پختستان یك رمان علمی تخیلی است كه در سال 1884 توسط ادوین ابوت آفریده شده است.ابوت با خلق دنیایی تخیلی از اشكال دو بعدی سعی داشت كه با ایهامی عمیق و استعاره ای نافذ شرایط اجتماعی انگلستان دوران ویكتوریا را ترسیم كند.اما كتاب از این حد فراتر می رود و با توصیف و تشریحی دقیق از اشكال دو بعدی و سه بعدی بسیار مورد توجه دانشجویان ریاضی و فیزیك قرار گرفته است.اما حتی اگر علاقه ای به ریاضی نداشته باشید كتاب برای شما بازهم بسیار جذاب و غافلگیر كننده است.
داستان درباره سرزمینی است دو بعدی به نام پختستان (Flatland) كه ساكنان آن اشكال هندسی دو بعدی هستند.زنان در این سرزمین خط ؛ و مردان اشكال چند ضلعی هستند و بر اساس تعداد اضلاع بر مقام و منصب آنها افزوده می شود.مثلاً مثلثها در این سرزمین كارگران هستند و چند ضلعی ها طبقه حاكم و برتر جامعه . داستان از زبان یك مربع تعریف می شود.او در این داستان علاوه بر اینكه توصیفی دقیق و زیبا از پختستان و ساكنانش و قوانین حاكم بر آن دارد فرصت این را می یابد كه با جهانی فراتز از پختستان یعنی حجمستان روبرو شود كه برای او تجربه ایست شگفت انگیز!
فهرست:
ادوین ابوت متولد 1838 در انگلستان، كشیش و مدیر مدرسه بوده است. تحقیق در زمینه الاهیات و ادبیات كلاسیك از كارهای مورد علاقه او بوده و آثاری نیز در زمینه الاهیات، ویلیام شكسپیر و فرانسیس بیكن نیز نوشته. اما شهرت ابوت به نوشتن همین كتاب است. كتابی كه آن را سرآغاز فصل نوینی در تاریخ ادبیات انگلیس می دانند. كتابی با نگاهی نو به جهان پیرامون، كه در زمان خود بدیع است. تاریخ فوت ابوت را 1926 ذكر كرده اند.
پختستان، معادلی كه انور برای واژه flatland گذاشته و خود او آن را تركیبی از صفت "پخت" به معنای پخ، مسطح، پهن و پخش ( لغت نامه دهخدا )، و پسوند "ستان"، به معنای جا، محل و جهان ( لغت نامه دهخدا )، توضیح می دهد.
كتاب پختستان نخستین بار در 1884 با نامی مستعار در كشور بریتانیا به چاپ رسید. گویی نویسنده كه اسم و رسمی در تحقیقات ادبی و الاهیات داشته، می ترسیده كتاب لكه ننگی در جامعه آن روز برایش به ارمغان بیاورد. هر چه هست این كتاب حالا مانند "سفرهای گالیور" نوشته "جاناتان سویفت" در 158 سال پیش از انتشار پختستان از آثار كلاسیك ، تخیلی، انسان شناسانه و منتقد تاریخ ادبیات انگلستان محسوب می شود. شخصیت های اصلی ی هر دو اثر به جهانی دیگر سفر می كنند، جهانی تخیلی و غیر قابل باور برای دیگران داستان. و هردو دستاوردی از تجربه و نقد به آدمها و دنیای پیرامون به ارمغان می آورند، اما متفاوت. گالیور در انتهای سفرهایش به نقد اشرافیت، ددمنشی، جنگ، نادانی و بیسوادی، تبعیض نژادی و قانون حاكم می پردازد و پایانی خوش برایش به وجود می آید. اما ابوت ( كه احتمالا تحت تاثیر "سفرهای گالیور" نیز بوده ) كاری دیگر می كند؛ مربع كه راوی ی داستان پختستان است، در تو صیف مردمان سرزمینش كه پختستان نام دارد، در ابتدای داستان به نقد آن ها می پردازد و كار را فراتر از این برده و به اشیاء و جهان و نگاه خود شك می كند. شك به جهان پیرامون، به نفی آن و زاده نگاه سطحی می انجامد و جهانی دیگر می آفریند. ولی بدون پایانی مثل "سفرهای گالیور". جالب است كه ابوت چنان ظریف و منطقی این كار را انجام میدهد كه خواننده نیز پا به پای مربع جلو می رود و تمامی ی این ملاحظات را می پذیرد. ابوت به این هم بسنده نمی كند، دنیای تازه ای را كه به وجود آورده، به نقد می كشد و خواهان دیدن دنیای تازه، بلكه دنیاهای تازه و دیگری می شود. از خود و جهان اطراف عبور می كند و به دنیای تازه ای گام می نهد. خود و دنیا را به گونه ای دیگر می بیند و می فهمد، و این كار را در دنیای تازه نیز می كند.
طنز تند و گزنده ی ابوت در نقد دیگر ساكنان سرزمین پختستان، دید علمی ی او در شناخت سرزمین تازه، و عاقبت فهمیدن چیزی دیگر، جای انكاری برای خواننده باقی نمی گذارد.
مربع، كه تنها دو بعد طول و عرض را می دید و می فهمید پا به دنیای حجم می گذارد و جهان خود را از ورای جهانی دیگر می نگرد. حجم چیز دیگری ست. دنیای دیگری ست كه سطح توان درك آن را ندارد. اما این سفر به كشف دنیاهای پست تری هم می انجامد و از نقطستان و خطستان نیز دیدن می كند. با دیدن جهل خود و ساكنان سرزمین های دیگر، كه هر كدام دنیا را تنها از دید خود می بینند، حجم را نیز مورد شك قرار می دهد؛ دنیای دیگری ورای حجم؟
ابوت دست به كار اندیشه ای زده است كه خواه نا خواه فكر آدم را می لرزاند. خواندن اثر خواننده را به این فكر می اندازد كه اندیشه ابعاد دیگر جهان، آن هم پیش از كشف بعد چهارم توسط اینشتین، ازنابغه ای ریاضی دان، و یا فیزیك دان بوده است. حال آن كه ابوت،همان طور كه آمد، كشیشی بوده و مدیر مدرسه ای، با تحقیقاتی درباره الاهیات و ادبیات. او توسط ریاضیات كه علم محض است دنیایی می آفریند كه منطق و احساس خواننده تحریك می شود.كتاب كه تمام می شود می ترسی به اطرافت نگاه كنی؛ چرا كه باید در آن شك كنی.
