اين داستان مناظره گونه را كه در اين كتاب ثبت شده، من در سال 1356 در زندان اوين در كنار برنامه هاي روزانه خود نوشتم و پس از آزادشدن از زندان در آبان ماه 1357 آن را با تغييرات و اضافاتي و همين طور منتخباتي از نهج البلاغه در يك دفتر تنظيم نمودم ; مرحوم محمد آن دفتر را با كتابهاي ديگري - از جمله تاريخ روابط ايران و انگليس تأليف محمود محمود - براي استفاده خود و دوستانش به "ساتجا"(1) در تهران برد، يك وقت هم خبر آوردند آنجا را شهرباني گرفته و گويا بعدا اداره گذرنامه شد; و بالاخره دفتر و كتابهاي من از دست رفت و آخرالامر خود مرحوم محمد نيز از دست ما رفت، خدايش رحمت كند و با محمد و آل محمد صلوات الله عليهم اجمعين محشورش نمايد.
فهرست:
شناسنامه كتاب
مقدمه
فصل اول : خداشناسي
گردش در خارج شهر
توجيه مادي جهان
وابستگي نظام جهان به اراده خداوند
تصوير وابستگي جهان به اراده خداوند
ارزش علم و دانش
هم سطحي موجودات عالم ماده
فاعليت طبيعي و فاعليت الهي
برهان نظم براي اثبات خداوند
حدوث ذاتي جهان يا حدوث زماني آن
نگاهي ديگر به برهان نظم
برهان نظم و حساب احتمالات
تقرير برهان نظم براي اثبات واجب الوجود
اثبات وجود خدا و يگانگي و صفات او با برهان صديقين
نتيجه برهان صديقين
عدم تعدد حقيقت صرف
عدم سنخيت شرور با صفات كمال خداوند
صفات ثبوتي و سلبي خداوند
اختلاف اشاعره و معتزله در صفات خداوند
تجرد روح
مراتب سه گانه روح انسان
قواي انسان در هر سه مرحله
1 - قواي نباتي انسان
2 - قواي حيواني انسان
3 - عقل و فكر انسان
دستگاهها و جهازات مربوط به قوا
حواس ظاهري راه علم و دانش انسان
ادراكات چهارگانه انسان
تصور و تصديق
قوا و جهاز حركت
ارتباط قواي تحريكي با قواي ادراكي
كارگزاري همه قواي ادراكي و تحريكي براي يك شخصيت
چند دليل براي اثبات تجرد روح
اشكال و پاسخ آن
اشكال و پاسخ آن
مجرد بر دو قسم است
نظريات مختلف راجع به نفس
نظر صدرالمتألهين درباره وجود، حركت جوهري و پيدايش نفس
مراتب قوس نزول و قوس صعود
استشهاد به برخي از آيات قرآن كريم
حيوانات نيز روح مجرد دارند
رابطه بدن و روح مجرد
فصل دوم : نبوت
ضرورت دين و لزوم تشريع آن از سوي خدا
دوگونه حركت جوهري انسان : طبيعي و اختياري
محدوديت عقل انسان
تنوع برنامه هاي ديني
گرايش فطري انسان به كمال مطلق
ضرورت بعثت پيامبران (نبوت عامه)
امتياز انسانهاي كامل
سفرهاي چهارگانه روحاني و معنوي انسان كامل
راه اثبات نبوت (معجزات)
تفاوت معجزات انبياء با ديگر خوارق عادات
تنوع معجزات برحسب شرايط زمان
معجزه و پيشرفت دانش بشر
يگانگي روح همه اديان الهي
نبوت خاصه و برتري دين اسلام از ساير اديان
قرآن معجزه جاويد رسول خدا (ص)
معجزه آمدن درخت نزد رسول خدا (ص)
چرا بايد دين اسلام را بپذيريم ؟
ادله برتري اسلام بر اديان پيشين
تحريف در كتابهاي ديني گذشته
بشارت به آمدن پيامبر اسلام (ص) در تورات و اناجيل
منع وقوع تحريف در قرآن
اشاره به اخبار تحريف
كلام آيت الله العظمي بروجردي (ره)
خاتميت دين اسلام
فصل سوم : امامت
ضرورت وجود امام معصوم (ع)
تعيين امام توسط پيامبر(ص) يا انتخاب او توسط مردم ؟
اثبات امامت بلافصل اميرالمؤمنين (ع) از طريق اخبار اهل سنت
واقعه غدير و خلافت حضرت امير(ع)
تواتر داستان غدير
دو داستان در رابطه با تعيين امام (ع) از ناحيه پيامبر(ص)
پاسخ به دو شبهه در رابطه با نصب امام (ع)
شبهه اول :
شبهه دوم :
عدم انحصار وظيفه امام (ع) در اداره امور سياسي جامعه
لزوم سنخيت بين پيامبر(ص) و امام (ع)
حديث ثقلين و تمسك به كتاب و عترت :
انسان كامل علت غايي نظام تكوين
توضيحي پيرامون قوس نزول و قوس صعود هستي
شرايط معتبر در حاكم منتخب
تذكر چند آيه و حديث
شبهه اي پيرامون لزوم تعيين امام معصوم و پاسخ آن
پيدايش اصطلاح شيعه و سني
عصمت انبياء و ائمه (ع)
چرا اكثريت مسلمانان ابوبكر را خليفه اول ميدانند؟ لغزش بسياري از شخصيت هاي تاريخ در برابر قدرت و مقام
معناي اتحاد شيعه و سني
اسامي دوازده امام شيعه
امام زمان (عج) و غيبت آن حضرت
نظر محي الدين عربي پيرامون امام زمان (ع)
فلسفه غيبت و انتظار فرج
فائده وجود آن حضرت در زمان غيبت
ارجاع به فقهاي راستين در عصر غيبت
شكوفايي استعدادها در زمان غيبت براي فهم معارف اسلامي
امكان ذاتي طول عمر امام زمان (عج)
امكان عملي طول عمر
لزوم عمل انسانهاي كامل به احكام خداوند
نقش عبادت در حدوث و بقاي كمالات معنوي انسانهاي كامل
فصل چهارم : عدالت خداوند
حسن و قبح عقلي و حكم عقل به عدالت خداوند
تفصيل كلام اشاعره در رابطه با حسن و قبح و پاسخ به آن
مخالفت نظر اشاعره با وجدان و قرآن
لوازم باطل نظر اشاعره
دليل اشاعره و مسأله جبر و اختيار
سابقه مسأله جبر و تفويض در تاريخ اسلام
امر بين الامرين (نه جبر و نه تفويض)
تصوير ارتباط افعال فاعل مختار با خداوند در قالب دو تشبيه
ارتباط افعال فاعلهاي طبيعي و ارادي با خداوند
بطلان نظر اشاعره از منظري ديگر
مسأله شرور و تبعيضات از چند منظر
پاسخ هاي اجمالي و تفصيلي
منشاء تفاوتها و تبعيضات
عدم نياز شرور به مبدأ
ماهيات منشاء اعدام و شرور
تقسيم اشياء از نظر خير و شر
نمونه هايي از غلبه خير اشياء بر شر آنها
خير بودن همه چيز در نگاه عارفانه به جهان
تأثير بلاها و صبر در قرب معنوي انسان به خداوند
استشهاد به كلام ابن سينا در اشارات
نقش شيطان در شكوفايي استعدادها و آزمايش انسان
دو شبهه و دو پاسخ
تفاوت ماهوي انسان با شيطان
تبيين رابطه افعال اختياري با اراده
چگونگي تأثير مرجحات خارجي و داخلي در اراده انسان
تفاوت ذاتيات انسانها و تأثير آن در اراده
شبهه مجازات و پاسخ آن
فصل پنجم : معاد
برهان براي اثبات معاد
دو قوس نزول و صعود هستي و حركت جوهري
دليل متكلمين بر ضرورت معاد
نقص و كمال اختياري و غيراختياري
دلايلي ديگر براي اثبات معاد
شبهات منكرين معاد
شبهه اول : اعاده معدوم
شبهه دوم : استبعاد معاد
شبهه سوم : نامعلوم بودن هدف از معاد
معاد جسماني و روحاني
چگونگي معاد جسماني
شبهات معاد جسماني
شبهه اول : استبعاد اعاده بدن عنصري فاني و معدوم
شبهه دوم : محال بودن اعاده عين بدن فاني شده
شبهه سوم : اتحاد بدن آكل و مأكول
