پاسخهای آیت الله العظمی منتظری به اشكالات آقای دكتر عبدالكریم سروش
فهرست:
پيشگفتار
مقدمه
پاسخ اول
تحليل حقيقت وحى در ضمن دو نكته
مراحل سه گانه نظام هستى
تجرد علوم و معارف بشرى
علوم كسبى و علوم كشفى
مبدأ غيبى افاضه علوم
تفاوت جوهرى راه علوم كسبى و علوم كشفى
شعاع نامتناهى قدرت وحى كننده
فراترى پيامبر(ص) از جبرئيل در قوس صعود
نقش فاعل وحى و نقش قابل آن
تجرد وحى و شرايط مادى آن
خطاناپذيرى علم حضورى و خطاپذيرى علم حصولى
خطاناپذيرى حوزه وحى و رسالت
تفاوت خطاى واقعى و خطا در برداشت
تضمين تطابق حقيقت با صورت
ضمانت تطابق در مقام ثبوت يا اثبات؟
شواهدى از آيات قرآن و روايات
عدم اطلاق قرآن بر صرف معانى آن
عدم اطلاق تلاوت بر صرف معانى قرآن
نسبت انزال قرآن به خداوند نه پيامبر(ص)
دلالت آيات مصدر به "قل " بر مدعا
پاسخ دوم
اساس بحث در مورد وحى و قرآن
نقل سخنان برخى از متخصصان فن عرفان و حكمت درباره انواع كشف
وحى به عنوان برترين و كامل ترين نوع كشف
فرق بين وحى و امور مادى و ظرف تحقق كشف
امكان گسترش قابليت قابل و گنجايش آن براى مراتب برتر
تفاوت نزول وحى با نزول باد و باران
تبيينى مقبول براى خطاب هاى "قل " در قرآن
نقش پيامبر(ص) در حوزه وحى و تشبيه درست و نادرست آن به نقش زنبور در عسل دادن
نقل سخنان حكماء و عرفاء درباره وحى و الهام و نقش قابلى گيرنده آن
كلام شيخ الرئيس در كتب خود و اشاره اى به نظر فخر رازى و فارابى
تذكر
كلام شيخ اشراق ، شهاب الدين سهروردى در كتاب حكمة الاشراق و رساله يزدان شناخت
سخن حكيم بزرگ ميرداماد در كتاب قبسات
سخنان صدرالمتألهين در اسفار، تفسير و ديگر كتب خود
يك تذكر لازم
توان ارتباط با عالم مثال و گرفتن صور مثالى از آن به عنوان يكى از ويژگيهاى پيامبر و ...
كلام حكيم سبزوارى در كتاب اسرار الحكم
سخن علامه طباطبائى در رساله المنامات والنبوات
گفتار ابن عربى در فتوحات مكيه
سخن عبدالوهاب شعرانى از عرفاى اهل سنت
برهانى بر عدم امكان فاعل بودن نفس پيامبر نسبت به وحى و صورتگرى آن
اشكال و جواب
تأييدى از كلام شيخ الرئيس و صدرالمتألهين بر برهان مذكور
قابل بودن نفس براى تمام علوم كشفى ، فكرى ، كلى ، جزئى
يك فرق اساسى بين علوم لدنى و علوم فكرى و قالب لفظى آنها
مراتب گوناگون كلام حق تعالى و اسناد حقيقى آن به او
كلام صدرالمتألهين در لزوم جمع بين تنزيه و تشبيه در اسناد كلام به حق تعالى
جايگاه پيامبر(ص) در فرايند وحى
توضيح
هم طوطى هم زنبور، نه طوطى نه زنبور!
استشهادى به مثنوى
فرق بين شنيدن وحى توسط پيامبر(ص) و شنيدن آن توسط ما
ملائكه عقلى و مثالى و واقعيت داشتن آنها در عالم خارج
وحى صريح و وحى غيرصريح و قابليت محض نفس پيامبر(ص) در وحى صريح
پندار خلاقيت نفس پيامبر(ص) نسبت به صورت وحى و الفاظ آن بنابر مبناى ...
راه آگاهى پيامبر(ص) به مصونيت خود از اشتباه در تلقى وحى
بشرى بودن قالب وحى و بشر نبودن گوينده آن
بشرى بودن قالب الفاظ و در تنگنا قرار نگرفتن پيام و هدف وحى
تعبير به نزول و دلالت آن بر دو سويه بودن وحى و قرآن
تعارض علم و دين و شرايط تحقق آن
نگاهى گذرا به برخى از آيات كه معارض با علم پنداشته شده است
مراتب علم حق تعالى و اراده ذاتى و حادث او
همه كاره نبودن پيامبر(ص) در وحى
اشكال و جواب
مجراى قاعده فلسفى : "كل حادث مسبوق بمادة و مدة " و عدم شمول آن نسبت به وحى
اراده ذاتى و ازلى حق تعالى و عدم منافات آن با اراده فعلى و حادث او; و فرق بين وحى و...
عدم منافات بين غرض ذاتى نداشتن حق تعالى و غرض داشتن او به لحاظ مرتبه فعل
تعارض علم و دين و وظيفه مفسران متون دينى
فرق بين احتمال خطا در قرآن و انقسام آيات آن به محكم و متشابه و ناسخ و منسوخ
شواهدى از آيات قرآن و روايات
الف - قرآن كريم
ب - روايات
خلاصه كلام
