حمد و سپاس، آفريدگاري را سزاست كه جهان آفرينش را هماهنگ با احتياجات و نيازهاي انسانها سامان داده و با تدبير حكيمانه خود، آن را تنظيم نموده است. درود و تحيّاتِ بي پايان، بر بزرگترين معلّم و مربّي عالم بشريت، رسول معظّم و پيامبر گرامي اسلام، حضرت محمد(صلي الله عليه وآله) كه با وحي الهي و كتاب آسماني، انسانها را هدايت كرد و به صراط مستقيم فراخواند و با فرهنگ غني اسلامي آشنا نمود؛ و درود بي پايان بر ائمّه هدي و امامان بر حق(عليهم السلام)كه همواره توجّه جامعه بشري را به احكام هميشه جاويد متعالي اسلام معطوف ساخته و در تمام عصرها مردم را با زندگي دنيوي و اخروي اصيل اسلام آشنا نموده اند. موضوع مقام والدين و حقوق آنان، از ديرباز مورد توجّه پيشوايان علم و دين بوده و در اين زمينه، مباحث زيادي از سوي علما و دانشمندان هر دوره به رشته تحرير در آمده است. كتابي كه پيش روست، شامل دو بخش است: بخش اول، شامل بيان مقام پدر و مادر در اسلام است و صرفاً مسائلي را مطرح مي سازد كه در باره مقام و منزلت پدر و مادر از نظر قرآن و روايات است. بخش دوم، شامل مسائل مربوط به حقوق پدر و مادر نسبت به فرزندان و همچنين حقوق فرزندان نسبت به والدين و مطالب مربوط به عقوق والدين و احكام اولاد است كه روي هم رفته، اين بخش به گونه اي تنظيم شده است كه مي تواند پاره اي از مسائل تربيتي را هم ارائه دهد و بنماياند كه والدين در تربيت فرزندان، چه وظايفي را بر عهده دارند. اهمّيت اين بحث به اندازه اي است كه خداوند متعال در بيش از 23 آيه در قرآن مجيد، صراحتاً و يا به طور ضمني فرزندان را به احسان و نيكي نسبت به پدر و مادر، امر نموده است: وَ قَضي رَبُّك اَلاّ تَعْبُدُوا اِلاّ اِيّاهُ وَ بِالْوالِدَيْنِ اِحْساناً.[1] پروردگارت فرمان داده جز او را نپرستيد و به پدر و مادر، نيكي كنيد. خداوند متعال در اين آيه شريفه، بعد از اصل توحيد (كه از اساسي ترين اصول اسلام است)، به يكي ديگر از تعليمات انبيا، يعني نيكي به پدر و مادر اشاره مي كند. خداوند در آيه اي ديگر مي فرمايد: وَ وَصَّيْنَا الاِْنْسانَ بِوالِدَيْهِ حُسْناً.[2] ما به انسان توصيه كرديم كه به پدر و مادرش نيكي كند. همان طور كه ملاحظه مي شود، احسان و تكريم به پدر و مادر، يك قانون كلّي براي تمام انسانهاست كه اين قانون، مخصوص دسته يا گروه خاصّي نيست. و نيز در گفتار و بيانات زيادي كه از ائمّه معصومين(عليهم السلام) نقل شده، به فرزندان سفارش زيادي در باره نيكي به والدين شده است و لذّت زندگي و رونق نظام خانواده در خدمت به والدين است. پيامبر اكرم(صلي الله عليه وآله) مي فرمايد: نظر الولد الي والديه حبّاً لهما عبادة.[3] نگاه با محبّت و دوستانه به پدر و مادر، عبادت است. اهمّيت اين عمل، به قدري است كه بزرگترين واجب شمرده شده است و همچنين باعث افزايش عمر و زيادي روزي دانسته شده است و در دنيا موجب راحتي انسان و خشنودي خداوند و به هنگام مرگ، باعث راحت جان دادن و در آخرت، سپر آتش جهنّم و سبب رحمت خداوند است. رسول خدا(صلي الله عليه وآله)مي فرمايد: رحم الله امرءً أعان والده علي برّه.[4] خداوند، رحمت كند كسي را كه پدرش را بر نيكي، كمك كند. اين مجموعه را به خوانندگان محترم، بويژه به جوانان عزيز تقديم مي كنيم و خداوند متعال را شكر مي نماييم كه توفيق عنايت فرمود تا با استفاده از آيات و رواياتي چند، به مقام و منزلت پدر و مادر در اسلام، نظري داشته باشيم. به اميد آنكه اين نوشتار، مورد رضاي حق قرار گيرد و ذخيره اي باشد براي «يَوْمَ لا يَنْفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ اِلاّ مَنْ اَتَي اللهَ بِقَلْب سَليم».[5] در اينجا لازم مي دانيم از مسئول محترم مؤسسه انتشارات ميثم تمّار و ديگر عزيزاني كه در آماده سازي اين كتاب ما را ياري كرده اند، تشكر نماييم.
بخش اول: نيكي به پدر و مادر نيكي به پدر و مادر سيماي والدين در قرآن احسان به پدر و مادر بعد از پرستش خداوند حدود اطاعت والدين دعا و نيايش براي والدين لزوم اطاعت از والدين لزوم اطاعت از والدين در آيات و روايات اثرات رضايت والدين در زندگي دنيوي آثار اطاعت از والدين در خانواده و اجتماع نيكي كننده به پدر و مادر، همنشين انبياست قاتل پدر، جوانمرگ مي شود عدم رضايت والدين، مرگ را دشوار مي كند سفارش حضرت مهدي(عج) در نيكي به پدر احسان به پدر و مادر، كفّاره گناهان است احترام و نيكي پيامبر(صلي الله عليه وآله) به والدين رضاعي گريه امام سجاد(عليه السلام) بر پدر بزرگوارش آثار نفرين يا رضايت پدر كسي كه با پدر تندي كند، ذليل مي شود كسي كه به پدر احترام كند، مورد احترام پيامبر(صلي الله عليه وآله) است مقام مادر چند دستور در باره دوران شيرخوارگي خاله به منزله مادر است مادران چهارده معصوم(عليهم السلام) آمنه دختر وهب بن عبد مناف مادر رسول خدا(صلي الله عليه وآله) فاطمه بنت اسد مادر اميرالمؤمنين علي بن ابيطالب(عليه السلام) خديجه مادر فاطمه زهرا(عليها السلام) فاطمه زهرا(عليها السلام) شهربانو مادر حضرت سجاد(عليه السلام) فاطمه مادر امام باقر(عليه السلام) امّ فروه مادر امام صادق(عليه السلام) حميده، مادر امام موسي بن جعفر(عليه السلام) نجمه، مادر حضرت رضا(عليه السلام) سبيكه نوبيه (خيزران)، مادر حضرت جواد(عليه السلام) سمّانه، مادر امام هادي(عليه السلام) حُدَيث، مادر امام حسن عسكري(عليه السلام) نرجس، مادر امام زمان(عليه السلام) نيكي به پدر و مادر ستمكار پدر و مادر كافر نيز بايد احترام شوند لذّت زندگي، در خدمت كردن به والدين است فوايد نيكي به پدر و مادر 1. نگاه با محبّت به پدر و مادر، عبادت است. 2. جهاد در راه اسلام است. 3. بزرگترين واجب است. 4. باعث طول عمر و زيادتي روزي است. 5. بهترين خوبيهاست. 6. باعث خشنودي خداوند است. 7. باعث لذّت زندگي است. 8. باعث راحتي مرگ است. 9. بهترين اعمال است. 10. سپر آتش جهنّم است. 11. باعث نيكي فرزندان آنها در آينده به پدر مي شود. 12. مورد رحمت خداوند واقع مي شود. 13. دعايش در باره فرزند، رد نمي شود. 14. باعث شناخت و معرفت انسان مي شود. 15. باعث تأخير در مرگ مي شود. 16. ثواب حج دارد. 17. هرگز فقير نمي شود. 18. نيكي به والدين، نعمت خداوند است. 19. اطاعت خداوند است. 20. حضرت موسي(عليه السلام) به چنين كسي غبطه مي خورد. 21. بهترين افراد در روز قيامت است. 22. از صفات شيعه است. 23. سبب ورود به بهشت است. ايمان و عمل صالح تقــوا استقامت در ايمان شهادت در راه خدا 24. در سايه عرش خداست. نيكي به پدر و مادر بعد از دوران حيات زيارت قبر پدر و مادر آفات عقوق والدين 1. در دنيا عذاب مي بيند. 2. بزرگترين گناهانِ كبيره است. 3. مورد لعن رسول خداست. 4. مورد سخط خداوند است. 5. از بهشت محروم هستند. 6. به هنگام مرگ، زبانش از ذكر كلمه توحيد بسته است. 7. نمازش قبول نمي شود. 8. دعايش مورد استجابت واقع نمي شود. 9. وارد جهنّم مي شود. 1/9. ترك اطاعت خداوند. 2/9. كفر و نفاق. 3/9. پيروان از شيطان. 4/9. فراموشي آخرت. 5/9. ترك نماز. 6/9. كفران نعمتهاي الهي. 7/9. عيبجويي و غيبت. 10. ذليل مي گردد. 11. در قيامت از زيارت پيامبر(صلي الله عليه وآله) محروم است. 12. زشت ترين گناهان است. 13. بزرگترين گناهان است. 14. سبب كمي مال و باعث ذلّت است. 15. از مصيبتهاي آخرت است. 16. موجب سختي كشيدن به هنگام دفن مي شود. 17. سبب كوتاهي عمر مي شود. اثر نفرين پدر و مادر دوري از نفرين پدر و مادر بخش دوم: حقوق فرزند در اسلام حقوق فرزند در اسلام انتخاب نام نيكو براي كودك تربيت شايسته آموختن قرآن سفارش به قرآن آموزش قرآن رواياتي چند در باره يادگيري قرآن فراهم كردن مقدمات ازدواج تحصيل علم تعليم ورزش احترام و تكريم فرزندان رعايت عدالت و مساوات دعا در حقّ آنان وفاي به عهد آموختنِ آداب غذا خوردن انفاق براي خانواده اهمّيت دادن به نماز اهمّيت دادن به روزه آموزش مستحبّات و تشويق به آنها آموزش دين شناسي و خداشناسي جلوگيري از افكار انحرافي تشويق به كارهاي خير كنترل دوستان مسئوليت والدين در تربيت كودك نقش رفتارهاي تربيتي والدين در محيط خانواده 1. ايجاد عشق در كودك 2. فضيلت ايماني و اخلاقي 3. آرامش روان غريزه بازي در كودك بازي پدر و مادر با كودك نياز كودك به راهنما احترام به كودك در اسلام تكريم كودك با جواب سلام خوشحال نمودن كودك نوازش كودك و محبّت به او عدالت در محبّت بوسيدن كودك پرورش ايمان در كودك تشويق كودك به عبادت ولايت پدر بر فرزندان دختر، هديه ارزشمند الهي احكام فرزند 1. غسل يا شستن نوزاد 2. گفتن اذان در گوش راست و اقامه در گوش چپ كودك 3. برداشتن كام فرزند به آب فرات يا تربت كربلا 4. نهادن نام نيكو 5. عقيقه (ذبح و سربريدن حيوان) كتابنامه
