مقدمه
پيامبر اكرم(ص): هنگامي كه معلم «بسم الله الرّحمن الرّحيم» را به كودك ياد ميدهد و زبان كودك به آن گويا ميشود، خداوند امان نامهاي از آتش براي كودك، پدر و مادرش و معلم او مينويسد.
اهميت و ارزش آموزشهاي مذهبي، مخصوصاً تعليم كتاب خدا بر هيچ مسلماني پوشيده نيست. به ويژه كه اين تعليم در دوران طفوليت انجام پذيرد، و كودك مسلمان در شروع زندگي خويش با ذكر خدا و كلام حق تعالي انس بگيرد.
اگر مربي بخواهد نور ايمان را در دلهاي معصوم كودكان جاي دهد و كلام پروردگار را به آنان بياموزد، بايستي هم روش تعليم و تدريس را خوب بداند و هم مخاطبين خود را به خوبي بشناسد و از ابعاد مختلف فطري، روحي، عاطفي و جسمي آنان (باتوجه به تفاوتهاي فردي و مقتضيات زمان) مطلع باشد.
بديهي است مربي مذهبي كودكان ابتدا بايد با ابراز محبت و ايجاد رابطة عاطفي، قلب كودكان را تسخير نمايد و از طريق حكومت بر دلهاي آنان، راه دوستي با خدا و آشنايي با كلام او را آموزش دهد. چرا كه كودك اگر مربي خود را دوست نداشته باشد و محبت او در قلبش نفوذ نكرده باشد اندرزهايش اثري نخواهد گذاشت.
پس در اولين گام بايد فاصله بين مربي و نوآموز برداشته شود و آنگاه آرام آرام توجه او به سوي دوستي و گرايش به مذهب جلب شود.
تربيت ديني كودك در دوران قبل از دبستان محدود به ايجاد انس ديني يا برانگيختن احساسات مذهبي او است. يعني وظيفة مربي اين است كه كودك را با مفاهيم سادة ديني مأنوس نمايد و با ايجاد عشق و علاقه به خالق مهربان و هرچه او را خشنود ميسازد، زمينه را براي حركت خودجوش كودكان به مذهب و گرايش آنها به بندگي خداوند فراهم سازد.
در اين مجموعة مختصر سعي كردهايم نكاتي كه براي تربيت ديني و اخلاقي كودكان پيش دبستاني و دبستاني مفيد است را بررسي كنيم و به مواردي كه به نحوي در ايجاد شوق وانگيزه نسبت به تعليم مذهبي آنان مؤثر است از قبيل: بازي، نقاشي، داستان و... اشاره نمائيم و پس از شناخت اجمالي از ويژگيهاي خردسالان، به مطالبي در رابطه با نحوة اداره كلاس و روش تعليم آنان بپردازيم.
بديهي است اين مجموعه جهت آموزش مربيان براي كار محدود به «چند ساعت در هفته با كودكان » تدوين شده است.
در فصل اول هدف و مقصد نهائي در آموزش خردسالان و ويژگيهاي گروه سني 4 تا 7 سال را كه به نوعي مربوط به تعليم ديني آنان ميشود و در محدودة كلاس و خانواده كاربرد دارد مورد بررسي قرار ميدهيم و در فصل دوم شيوهها و راه كارهاي ياد دادن بخشي از آموزههاي ديني (بويژه قرآن كريم) را بيان ميكنيم.
فهرست:
فهرست مطالب
مقدمه
فصل اول: آشنايي با كودكان
هدف از آموزش مذهبي كودكان
ويژگيهاي خردسالان «محدودة سني تا سالگي»
ـ خردسالي دوره بيداري فطرت با احساسات مذهبي است
تلقّي كودك از خدا
ـ خردسالي دوره تقليد است
ـ خردسالي دوره آموزش رسمي نيست
چگونه نوآموزان را تشويق كنيم؟
الف ـ تشويق روحي و عاطفي از قبيل:
ب ـ تشويقهاي مادي (جايزه) از قبيل:
ـ كودكان علاقه زيادي به داستان دارند
الف ـ قصههاي واقعي:
ب ـ داستانهاي غيرواقعي (خيالي):
چگونه داستان بگوييم؟
ـ خردسالي، دوره علاقه به بازي است
فوائد بازي در كودكي
همبازي شدن با كودكان
درسي از پيامبر
شيطنتهاي كودكانه
ـ دوره خردسالي، دوره پرسش و پُرگوئي
چگونه با كودك صحبت كنيم و به پرسشهايش پاسخ بگوئيم؟
فوائد صحبت با كودك و پاسخگوئي به سؤالات آنها
ـ خرد سالي دوره مقدماتي براي رشد اجتماعي
ـ كودكان علاقه زيادي به نقاشي دارند
ساير ويژگيهاي خردسالان كه دانستن آن براي مربيان مفيد است
فصل دوم: آئيننامه كلاسداري مربيان قرآن خردسالان /
الف ـ نظم در كلاسها
ب ـ نحوة برخورد و انس با خردسالان
ج ـ طريقة آموزش و آزمون
ـ آموزش حفظ سورههاي قرآن:
ـ پيامهاي كوتاه قرآني:
ـ آموزش شعر:
ـ آداب اسلامي:
ـ احاديث كوتاه:
تذكرات:
د ـ ارتباط با خانوادهها
هـ ـ شيوههائي براي افزايش معنويت در كلاس
اشارهاي به ويژگيهاي دوره دبستان ( اول تا سوم)
جدول سطح بندي طرح شكوفههاي نور
