مقدمه
بسم الله الرحمن الرحيم
الحمد لله ربّ العالمين، ثمّ الصلاة و السلام على سيّدنا محمد و على آله الطيّبين الطاهرين و اللّعن الدائم على أعدائهم أجمعين.
«اخلاق» از جمله مباحث علمى و فلسفى است كه از قرون گذشته تا امروز، همواره مورد بررسى و تحقيق دانشمندان بوده و هست و پيرامون آن از جهت تعريف اخلاق، شناخت خوب و بد اخلاق و نقش فضايل و رذايل اخلاقى در زندگى بشر، بسيار بحث كرده، كتابهايى نوشته و نظرات مختلفى را ابراز داشته اند.
اكثر فلاسفه و دانشمندان از قدما و متأخرين، فضايل اخلاقى را از اركان اساسى سعادت بشر به حساب آورده و آن را مايه تعالى و تكامل مادى و معنوى مى دانند.
آيين مقدس اسلام، مسأله اخلاق را از جمله مسائل مهم دينى به حساب آورده و مورد كمال دقت قرار داده است تا جايى كه پيامبر عظيم الشان اسلام، هدف نبوت و نهضت خود را در اين جمله خلاصه كرده اند:
«إِنَّما بُعِثْتُ لاُِتَمِّمَ مَكارِمَ الاَْخْلاقِ. «به راستى كه من فقط براى اتمام اخلاق نيك برانگيخته شدم».
راه تحصيل اخلاق نيك، مطالعه قرآن و كلمات پيامبر و پيشوايان دين(عليهم السلام) است كه هر موضوعى را با بيانى ساده و شيوا شرح داده اند.
بر اين اساس اين بنده بى بضاعت مدتى بود با خود مى انديشيدم كتابى تحت عنوان چهل حديث از احاديث آموزنده و اخلاقى ـ كه از اولياى دين رسيده است ـ را تنظيم نموده و با ترجمه و شرح مختصر، در اختيار شيفتگان اهل بيت(عليهم السلام) قرار دهم تا از آن بهره گيرند. به اميد اين كه مشمول حديث شريف رسول گرامى اسلام(صلى الله عليه وآله) شوم كه فرمود:
«مَنْ حَفِظَ عَلى أُمَّتى أَرْبَعينَ حَديثاً مِمّا يَحْتاجُونَ إِلَيْهِ مِنْ أَمْرِ دينِهِمْ بَعَثَهُ اللهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ فَقيهاً عالِماً. هر كس چهل حديث راجع به امور دين ـ كه محل حاجت امت من است ـ را براى آنها حفظ كند، خداوند روز قيامت او را فقيه و دانشمند مبعوث نمايد».
لذا از تعطيلات تابستان سال 1385 شمسى نهايت استفاده را نموده و با توسل و استمداد از روح مطهره و باعظمت ام المصائب، عقيله بنى هاشم، قهرمان سخن، پيام آور نهضت مقدس كربلا، زينب كبرى(عليها السلام) به تهيه و تنظيم آن پرداختم كه بحمدالله به پايان رسيد. ثواب اين اثر مختصر را به روح بلند و ملكوتى آن بانوى بزرگ اسلام و والده مكرمه ام ـ كه در هنگام تنظيم و آماده نمودن اين كتاب، نداى حق را لبيك گفته و به رحمت ايزدى پيوست ـ اهدا نموده. همگان را به پيروى، توسل و توجه به اهل بيت عصمت و طهارت(عليهم السلام) سفارش مى نمايم; زيرا آن بزرگواران سرمايه بزرگ دنيا و آخرت ما هستند.
ضمن آرزوى توفيق بيش از پيش از خداوند متعال، از خوانندگان گرامى در مورد سهو و اشتباهات احتمالى، پوزش طلبيده و راهنماييهاى لازم را درخواست دارم.
و ما توفيقى إلاّ بالله. عليه توكلت و إليه أُنيب، حسبنا الله و نعم الوكيل، نعم المولى و نعم النصير.
فهرست:
فهرست مطالب
مقدمه=lحديث اول: سودمندى محبت پيامبر و اهل بيت(عليهم السلام)= ـ سودمندى محبت پيامبر و اهل بيت(عليهم السلام) هنگام مردن=لحظه مرگ از ديدگاه على(عليه السلام)=مرگ چيست؟=سكرات موت=روزهاى وحشتناك=اعتراف عمر بن خطاب به فضل على(عليه السلام)=نعمت مرگ=تقاضاى شگفت يكى از امتهاى سابق پيرامون مرگ=فايده مرگ=داستان شگفت حاج عباس رشتى= ـ سودمندى محبت پيامبر و اهل بيت(عليهم السلام) در قبر=غسل و كفن متوفى=تشييع جنازه=قبر از نظر رحمت و عذاب=فشار قبر=سفارش پيامبر(صلى الله عليه وآله) به محكم كارى=شناخت قبر= ـ سودمندى محبت پيامبر و اهل بيت(عليهم السلام) هنگام خروج از قبر=عمر زودگذر=دورنماى عمر=بى ارزش بودن نسبها در جهان ديگر= ـ سودمندى محبت پيامبر و اهل بيت(عليهم السلام) هنگام دريافت نامه اعمال=ثبت اعمال در كتاب مبين=ثبت اعمال در حال حيات و پس از آن=سخنى از رسول خدا(صلى الله عليه وآله)=تفسير حديث رسول خدا(صلى الله عليه وآله)= ـ سودمندى محبت پيامبر و اهل بيت: هنگام حسابرسى=روز قيامت و دقت در حساب=حسابرسى سريع در قيامت=حسابرسى آسان=ترس از سختى حساب=انتقاد امام صادق(عليه السلام) از طلبكار سختگير=مدارا نمودن با برادران دينى= ـ سودمندى محبت پيامبر(صلى الله عليه وآله) و اهل بيت(عليهم السلام) هنگام سنجش اعمال نيك و بد=ترازوى سنجش=سنگينى ميزان=اسباب سنگينى ميزان= ـ سودمندى محبت پيامبر(صلى الله عليه وآله) و اهل بيت(عليه السلام) هنگام عبور از پل صراط=lحديث دوم: بهره هاى معنوى بيمارى=مقام عبادى مريض=صبر بر مرض=امام حسين(عليه السلام) و پرداختن قرض اسامه=پاداش چند برابر خداوند به شخص بيمار=گفتگوى ملائكه با اهل بهشت=صبر شگفت انگيز دختر علامه مجلسى(قدس سره)=lحديث سوم: عوامل شش گانه گناه= ـ دنيا طلبى=تأثير اقتصاد بر شخصيت كودكان=فقر، منشأ بدبينى و آشفتگى=تأثير منفى ثروت در شخصيت انسان=آفات سوء استفاده از ثروت=آفت حب دنيا= ـ رياست طلبى=رياست طلبى طلحه و زبير=احاديثى چند در قبح رياست طلبى=پرهيز از مرجعيت و زعامت= ـ زياده روى در خوردن و آشاميدن=لزوم نظر كردن به طعام=مضرات پرخورى= ـ دوستى زنان=مقام زن از ديدگاه اسلام= ـ دوستى خواب=خواب; آياتى از آيات خداوند= ـ دوستى آسايش و راحت طلبى=اسلام و تشويق انسان به كسب و كار=اسلام و تمجيد از كسب و كار=لزوم حفظ عزت و زندگى شرافتمندانه=كار و عبادت=lحديث چهارم: پرهيز از پنج خصلت هنگام خريد و فروش= ـ ترك رباخوارى= ـ ترك قسم خوردن=پاداش حرمت و احترام به نام خداوند=احترام نمودن امام سجاد(عليه السلام) به نام خداوند=فريبكارى در فروختن شير= ـ ترك پوشاندن عيب=عمل و عكس العمل=جلوگيرى رسول خدا(صلى الله عليه وآله) از غش در معامله= وـ ترك مدح هنگام فروختن و ترك ذم هنگام خريدن=سوء تشخيص بر اثر حب و بغض=lحديث پنجم: دانستن قدر چند چيز با ارزش= ـ دانستن قدر جوانى قبل از پيرى=تمايل آزادى در حيوانات=تفاوت آزادى با افراط كارى=جوان و خواهش آزادى=خطر آزادى نامحدود=مراحل زندگى انسان=ايام جوانى=نيروى جوانى=جايگاه و اهميت نسل جوان=اسلام و نسل جوان=چهار دستور ارزشمند در باره جوانان= ـ دانستن قدر ثروتمندى قبل از فقر=غريزه تملك و حرص و ولع انسان=بهره مندى از عقل در هدايت غريزه=حرص و سركوبى عزت نفس=طمع ورزى و ذلت=ناكامى آزمندان= ـ قدر دانستن فراغت بال قبل از مشغوليات=احساس مسؤوليت و استفاده از فرصتها=لحظات زودگذر=جوانان و لزوم بهره مندى از فرصتها= ـ دانستن قدر سلامتى قبل از بيمارى=تفريح و آرامش خاطر=تفريح و رفع خستگى=لزوم پرهيز از تفريحات ناسالم و خطرناك=تفريح و پرورش قواى جسمى، فكرى و اخلاقى=بركات مسافرت و جهانگردى=فوايد شنا= ـ دانستن قدر زندگى قبل از مردن=لزوم استفاده بهينه از زندگى=ارزش وقت=نمونه وقت شناسى=lحديث ششم: عدم ورود سه كس به بهشت= ـ عدم ورود دائم الخمر به بهشت=برنامه هاى پزشكى=عوامل پيرى زودرس=ارتباط الكل با پيرى=كبد و سم الكل=زمان فيزيكى و زمان فيزيولوژيكى=اثر ويرانگر الكل=پندارى غلط!=تأثير منفى الكل در فرزندان الكلى=حرمت ازدواج با شرابخوار=عوارض جسمانى الكل=حرمت شركت در مجلس شراب= ـ عدم ورود ساحران و جادوگران به بهشت=بحث فلسفى=بحث علمى=لزوم ياد گرفتن سحر براى ابطال ساحران=نظر مرحوم علامه درباره سحر، جادو و...=شيوه استفاده از سحر در عصر ما=حكم فقهى ساحراز ديدگاه آيت الله خوانسارى(قدس سره)= ـ عدم ورود قاطع رحم به بهشت=lحديث هفتم: علايم و نشانه هاى منافق= ـ منافق بودن دروغگو=معناى منافق=نفاق اعتقادى و عملى=گفتار بى عمل=زشتى دروغ=معناى توريه= ـ منافق بودن كسى كه خلاف وعده كند=وعده دنياپرستان=آفت زبان= ـ منافق بودن كسى كه پيمان خود را بشكند=لزوم وفا به پيمانها= ـ منافق بودن كسى كه در مبارزه، هرزگى مى كند=لزوم احسان و نيكى در برابر زشتى و بدى=lحديث هشتم: تواضع و تكبر=معناى تواضع=نشانه هاى تواضع=مسافرت امام سجاد(عليه السلام) به صورت ناشناس=تكبر و تيرگى عقل=اقسام تكبر=تواضع در برابر تكبر=انتظار بيجا=lحديث نهم: امر به معروف و نهى از منكر=عوارض و عواقب زيانبار گناه=لزوم مبارزه با افراد غير مسؤول و سركش=ضمانت اجرايى قوانين=وظايف مسلمانان نسبت به يكديگر=امر به معروف وظيفه عقلى است يا تعبدى؟=آيا امر به معروف و نهى از منكر موجب هرج و مرج است؟=شگفتى سفير خارجى از ورود بى آلايش شيخ انصارى به بغداد=امر به معروف و نظارت همگانى=انبيا و پيامبران، ناصحان بزرگ=وظيفه فردى و اجتماعى انسان در دنيا=مبارزه عمار ياسر با عثمان و جفاى عثمان در حق او=انجام كارهاى حرام به نام نهى از منكر=حكايت ارباب و نوكر=شهرى كه واژگون شد=lحديث دهم: توبه درى به سوى رحمت خدا=گناه و ويرانى جامعه ها=گفتگوى خداوند با حضرت آدم(عليه السلام)=استغفار و زياد شدن روزى=استغفار و طلب فرزند=ترك گناه و اثر نكردن آتش=توبه كامل از ديدگاه على(عليه السلام)=وجوب و فورى بودن توبه=اقسام توبه=به اجابت رسيدن دعاى جوان توبه كار=lحديث يازدهم: روزه و روزه دارى=آخرين خطبه ماه شعبان=ويژگيهاى ضيافت الهى و ميهمانى خدا=فوايد روزه=صدور فرمان روزه و جهاد در ماه رمضان=اقسام مردم در ماه رمضان=اثرات روزه رمضان= ـ اثر اجتماعى روزه= - اثر بهداشتى و درمانى روزه، اثر امساك در طب قديم و جديد= ـ اثر تربيتى روزه=lحديث دوازدهم: شفاعت كنندگان نزد خداوند=معناى شفاعت=فوايد و مزاياى شفاعت= ـ نمودارى از رحمانيت خداوند= ـ نمودارى از محبوبيت مردان خدا= ـ نمودارى از ارزش اعمال نيك انسان= ـ رمز كوشش و عامل جنبش= ـ سدى در مقابل گناهان= ـ شفاعت يا پرتو اميد= ـ شفاعت درمان نااميدى و يأس=پرسشها و پاسخها پيرامون شفاعت=lحديث سيزدهم: آثار و نشانه هاى دوستى اهل بيت(عليهم السلام)=حقيقت توسل=وسيله چيست؟=توسل در قرآن و روايات=روايات اهل سنت و توسل=روايات توسل از طريق شيعه=دستور آيت الله فشاركى به خواندن زيارت عاشورا و دفع وبا=كرامت حضرت ابوالفضل(عليه السلام) با دعاى يك ارمنى=ختم «يا كاشف الكرب» و شفاى دختر=شفا در تربت امام حسين(عليه السلام)=موانع استجابت دعا=lحديث چهاردهم: شهيد و شهادت=مقام والاى شهيدان=پاداش شهيدان=lحديث پانزدهم: احسان; فضيلتى ارزشمند=رحمت و مهربانى خداوند و پيامبر(صلى الله عليه وآله)=لزوم مدارا با مردم=آخرين سفارش حضرت خضر به حضرت موسى(عليه السلام)=lحديث شانزدهم: توكل بر خداوند متعال=توكل در قرآن=توكل چيست؟=سخنى از علامه طباطبايى(قدس سره) پيرامون توكل=لزوم توجه به مسبب الاسباب در همه احوال=آثار توكل در قرآن= ـ توكل و قدرت تصميم گيرى= ـ توكل و شجاعت= ـ توكل و ترك گناه و عدم سلطه شيطان= ـ توكل و تأثير ناپذيرى از اقبال و ادبار مردم=توكل حضرت ابراهيم(عليه السلام) بر خداوند=فرجام عدم اعتماد به خداوند=lحديث هفدهم: خوردن عسل و فايده هاى آن=زندگى پيچيده و شگفت انگيز زنبوران عسل=تمدن عجيب زنبوران عسل=خانه و ساختمان سازى زنبوران عسل=جمع آورى شيره گلها و ساختن عسل=عسل غذاى مفيد و داروى شفابخش=خدمات جانبى زنبور عسل=ساختمان جسمانى عجيب زنبوران عسل=lحديث هيجدهم: عجله كردن و مضرات آن=مفهوم عجله و شتابزدگى=خطرات و صدمات شتابزدگى=لزوم سرعت گرفتن در خيرات=پيامدهاى شوم عجله و شتابزدگى= ـ اتلاف وقت و نيرو= ـ يأس و نااميدى= ـ ندامت و پشيمانى= ـ هجوم اندوه و غم= ـ فزونى لغزشها= ـ فزونى خطاها=ريشه هاى عجله و شتابزدگى= ـ هواپرستى= ـ دوستى و وابستگى به دنيا= ـ كمى ظرفيت و سعه صدر= ـ جهالت و نادانى=درمان عجله و شتابزدگى=lحديث نوزدهم: ازدواج، سدى محكم در برابر گناه=فضيلت عفت و پاكدامنى=راههاى كنترل شهوت جنسى و شهوت شكم= ـ حجاب و ترك آرايش در انظار عمومى= ـ عدم اختلاط زن و مرد= ـ مطبوعات و رسانه هاى تصويرى=تأثير هوسرانى مادر، در پستى و رذالت فرزند=حكايت جالب يعقوب صفارى با سهل بن عبدالله شوشترى=چرا برخى از انسانها از چهارپايان گمراهترند؟=lحديث بيستم: بيت المال، امانتى نزد حاكمان=تشكيل بيت المال و تأثير آن در حكومت=نقش زكات در عرصه حكومت اسلامى=سفارش اكيد به حفظ بيت المال=سوء استفاده هاى فراوان از بيت المال در عصر عثمان= ـ بخشش فراوان عثمان به عبدالله بن خالد و همراهان!!= ـ سوء استفاده وليد بن عقبه از بيت المال و حمايت عثمان از او!!= ـ بخشيدن مراتع و چراگاههاى مدينه به بنى اميه توسط عثمان!!=سختگيرى على(عليه السلام) در حفظ بيت المال=lحديث بيست و يكم: شرايط مؤمن از ديدگاه على(عليه السلام)= ـ كسب پاك=تلاش اولياى دين براى كسب رزق و روزى=طلب رزق و روزى در حال جنگ و صلح= ـ خلق نيكو (نمونه هايى از اخلاق پيامبر(صلى الله عليه وآله))=رفتار على(عليه السلام) با كاسب بى ادب= ـ باطن درست=عالى ترين ارزشهاى انسانى=تلاش دردمندان حق، براى سعادت انسانها=حيوانات انسان نما=تدبير امام صادق(عليه السلام) در رفاه حال مردم= ـ انفاق زيادى اموال در راه خدا=تفاوت بين بر و خير=منظور از بر چيست؟=انفاق شگفت انگيز ابوطلحه انصارى=پذيرايى تحسين برانگيز ابوذر غفارى از ميهمان=زبيده و عمل كردن به آيه: (لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ...)=سخنى ارزشمند از مفسرى عالى مقام= ـ پرهيز از پرگويى=حرمت تهمت=داستان جالب قتاده و مرد يهودى= ـ نگه داشتن مردم از شر خود=دگرگون شدن اوضاع مردم با زحمات رسول خدا(صلى الله عليه وآله)= ـ حق دادن به مردم از جانب خويش=لزوم رعايت حدود و مقررات=پرسش مرد عرب و پاسخ پيامبر(صلى الله عليه وآله)=lحديث بيست و دوم: چهار عمل سخت اخلاقى ـ اجتماعى= ـ عفو نمودن هنگام خشم و غضب=ثواب فرو بردن خشم از ديدگاه رسول خدا(صلى الله عليه وآله)=لزوم كظم غيظ همراه با عفو و بخشش=لزوم احسان در برابر احسان= ـ بذل و بخشش از مال اندك=نمونه اى از ايثار و نوع دوستى حاتم طائى=غلام ايثارگر و بخشش ارزشمند عبدالله جعفر=احسان آيت الله شفتى و رسيدن به قدرت و مرجعيت=سخنى ارزشمند از رسول خدا(صلى الله عليه وآله) در تكريم فقرا= ـ پاكدامنى در خلوت=احساس مذهب و تعديل غرايز= ـ حقگويى نزد كسى كه از او خوف و اميد دارى=لزوم صبورى كردن بر حق=رجحان داشتن تلخى صبر بر حلاوت باطل=گفتن حق، بالاترين جهاد=lحديث بيست و سوم: قوام چهارگانه دين= ـ دانشمند سخنور و عامل به علم خود=جايگاه تعليم و تعلم از ديدگاه اسلام=جايگاه فرهنگ عمومى در اسلام=اهتمام پيامبر(صلى الله عليه وآله) به نوشتن و آموزش همگانى=پيامبر(صلى الله عليه وآله) و استفاده بهينه از اسيران جنگى=حداقل تحصيل از ديدگاه امام صادق(عليه السلام)=سخن ماندگار امام سجاد(عليه السلام) به دانش آموزان=ارزش انسان به علم و ادب=اقسام مردم از ديدگاه امام على و امام صادق(عليه السلام)=سخن على(عليه السلام) به كميل پيرامون علم و معرفت=ارزش علم و عالم از ديدگاه رسول خدا(صلى الله عليه وآله)=جايگاه والاى شهيد در اسلام=ارزش علم و دانش از ديدگاه رسول خدا(صلى الله عليه وآله)= ـ ثروتمندى كه مازاد ثروت خود را از اهل دين دريغ ننمايد=پستى و لئامت انسان بخيل=ثروت ارزشمند و نيكو از ديدگاه اسلام= ـ فقيرى كه آخرت خود را به دنيا نفروشد=جايگاه رفيع فقراى آل محمد(صلى الله عليه وآله)=فقر يا مرگ بزرگ=حمايت جدى از فقرا و مستمندان=لزوم رعايت احترام فقرا در جامعه=لزوم رعايت همسايگان و فقرا از ديدگاه پيامبر و على(عليهما السلام)= ـ نادانى كه از تحصيل علم تكبر نورزد=بركات علم و آفات جهل=ضرورت تعليم و تعلم=lحديث بيست و چهارم: خداوند و پنهان نمودن چهار= ـ پنهان بودن رضاى خداوند در همه اطاعتها=انگيزه هاى عبادت=برطرف شدن سوء ظن مرحوم جزائرى نسبت به علامه مجلسى(قدس سره)=استفاده بهينه از آزادى تشريعى و رسيدن به مدارج كمال= ـ پنهان بودن خشم خداوند در تمام گناهان=فرجام عبرت انگيز برصيصاى عابد=خطر كوچك شمردن گناه=خسارتهاى زيانبار توجيه گناه=گناه و سياهى قلب=بازتاب منفى گناه بر روان انسان= ـ پنهان بودن اجابت خداوند در تمام دعاها=دعاهاى مردود و غيرمستجاب=دعاى صلوات و استجابت دعا= ـ پنهان بودن دوست خداوند در تمام بندگانش=عصر جاهليت و برترى نژادى=اسلام و تساوى نژادى=برادرى و برابرى نتيجه زحمات پيامبر(صلى الله عليه وآله)=لغزش ابوذر غفارى=حرمت به تمسخر گرفتن مؤمن=شأن نزول آيه شريفه (...لا يَسْخَر قَوْمٌ مِنْ قَوْم...)=مقام رفيع مؤمن در پيشگاه خداوند=برترى حرمت مؤمن برحرمت كعبه=ولى خدا در ميان مردم=lحديث بيست و پنجم: صبر و اقسام آن=صبر جميل نشانه شخصيت و وسعت روح=صبر; رمز پيروزى=اقسام صبر= ـ صبر بر مصيبت= ـ صبر بر طاعت و عبادت= ـ صبر بر معصيت=فلسفه صبر چيست؟=صبر حضرت ايوب(عليه السلام) در برابر مشكلات=نابود شدن اموال و فرزندان حضرت ايوب(عليه السلام)=درسها و عبرتها از داستان حضرت ايوب(عليه السلام)=ثواب تحمل داغ فرزند=lحديث بيست و ششم: سعادت از ديدگاه قرآن و عترت=سعادت از ديدگاه فلاسفه=معناى سعادت=سعادت حقيقى از ديدگاه على(عليه السلام)=lحديث بيست و هفتم: ريا و رياكارى و راه هاى درمان=اطاعت الهى و عزت بشر=اخلاص در عبادت=سخنى ماندگار از رسول خدا(صلى الله عليه وآله) درباره رياكاران=اقسام پيروان پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) در روز قيامت=تزوير و سالوس رياكاران در اغفال مردم=علائم مؤمنين واقعى=lحديث بيست و هشتم: شهوت، سقوط در تاريكى=شهوت پرستى=آثار زيانبار شهوت پرستى= ـ آلودگى به گناه= ـ فساد عقلى= ـ تضعيف شخصيت= ـ اسارت نفس= ـ رسوايى=عوامل شهوت پرستى= ـ ضعف ايمان= ـ بى اعتنايى به شخصيت انسانى= ـ غفلت و بى خبرى= ـ معاشرت هاى نامناسب=راههاى درمان شهوت پرستى= ـ راه علمى= ـ راه عملى=lحديث بيست و نهم: حسن خلق، بهترينِ نيكوييها=حُسن خلق=زشتى سوء خلق=عوامل سوء خلق=داستان فوت سعد بن معاذ=سخنى از على(عليه السلام) درباره بى شمار بودن خصوصيات اخلاقى پيامبر(صلى الله عليه وآله)=نجات از مرگ به خاطر خوش خويى=lحديث سى ام: حضرت مهدى(عج) و شباهت به پيامبران=اميدوارى به آخرين حجت خداوند در همه مكاتب جهان=عقيده وهابى ها پيرامون حضرت مهدى (عج)=وجه شباهت حضرت مهدى (عج) به حضرت آدم(عليه السلام)=عمر طولانى حضرت نوح پيامبر(عليه السلام)=وجه شباهت حضرت مهدى (عج) به حضرت نوح(عليه السلام)=وجه شباهت حضرت مهدى (عج) به حضرت ابراهيم(عليه السلام)=وجه شباهت حضرت مهدى (عج) به حضرت موسى(عليه السلام)=وجه شباهتحضرت مهدى (عج) به حضرت عيسى(عليه السلام)=وجه شباهت حضرت مهدى (عج)به از حضرت ايوب(عليه السلام)=وجه شباهت حضرت مهدى (عج) به پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله)=مفهوم انتظار فرج=كيفيت بهره مندى از حضرت مهدى (عج) در حال غيبت=سيستم و منشور حكومتى حضرت مهدى (عج)=فلسفه و حكمت غيبت حضرت مهدى(عليه السلام)=عمر طولانى حضرت مهدى (عج)=lحديث سى و يكم: دورى از چهار كس=نياز انسان به همنشين=خطر همنشين بد=جوانان و توجه كامل در انتخاب رفيق=پرهيز از دوستى با انسان بخيل=ثروتهاى بى حساب منشأ بروز قارونهاى ديروز و امروز=تفاوت معناى ترس و اضطراب=تحولات زندگى و بروز ارزشها=روحيه هاى متفاوت در برابر حوادث گوناگون=روحيه متوسط و تشويش خاطر=روحيه ضعيف و خودباختگى=تشويش خاطر منشأ ناآرامى و بى قرارى=راهبردهاى مهار نگرانى=اسلام و مبارزه با نگرانى=لزوم پرهيز با همنشين دروغگو=مذمت دروغ در سخنان حضرت معصومين(عليهم السلام)=سلب اعتماد مردم از انسان دروغگو=رخسار انسان دو چهره و دو زبان در قيامت=جابه جا شدن ارزشها!=بى آبرو بودن انسان دورو نزد خداوند=اظهار فقر براى اهداف پليد=lحديث سى و دوم: سه چيز كمر شكن= ـ شخصى كه عمل خود را بزرگ شمارد=عجز فرشتگان از حق عبادت شايسته خداوند=درجات محبين از ديدگاه على(عليه السلام)= ـ كسى كه گناه خويش را فراموش نمايد=رواياتى چند پيرامون پرهيز از كوچك شمردن گناه= ـ كسى كه خودپسند باشد=عوارض روانى عجب=سفارش امام رضا(عليه السلام) به بزنطى پيرامون پرهيز از عجب=lحديث سى و سوم: خوش خلقى و تحمل اذيت زنان=اخلاق خانوادگى=مسؤوليت مهم زن و شوهر=نگاهى به شخصيت زن در دوران جاهلى=تحقير زن در غير عرب جاهلى=ظهور اسلام و مبارزه با خرافات=سخن ماندگار رسول خدا(صلى الله عليه وآله) درباره دختر=عاطفى بودن زن در تمام ادوار زندگى=وضعيت زن در ساير ملل=lحديث سى و چهارم: عاقبت كسى كه حق ديگران را ضايع كند=رسيدگى به حقوق خلق=توبه و تصفيه حساب=چگونگى تصفيه حسابها=پرسشى در باره حساب=كيفر ظلم شوهر به همسر=مفلس حقيقى از ديدگاه رسول خدا(صلى الله عليه وآله)=تصفيه حساب غم انگيز=تدبير هوشمندانه عضدالدوله در رسوا كردن قاضى خائن=lحديث سى و پنجم: اسباب پنج گانه عيش و زندگى گوارا= ـ سلامت بدن= ـ حفظ امنيت=مجازات محارب از ديدگاه قرآن=شأن نزول آيه=نكته اى مهم=وجوب حفظ حرمت مسلمان= ـ ثروت و بى نيازى=ثروت در راه انسانيت=مفهوم ثروت از نظر اسلام=قناعت و اكتفا كردن به قدر نياز= ـ ارزشمندبودن عزت نفس و لزوم حفظ آن= ـ همسر موافق=عمق پيوند محبت ميان دو همسر=سرپرستى در نظام خانواده=ضرورت رياست و مديريت براى اداره جامعه=صلاحيت علمى و اخلاقى براى اداره جامعه=مفاسد رهبران فاقد اخلاق=تدبير زيركانه ابن هيثم در گريز از همكارى با سلطان ستمگر=lحديث سى و ششم: شاكيان سه گانه= ـ مسجد ويرانى كه در آن نماز خوانده نشود=آثار منفى رويگردانى از مسجد=مسؤوليت مهم همسايگان مسجد=رعايت حقوق همسايگان مسجد=لزوم اخلاص در رفت و آمد به مسجد=منظور از عمران مساجد=ايمان سرچشمه عمل خالص=پاسداران شجاع=اهميت بناى مساجد= ـ انديشمندى كه ميان جاهلان گرفتار آيد=ترغيب مردم به سوى علماء و دانشمندان=مشتبه شدن سه چيز براى پسر سبكتكين=سخنى ارجمند از حضرت فاطمه(عليها السلام) در فضيلت علم و عالم= ـ قرآنى كه در گوشه اى آويخته شده، غبار گرفته و خوانده نشود=فرق ميان شفا و رحمت=اصل بد نيكو نگردد=قرآن بهترين نسخه شفابخش=مسلمانان و مهجور بودن قرآن در دست آنان=lحديث سى و هفتم: نماز، ضامن رهايى از دوزخ=فلسفه نماز=تأثير نماز در تربيت فرد و جامعه=سفارش آيت الله بهاءالدينى(قدس سره) به نماز=لزوم آشنانمودن كودكان به نماز=نماز وسطى كدام است؟=وجوب نماز حتى در سخت ترين شرايط=lحديث سى و هشتم: اهميت و چگونگى زمان بندى در زندگى=لزوم نظم و انضباط در زندگى=تعيين زمان، جهت امور معاد و معاش=روش پيامبر(صلى الله عليه وآله) در تقسيم اوقات خويش=رواياتى چند پيرامون تقسيم اوقات و ساعات روز و شب=lحديث سى و نهم: سايه نشينان عرش خداوند= ـ كسى كه برادر دينى خود را همسر دهد=عقيده منفى كليسا در روابط جنسى=نظريه افراطى در غرايز جنسى=مطرود و محكوم بودن نظرات فوق از ديدگاه اسلام=اهميت ازدواج از نظر اسلام=قانون زوجيت در ميان جمادات و نباتات=مطالبى در مورد آيه: (وَ أَنْكِحُوا الاَْيامى)=ازدواج و برطرف شدن نيازها=رواياتى چند در تشويق و ترغيب به ازدواج=پرهيز از ازدواج براى مال و جمال= ـ كسى كه برادر خود را خدمتكار دهد=هر چه كارى بدروى; از گل، گل و از خار، خار=لزوم تكريم بزرگسالان از ديدگاه پيامبر و امام صادق(عليهما السلام)=مصاديق احترام به بزرگان= ـ كسى كه راز برادر دينى خود را بپوشاند (و تغافل نمايد)=تغافل در لغزشهاى دوستان=پنج سفارش حضرت خضر به حضرت موسى(عليهما السلام)=رواياتى چند پيرامون لزوم پوشاندن عيوب مردم=lحديث چهلم: عوامل تكاثر ثروت= ـ بخل شديد=انسان و پديده زشت بخل=قوم لوط و بخل= ـ آرزوهاى طولانى=آرزوهاى طولانى عامل بدبختى و انحراف= ـ حرص زياد=علاقه انسان به جمع مال و كسب قدرت=پريشانى حريصان و مال دوستان افراطى=فزون طلبى انسان حريص=تأثير منفى حرص ورزى در خانواده=حريصان با مشاغل متعدد و جوانان بيكار!= ـ قطع رحم=صله رحم و آبادى شهرها و زياد شدن عمرها=عدم ورود قاطع رحم به بهشت= ـ مقدم داشتن دنيا بر آخرت=جهاد اكبر و جهاد اصغر از ديدگاه رسول خدا(صلى الله عليه وآله)=عمر، بزرگترين سرمايه انسان=فهرست منابع=آثار منتشر شده مؤلف==
