مقدمه
بسم الله الرحمن الرحيم
الحمد لله ربّ العالمين، ثمّ الصلاة و السلام على سيّدنا محمد و على آله الطيّبين الطاهرين و اللّعن الدائم على أعدائهم أجمعين.
مسأله «حق و حقوق» به معناى وسيع كلمه، از جمله مسائل بسيار مهم و قابل توجهى است كه همواره در طول تاريخ حيات بشرى و جوامع انسانى به طور مرتب و پيوسته و با حساسيت قابل تحسين، آن را مورد عنايت خويش قرار داده اند.
در شريعت مقدس اسلام كه خاتم و اكمل اديان الهى مى باشد به مسأله حقوق توجه خاصى شده است. كه اهميت و نقش آن در تكامل و هدايت فرد و جامعه بر كسى پوشيده نيست و نظر به اينكه در ميان حقوق به حق الناس اهتمام ويژه اى داده شده، از اين رو بر آن شدم تا پيرامون «حق الناس» مطالبى را جمع آورى و به صورت مكتوب در اختيار علاقه مندان قرار دهم; چرا كه پيشواى عظيم الشأن اسلام پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) در سخنى به بلنداى تاريخ درباره حق الناس فرمود: «كُلُّ الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ حَرامٌ دَمُهُ وَ مالُهُ وَ عِرْضُهُ».
«بر هر مسلمانى خون، مال و آبروى مسلمان ديگر حرام است».
مجموعه اى كه اينك تقديم حضور مى گردد در سه بخش بدين ترتيب تهيه و تنظيم گرديده است.
بخش اول: حق الناس در امور نفسى «اعضاء و جوارح».
بخش دوم: حق الناس در امور مالى و اقتصادى.
بخش سوم: حق الناس در امور عرضى و آبرويى.
ضمناً ثواب اين اثر را به روح بلند و با عظمت والدين بزرگوار مولا اميرالمؤمنين على بن ابى طالب(عليه السلام) و سردار شجاع و حق شناس بنى هاشم حضرت على اكبر(عليه السلام)تقديم نموده و همگان را به پيروى، توسل و توجه به اهل بيت عصمت و طهارت(عليهم السلام)سفارش و توصيه مى نمايم.
ضمن آرزوى توفيق بيش از پيش از خداوند متعال، در مورد سهو و اشتباه از خوانندگان محترم پوزش طلبيده و راهنمايى هاى لازم را درخواست مى نمايم.
و ما توفيقى إلاّ بالله. عليه توكلت و إليه أُنيب، حسبنا الله و نعم الوكيل، نعم المولى و نعم النصير.
فهرست:
فهرست مطالب
مقدمه= l بخش اول: حق الناس در امور نفسى (اعضا و جوارح)= آدم كشى= مجازات قتل عمد= آيا قتل نفس، موجب مجازات جاودانى است= حكم قصاص= آيا قصاص بر خلاف عواطف انسانى است؟= پاسخ مشروح به سؤالات= حساب ستمكاران و ستمديدگان= شديدترين مظلمه= سخن شگفت آور زن حبشيه= كشتن بى گناه= كمك به قتل بى گناه= احكام ديه= تكاليف خانوادگى= حقوق مشترك= زنى كه شوهر را با زبان بيازارد= مسؤوليت متقابل زن و شوهر= حمايت از مظلوم= احكام زوجين= حقوق خويشان= صله رحم در ماه رمضان= قطع فيض خدا با قطع رحم= احترام به حقوق و حدود= حقوق فرزندان= بذرهاى تربيتى= شريفترين خدمت= بى احترامى به فرزندان= اسامى و القاب بد= پرورش شخصيت و اخلاق كودك= نكته= دنياى امروز و همسايه= حق همسايه از ديدگاه امام سجاد (عليه السلام)= حقوق همسايگان= هديه پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله) به ام سلمه= حقوق بر اساس انصاف= كيفر تجاوز به حقوق ديگران= تحديد آزادى= اسلام و آزادى فردى= اهميت حقوق همسايه= سه موضوع مهم= حقوق فقهى همسايه= حق شريك= حقوق شركا بر يكديگر= حق شفعه= احكام شراكت= حق رفيق= احترام به حقوق رفيق= حقوق سى گانه مؤمن= ضرورت انتخاب دوست= حقوق دوست= الفت و برادرى، موهبتى الهى= حق همسفر= نكته= حق يتيمان= حفظ اموال يتيم= وعده عذاب= خبر وحشتناك= اذيت و آزار مردم= حقوق مؤمنين بريكدگر= حكم فقهى= حقوق اقليت هاى مذهبى= شرائط ذمّه= حقوق اهل ذمه= حقوق پدر و مادر= احترام پدر و مادر= اويس قرنى و اطاعت مادر= اشك ريختن شيخ انصارى= حقوق عظيم پدر و مادر بر فرزندان= حقوق فقهى والدين= پيمان شكنى و حقوق مردم= وفاى به عهد= حقوق ملى و بشرى= وفادارى به عهد و پيمان= پيمان هاى اقتصادى= وثيقه ده هزار درهمى= l بخش دوم: حق الناس در امور مالى= حق كارگر= بدن مسلمان زحمتكش به آتش نمى سوزد= خوردن اجرت كارگر، عمل را تباه مى كند= ظلم به كارگر، گناه نابخشودنى است= گناه عظيم، كم فروشى= نكته= سزاى كم فروشى= رشوه خوارى يا بلاى عظيم اجتماعى= رشوه تحت عنوان هديه= مذمت رشوه خوارى= روابط اقتصادى سالم= غش و كلاه گذارى= رسول خدا (صلى الله عليه وآله) در بازار= نكته= غش در معاملات= بيان عيب متاع= امانت دارى= پيامدهاى خيانت در امانت= تذكر= حفظ بيت المال= دستور قتل ابن خطل= انگيزه هاى خائنين به امانت= سرچشمه يك اصل از اصول فقهى= از مهمترين پايه هاى نظام اجتماعى= نقش امانت دارى= احكام امانت= قماربازى در دنياى امروز= قمار و هيجان روحى= قمار بر سر زن و آزادى= آثار شوم قمار= رابطه قمار با جنايت= ضررهاى اقتصادى قمار= زيانهاى اجتماعى قمار= قمار يعنى چه؟= ادا نكردن قرض= كسى كه قرض خود را ندهد سارق است= مؤمن خيانت نمى كند= قرض شهدا بايد اداء شود= درسى از مكتب حضرت صادق (عليه السلام)= بدهى= بدهى با مدت و بى مدت= بدهى را بايد پرداخت= شراب فروشى= آميزش در حال مستى= سخن دكتر كارل= تعقيم ديوانه هاى الكلى= اثرات مرگبار شراب= زيانهاى اقتصادى مشروبات الكلى= احكام فقهى شراب= زكات و حق فقرا= وظيفه مأموران وصول= اسلام و تعاونى هاى قانونى= رعايت احترام فقرا در جامعه= وقف و حقوق ديگران= وقف در بلاد اسلامى= مخالفت بعضى با وقف= برگردانيدن وقف= غصب حق ديگران= اقسام غصب= تصرف در مال ميت= جبران غصب= ضامن بودن منافع مال مغصوب= خطر مظلمه خلق= احكام غصب= دزدى و حقوق مردم= جزاى دزدى= سرقت= ما راه باريك با خدا را قطع نمى كنيم= سفارش آيت الله بهاءالدينى (قدس سره)= احكام سرقت= حق تقدم= حق تقدم در اماكن عمومى= حق تقدم در اموال عمومى= رباخوارى= نكته= فرق بين بيع و ربا= با مال ربوى چه بايد كرد؟= احتكار و انحصارطلبى= احتكار و قدرتهاى استعمارى= ممنوعيت احتكار در روايات= نقش وصيت در زندگى انسان= تذكرات لازم= يك خاطره و يك پند= حق والدين پس از مرگ= وظيفه سنگين= عمل به وصيت= احكام وصيت= l بخش سوم: حق الناس در امور عرضى و آبرويى= نقش شگرف زبان در زندگى بشر= فوايد بى شمار زبان= لزوم كنترل زبان= آفت دروغگويى= جاسوسى موذيانه= خيانت در مشورت= نمونه اى از خيانت در مشورت= سخت ترين عذاب براى زبان= درمان از روى جهل= تأثير منفى شهادت دروغ= نمونه اى شرم آور از شهادت دروغ= متهم نمودن زنان پاكدامن= معناى رمى چيست؟= چرا چهار شاهد؟= احكام قذف و لزوم حفظ آبروى مردم= آفت سنگين سخن چينى= روايات سخن چينى= آفت سعايت= شهادت امام موسى كاظم (عليه السلام) به خاطر سعايت!= فريب و نيرنگ از آفات زبان= برخورد شديد على (عليه السلام) با ابن جرموز= سخنان فتنه انگيز= شايعات و گفتار بى اساس= تبرئه كردن خود و متهم كردن ديگران!= شفاعت و وساطت ناروا!= زناى مغيره و جفا در حق شهود= آفات سخن گفتن از روى جهالت= رعايت حق الناس در امر به معروف و نهى از منكر= حرمت خيانت به برادر مؤمن= گمراه نمودن ديگران= پرهيز از وعده هاى بى جا= كمك كردن به ظالم= حرمت پذيرش ولايت جائر= پرهيز از اعانت ظالم= حرمت تجاوز به حقوق ديگران= لزوم اداى حق الناس= خلقت حكيمانه= لزوم تفكر قبل از اقدام= استفاده مثبت از عقل= شريف ترين آفريده= پرهيز از افكار و آمال شيطانى= رسيدن به هدف با تدبير هوشمندانه= سوء استفاده از جهان ماشينى= نصيحت جاودانه= سخنان حكيمانه ابن عينيه به عبدالملك مروان= عيبجويان; پست ترين افراد= عوامل عيبجويى= ـ هماننديابى= ـ شكست هاى ذلت بار= گناه غيبت= نكوهش غيبت از ديدگاه روايات= حق الناس بودن غيبت= فلسفه تحريم غيبت= لزوم تبرئه كردن خود از گناه غيبت= علاقه مندى بشر به كمال و سعادت= پنهان كردن عيوب مردم= تجسس در امور مردم= پيامدهاى سوء تجسس= عقوبت دنيوى= استهزاء و ضايع نمودن حقوق ديگران= ملامت مردم= آزار همنشين= عيب جويى= نقش شگرف مسموعات در جامعه= حرمت استماع غيبت= شگفتى هاى خلقت در آفرينش چشم= چشم و مسئوليت هاى آن= وظيفه اول: پرهيز از حرام= شأن نزول= روايات= پاداش چشم پوشى= خطر يك نگاه= داستان برصيصا
