مجموعه دوم استفتائات قضايي كه پيش روي داريد به احكام مدني اختصاص يافته است. در اين مجموعه نيز كه همانند بخش نخست در مسائل و مناسبات اجتماعي و حقوقي از اهميت خاصي برخوردار است، طي سي و يك كتاب با فتاوا و ديدگاه هاي فقهي حقوقي فقيه والا مقام حضرت آية الله العظمي حاج شيخ يوسف صانعي (دام ظله) آشنا مي شويم. «مالكيت و احكام و آثار آن»، مسائل حقوقي «غصب»، «وقف»، «وصيت»، «ارث» و «حجر» از جمله اين كتاب هاست. مباحث مبسوط كه به مسائل حقوقي و گسترده خريد و فروش مي پردازد و همچنين احكام و حقوق خانواده، شامل نكاح و فسخ و طلاق، با توجه به گستره نياز جامعه و مجامع حقوقي و قانونگذاري به آن، در اين جلد داراي جايگاه ويژه اي مي باشد. اين نكته آن گاه اهميت مي يابد كه ملاحظه كنيم در اين مجموعه، هم طيف وسيعي از پرسش هاي شرعي و پاسخ هاي فقهي روز كه شرايط اجتماعي جديد و مناسبات حقوقي كنوني پيش آورده منعكس شده، و هم نگاه اجتهادي جامع و روش بين حضرت آية الله صانعي با بهره جستن از راهگشايي ها و ظرفيت هاي تفقه شيعي و اجتهاد صاحب جواهري و با الهام از روش فقهي و شيوه اجتهادي فقهاي بزرگي چون محقق اردبيلي و امام خميني (سلام الله عليهما) بر ارزش فقهي و راهگشايي و واقع بيني و عمق آن افزوده است؛ بويژه كه معظم له به روش مألوف بزرگاني چون فقيه فرزانه ميرزاي قمي(قدس سره)، به اقتضاي مسائل مطرح شده و فضاي محدود بحث، حتي الامكان به ارائه اجمالي مباني و ادله فتاوا نيز پرداخته اند. يكي از بخش هايي كه به خوبي مي تواند گوياي نگاه كلي ايشان در مسائل عمومي و اجتماعي باشد، بخش پاياني كتاب است كه از جمله به حقوق و آزادي عمومي و وظايف مردم در نظام اسلامي و مسئله مقررات بين الملل پرداخته است. اين علاوه بر ده ها مسئله اي است كه در سراسر كتاب، براي علاقه مندان به دقت هاي فقهي و نوآوري هاي مبتني بر موازين اجتهادي، چشم نوازي مي كند. تنها مروري بر فهرست مسائل مطرح شده در دو جلد استفتائات حقوق كيفري و مدني كه طي سال ها فراهم آمده با دو ويژگي يادشده، يعني توجه به نيازهاي روز و جامعيت و روش بيني، نشان مي دهد، مجموعه اي از اين دست كه براي نخستين بار توسط مؤسسه فرهنگي فقه الثقلين با تلاش چند نفر از فاضلان حوزه درس حضرت آية الله صانعي و با اشراف معظم له تقديم مقلدان و علاقه مندان به مسائل شرعي از يك سو، و فرهيختگان و صاحب نظران حوزوي و دانشگاهي و آشنايان به مسائل و مباني حقوق از سوي ديگر، مي شود، چقدر مي تواند مفيد و در موارد متعددي راهگشا باشد.
فهرست:
*مقدمه*كتاب اول: اموال و مالكيت*باب اول: احكام و آثار مالكيت*يكم. حرمت تصرف و استفاده از مال غير بدون رضايت او*دوم. اثبات مالكيت*سوم. مالكيت تبعي*باب دوم: اسباب تملك ـ مباحات*يكم. احياي موات*دوم. آب هاي مباح*سوم. معدن*چهارم. لقطه*پنجم. مجهول المالك*باب سوم: كوچه ها و معابر عمومي*باب چهارم: املاك مجاور*باب پنجم: حريم ـ حقّ ارتفاق*باب ششم: سلب مالكيت ـ ملي كردن*باب هفتم: حقوق معنوي ـ حقّ التأليف*باب هشتم: مالكيت مشاع ـ تقسيم اموال مشاع*كتاب دوم: غصب*باب اول: حكم استفاده از مال غصبي*باب دوم: وجوب برگرداندن مال غصبي*باب سوم: پس گرفتن مال غصبي*باب چهارم: غصب كتب و آثار هنري*كتاب سوم: ضمان*باب اول: ضمان ناشي از اتلاف و تسبيب*باب دوم: ضمان صغير*باب سوم: خسارت معنوي*باب چهارم: عدم النفع*باب پنجم: سوء استفاده از حق*باب ششم: عدم مسئوليت امين (يد اماني)*باب هفتم: خسارت تأخير تأديه*كتاب چهارم: وقف*باب اول: شرايط صحت وقف*يكم. مالكيت واقف نسبت به مال موقوفه*دوم. ماليت داشتن مال*سوم. نيت «وقف» توسط واقف*چهارم. قصد قربت*پنجم. اجراي صيغه و تنظيم وقف نامه*ششم. قبض*هفتم. ساير شرايط*باب دوم: خارج نشدن مال موقوفه از وقفيت (دوام وقف)*باب سوم: اثبات وقف ـ اختلاف در وقفيت*باب چهارم: احكام و آثار وقف*يكم. عمل به وقف ـ مصرف موقوفه*دوم. تصرّف در مال موقوفه*سوم. تغيير و تبديل وقف*چهارم. تغيير در عنوان وقف*پنجم. فروش مال موقوفه*ششم. اجاره موقوفه*هفتم. حكم متعلّقات و توابع مال موقوفه*هشتم. احكام متولّي و ناظر*باب پنجم: وقف خاص*باب ششم: حبس مال (تحبيس)*كتاب پنجم: قواعد و مسائل عمومي قراردادها*باب اول: اصل آزادي قراردادها*باب دوم: مشروعيت جهت در قرارداد*باب سوم: قصد و رضا در قرارداد*باب چهارم: معاملات ربوي ـ حيله هاي فرار از ربا*باب پنجم: مشاغل مجاز و ممنوع (مكاسب محرمه)*باب ششم: لزوم ثبت قراردادها*باب هفتم: الزام آور نبودن تعهدات يك جانبه*باب هشتم: اثر تغيير اوضاع و احوال در قرارداد*باب نهم: تجارت الكترونيك ـ قراردادهاي چاپي*كتاب ششم: بيع*باب اول: لزوم عقد بيع*باب دوم: شرايط صحت بيع*يكم. شرايط متعاملين*دوم. شرايط عوضين*سوم. شرايط مربوط به خود عقد*باب سوم: بيع فضولي*باب چهارم: شرط ضمن عقد بيع*باب پنجم: وكالت و نمايندگي در بيع*باب ششم: آثار بيع*يكم. مالكيت بايع و مشتري*دوم. ضمان درك مبيع*سوم. تكاليف فروشنده و خريدار*باب هفتم: انواع بيع*يكم. خريد و فروش اسكناس*دوم. فروش و تنزيل چك*سوم. خريد و فروش سهام و اوراق بهادار*چهارم. بيع حق و امتياز*پنجم. بيع نقد و نسيه*ششم. بيع سلف*هفتم. بيع شرط*هشتم. بيع كالي به كالي*نهم. بيع زماني*دهم. بيع نقدين*باب هشتم: توابع مبيع*باب نهم: وجه التزام در بيع*باب دهم: قولنامه ـ وعده بيع*يكم. دلالي و حق كميسيون*باب يازدهم: عقد معاوضه*باب دوازدهم: بيعانه*كتاب هفتم: خيارات*باب اول: خيار مجلس*باب دوم: خيار حيوان*باب سوم: خيار تأخير ثَمَن*باب چهارم: خيار غبن*باب پنجم: خيار عيب*باب ششم: خيار تدليس*باب هفتم: خيار تخلف از شرط*باب هشتم: خيار رؤيت و تخلّف از وصف*باب نهم: شرط خيار*باب دهم: خيار تبعّض ثمن*كتاب هشتم: عقد اجاره*باب اول: اجاره اشيا*باب دوم: اجاره اشخاص*باب سوم: شرايط ضمن عقد اجاره*باب چهارم: سرقفلي*كتاب نهم: مساقات*كتاب دهم: مضاربه*كتاب يازدهم: جعاله*كتاب دوازدهم: شركت*باب اول: شركت هاي تجاري*كتاب سيزدهم: وديعه ـ عاريه*كتاب چهاردهم: قرض و دين*باب اول: شرايط و احكام قرض*باب دوم: مستثنيات دين*باب سوم: احكام ربا در قرض*كتاب پانزدهم: احكام قمار و برد و باخت*كتاب شانزدهم: وكالت*كتاب هفدهم: عقد ضمان*كتاب هجدهم: كفالت*كتاب نوزدهم: صلح*كتاب بيستم: رهن*كتاب بيست و يكم: هبه*كتاب بيست و دوم: ساير قراردادها*باب اول: عقد بيمه*باب دوم: قراردادهاي بانكي*كتاب بيست و سوم: وصيت*باب اول: شرايط صحّت و احكام وصيت*باب دوم: شرايط موصي به*يكم. وصيت به ثلث*دوم. وصيت به اهداي اعضاي بدن*باب سوم: شرايط موصي*باب چهارم: شرايط موصي له*باب پنجم: احكام وصي و ناظر*باب ششم: وصايت بر صغار*كتاب بيست و چهارم: ارث*باب اول: شرايط تحقّق ارث*باب دوم: موانع ارث*باب سوم: طبقات ارث*يكم. ارث طبقه اول*دوم. ارث طبقه دوم*سوم. ارث طبقه سوم*چهارم. ارث زوجين*باب چهارم: اجزاء تركه*باب پنجم: ديون تركه*باب ششم: احكام حبوه*باب هفتم: تقسيم تركه*باب هشتم: تصرّف ورّاث در تركه*باب نهم: معلوم نبودن تقدم و تأخر مرگ*كتاب بيست و پنجم: نكاح*باب اول: خواستگاري ـ نامزدي (مقدمات نكاح)*باب دوم: شرايط صحّت نكاح*يكم. قصد و رضاي طرفين*دوم. اجراي صيغه نكاح*سوم. بلوغ دختر و پسر ـ ازدواج صغار*چهارم. اجازه ولي در ازدواج دختر*پنجم. ساير شرايط*باب سوم: موانع نكاح*يكم. قرابت نسبي*دوم. قرابت سببي*سوم. قرابت رضاعي*چهارم. قرابت ناشي از زنا*پنجم. شوهر داشتن زن*ششم. در عده بودن زن*هفتم. زنا با زن شوهردار*هشتم. كفر*نهم. لواط*دهم. طلاق سوم*يازدهم. ازدواج شيعه و سني*دوازدهم. ازدواج با پيروان مكاتب انحرافي*سيزدهم. ازدواج با زن بدكاره*باب چهارم: وكالت در نكاح*باب پنجم: شرايط ضمن عقد نكاح*يكم. شرط مربوط به روابط جنسي*دوم. شرط توكيل زن در طلاق*سوم. شرط مربوط به سكونت و شغل زن*چهارم. شرط مربوط به ازدواج مجدّد مرد*پنجم. شرايط متفرقه*باب ششم: ازدواج موقت (متعه)*يكم. شرايط جواز متعه ـ جايگاه متعه در اسلام*دوم. شرايط صحّت متعه*سوم. عقد ازدواج موقت صغار*چهارم. اجازه ولي در متعه*پنجم. شرايط ضمن عقد موقت*ششم. انحلال عقد موقت*هفتم. وضعيت اولاد ناشي از متعه*باب هفتم: مَهريّه*يكم. جايگاه مَهريّه در نكاح*دوم. تعيين مهرالمسمّي ـ ميزان مَهريّه*سوم. مَهرالسنه*چهارم. مطالبه مهريّه و حقّ حبس*پنجم. پرداخت مهريه*ششم. مَهرالمثل*هفتم. احتساب مَهريّه به نرخ روز*هشتم. اثر فوت و طلاق در مَهريّه*باب هشتم: نفقه*يكم. مفهوم نفقه و اجزاء آن ـ وجوب پرداخت نفقه*دوم. رابطه نفقه و تمكين ـ نشوز زن*سوم. نفقه زن در عدّه وفات*باب نهم: ساير روابط مالي زوجين*يكم. جهيزيّه زن*دوم. شيربها*سوم. حقّ الزحمه و اجرت المثل خدمات زن در منزل*چهارم. تنصيف دارايي مشترك*پنجم. حكم تصرّف زن در اموال شوهر*ششم. مالكيت زن و تصرّف وي در اموال خود*باب دهم: حقوق زوجين*يكم. مسائل كلّي حقوق زن*دوم. اطاعت زن از شوهر*سوم. تمكين زن*چهارم. روابط جنسي زن و شوهر*پنجم. احكام بارداري و جلوگيري از آن*ششم. تكاليف شوهر در مقابل زن ـ نشوز مرد*هفتم. احكام مربوط به اشتغال زنان*هشتم. لزوم عقد نكاح ـ اختلاف در نكاح*باب يازدهم: فسخ نكاح*يكم. اقسام عيوب موجب فسخ نكاح*الف. جنون*ب. عنن*ج. ساير عيوب و بيماري هاي موجب فسخ نكاح*دوم. اثر قابليت درمان عيوب در حقّ فسخ*سوم. فسخ نكاح به واسطه خيار تخلّف از شرط*چهارم. فسخ نكاح به واسطه خيار تدليس*پنجم. اثر فسخ نكاح در مهر*كتاب بيست و ششم: طلاق*باب اول: كليات طلاق*باب دوم: شرايط صحّت طلاق*باب سوم: طلاق رجعي و رجوع در آن*باب چهارم: طلاق قضايي*يكم. ماهيت، تشريفات و شرايط طلاق قضايي*دوم. طلاق به سبب عُسر و حَرَج*سوم. طلاق زني كه شوهرش غايب و مفقودالأثر است*باب پنجم: احكام عدّه*يكم. عدّه وفات*دوم. عدّه طلاق*سوم. عدّه متعه*چهارم. عدّه زنا*پنجم. عدّه وطي به شبهه*كتاب بيست و هفتم: احكام اولاد*باب اول: ولايت قهري*باب دوم: حضانت*باب سوم: نفقه اولاد*باب چهارم: فرزندْ خواندگي*باب پنجم: تلقيح مصنوعي*باب ششم: سقط جنين*باب هفتم: اثبات نسب*يكم. حكم مسلمان بودن فرزندان ناشي از زنا*كتاب بيست و هشتم: طلاق خلع*كتاب بيست و نهم: حقوق فردي*باب اول: مرگ مغزي*باب دوم: تغيير جنسيت*باب سوم: كالبد شكافي، نبش قبر و...*كتاب سي ام: حجر*باب اول: اسباب حجر*يكم. صِغر (كودكي)*دوم. سفه*سوم. اعسار و افلاس*چهارم. مرض متصل به موت*باب دوم: قيمومت*كتاب سي و يكم: حقوق متقابل مردم و حكومت و روابط بين الملل*باب اول: حقوق و آزادي عمومي*يكم. مصونيت افراد در زندگي خصوصي*دوم. آزادي افراد در زندگي خصوصي*سوم. آزادي تعليم و تعلم*چهارم. حقوق اقليت ها*باب دوم: وظايف مردم در نظام اسلامي*يكم. امر به معروف و نهي از منكر*دوم. پرداخت ماليات*سوم. رعايت مقرّرات دولتي*باب سوم: مالكيت دولت*يكم. استفاده از اموال دولتي و بيت المال*باب چهارم: رعايت مقرّرات بين الملل*يكم. زندگي مسلمانان در كشورهاي غير اسلامي*
