ظهور ساسانیان در ایران، علاوه بر ایجاد تحول سیاسی، دگرگون مذهبی را نیز به همراه داشت؛ به گفته كریستین سن،«اگر تمركز گرایی بازگشت به سنتهای زمان داریوش كبیر به شمار آید، ایجاد دین رسمی حتما از ابتكارات ساسانیان بوده است». در واقع تلاش ساسانیان در برقراری وحدت مذهبی، مكمل كوششهای آنان در برقراری وحدت سیاسی و در جهت نیل به تمركز قدرت محسوب می شد؛ به همین منظور ساسانیان در نخستین دوران فرمانروایی خود؛ بی درنگ مبارزه با كیش زرتشتی را، كه با هلنیسم و انواع ناشی از ادغام هلنیسم و فرهنگ شرقی آمیخته شده بود، آغاز كردند و كوشیدند تا رسالت زرتشت و دین او را به دور از هر نوع آمیختگی و به شكل حقیقی آن بازگردانند.آنان برای دستیابی به این هدف، در آیین ایزدان مورد ستایش، سازش و التقاطی ایجاد كردند كه منظور از آن، وحدت ایران، و متحد گردانیدن شاهان و شاهكان و استانهای كشور در یك مجموعه واحد بود.
در روزگار ساسانیان تحولات اجتماعی، سیاسی و پیش‌رفت دانش و هنرهای گوناگون و هم‌چنین ارتباطات بین المللی و توسعهی اندیشه‌ها و هم‌چنین پیوند دیانت با حكومت سبب گردید تا آموزش و به ویژه آموزش عالی علی‌رغم محدودیت‌های برآمده از تمایزات طبقاتی در مرتبه والایی قرار گیرد.
فهرست:
بحران دینی در عصر ساسانی
تركیب نامتجانس جغرافیایی مذهبی در ایران
تشكیل دولت ساسانی نتیجه همكاری موبدان و خاندان ساسانی
واكنش در مقابل ظهور اندیشه ه ای قشری
سیر تحول دینی در دوره ساسانیان
روحانیون زرتشتی در دوره ساسانی
روحانیون زرتشتی در این ایام به سه گروه تقسیم می شدند:
1ـ موبدان 2 ـ هیربدان 3 ـ آذربدان
قدرت روحانیان زرتشتی در دوره ساسانی
تغییرات و اصلاحاتی روحانیان در دین زرتشتی
آیین زروانی از دیدگاه زنر
