نشر ماهي كتاب «موش ها و آدم ها»ي جان استاين بك ترجمه سروش حبيبي را در قطع جيبي چاپ كرده. اين كتاب در سال 1937 منتشر شد. نويسنده در اين كتاب از داستان غم انگيز جرج ميلتون و لني اسمال كه دو كشاورز مهاجري بودند كه در ركود بزرگ آن روزگار در كاليفرنيا تغيير مكان داده بودند، مي گويد. چند فيلم هم براساس اين رمان ساخته شده كه آخرينش مال 1992 است به كارگرداني «گري سينيز» كه «جان ملكوويچ» در آن بازي كرده. نسخه ايراني اش هم «تپلي» نام دارد كه رضا ميرلوحي آن را كارگرداني كرده. قبلاً اين كتاب را پرويز داريوش ترجمه كرده بود.
نشر نيلوفر هفته پيش يك رمان چاپ كرده به اسم «زنگ انشا» نوشته زيگفريد لنتس و ترجمه حسن نقره چي كه كتاب قطوري است يعني 486 صفحه و اولين كتابي است كه از لنتس در ايران ترجمه مي شود. موقعيت اجتماعي آلمان در دوره نازي ها توي رمان پررنگ است و اشاره دارد به دوراني كه نقاشي كشيدن در آلمان جرم محسوب مي شود. داستان زنگ انشا درباره جوان خلافكاري است كه به خاطر دزديدن چند تابلوي نقاشي، دوره بازپروري را در دانشگاه مي گذراند. «مرگ كسب و كار من است» كه روبر مرل نوشته و احمد شاملو ترجمه كرده درباره جنايات نازي ها در آشوويتس و اردوگاه هاي ديگر است و اين كتاب درباره تاثيرات اجتماعي آن. اگر آن را خوانده باشيد و اگر به دانستن درباره آن دوره علاقه مند باشيد، اين كتاب جديد هم حتماً چيزهايي براي گفتن دارد. مثل اينكه داستان كوتاه هاي لنتس موفق تر از رمان هايش هستند. او را مشهورترين نويسنده بعد از جنگ و همين طور كاردرست ترين نويسنده آلماني بعد از گونتر گراس مي دانند.
«حاشيه يي بر مبناي داستان» كتابي است از ابوتراب خسروي كه نشر ثالث منتشر كرده؛ كتابي براي كساني كه دوست دارند چگونگي شكل گيري داستان را به صورت تئوريك بدانند و احتمالاً يك كتاب آموزشي براي كساني كه مي خواهند داستان بنويسند و نمي دانند چگونه. كتاب شامل بخش هاي مختلف شكل نوشتن، ماهيت داستان، موضوع روايت، زاويه ديد، چگونگي شكل گيري داستان- پلات، ادبيات و واقعيت، ادبيات و سينما، گفت وگو و لحن در داستان، پرسپكتيو در داستان و... است. قيمت كتاب سه هزار و 200 تومان است.
منصور كوشان رماني نوشته به اسم «زنان فراموش شده» كه نشر ققنوس منتشر كرده. اين كتاب قبلاً در سوئد منتشر شده بود. بعضي از كتاب هاي ديگر او قديسان آتش و خواب هاي زمان (مجموعه داستان)، واهمه هاي مرگ (مجموعه داستان)، مفهوم ديگر الفبا (مجموعه شعر)، هزارتوهاي ايبسن (نقد و بررسي)، دهان خاموش (رمان) و... هستند كه بيشتر اين آثار خارج از ايران منتشر شده اند. كوشان در نروژ زندگي مي كند. قيمت رمان جديد كوشان دوهزار تومان است.
«مجموعه رمان» رماني از وحيد پاك طينت، مجموعه داستان «شب مورد نظر» نوشته توبياس وولف ترجمه منير شاخساري كه ناشر هر دو چشمه است، «من زني انگليسي بودم» مجموعه داستاني از فريبا صديقي و «متولد ماه جغد» رماني از آزاده محسني كه ناشر هر دو ققنوس است و «و حالا عصر است» مجموعه داستان طيبه گوهري كه ناشرش ثالث است، از ديگر كتاب هاي تازه هستند.
كدام تان پول ها را برداشته
محسن پرويز از اعلام 18 دقيقه سرانه مطالعه ايرانيان در روز دست برداشته و دوباره از جوايز خصوصي صحبت كرده. او هفته گذشته از خبرگزاري مهر بازديد كرده و آنجا گفته؛ «من يك بار به صراحت گفته ام ما جوايز ايراني داريم و جوايزي كه در خدمت بيگانگان است. جوايز ايراني هم مي توانند خصوصي باشند و هم مي توانند جوايزي باشند كه دولت از آنها حمايت مي كند. آنچه مورد انتقاد بنده بوده و هست و من بر سر آن هستم كه بايد همه با آن مخالفت كنند، جوايزي است كه منشاء ايراني ندارند. جوايزي كه ممكن است به دست افرادي ايراني برگزار شود اما به لحاظ اهداف در خدمت بيگانگان اند. به لحاظ بودجه، منبع مالي آنها معلوم نيست. شيوه قضاوت و داوري شان هم نامشخص است. سوال مي شود كه مثلاً منبع مالي جايزه جلال كجاست، داوري ها چگونه بوده يا سوالاتي از اين دست. ما هم عين همه اين سوال را از جوايز ديگري كه دارند برگزار مي شوند مي پرسيم يعني مي گوييم منبع مالي تان را شفاف اعلام كنيد. كسي جايزه يي راه انداخته بود كه من نمي شناختم. من تعداد زيادي از اهالي فرهنگ و ادب را حداقل به اسم مي شناسم اما اين شخص را نمي شناختم. به همين خاطر از حدود 20 نفر از اهل فرهنگ سوال كردم كه آيا او را مي شناسند؟ گفتند نه. بعد ديدم او در رسانه ها دارد براي خودش تبليغ مي كند.» وقتي جوايز خصوصي سالني براي برگزاري مراسم نداشته باشند و ميكروفني، معلوم است كه هر چقدر هم داد بزنند و اعلام كنند اسپانسرهاي مالي چه كساني بوده اند پرويز و مسوولان وزارت ارشاد نمي شنوند. جايزه منتقدان مطبوعات كه كمتر از يك ماه پيش برگزار شده حاميان مالي اش را در مراسم پاياني معرفي كرد. امسال حاميان مالي اين جايزه نشر ققنوس، مركز، ني، نگاه، افق، خجسته و مديا كاشيگر و فروشگاه الماس پايتخت بودند. حاميان جايزه مهرگان شكوه فرگاه، اكرم طاهرپور و سودابه سلگي سه خانم دوستدار فرهنگ هستند و دوست دارند پول شان را خرج ادبيات كنند.
مديا كاشيگر دبير جايزه روزي روزگاري ارديبهشت امسال به «اعتماد» گفته بود؛ «چهارمين جايزه ادبي يلدا 34 ميليون تومان هزينه داشت كه موسسه «انديشه سازان» كه در آن زمان بزرگ ترين ناشر كتاب هاي كنكور و كمك درسي بود، اين هزينه را تقبل كرد. دوره بعدي جايزه يلدا 11 ميليون تومان هزينه داشت كه انتشارات كاروان، شركت سگال شرق، شركت فراسو، خانم سارا اميني و كافه 78 اسپانسر جايزه بودند. يك مقدار مختصر هم كسري آورديم كه توسط آقاي حسن صفدري و خودم پرداخت شد. دوره اول جايزه روزي روزگاري با حمايت روزنامه آسيا، شركت سگال شرق، شركت آواژنگ، گروه آموزشي پارسه، شركت ايكات، خانم سارا اميني و خودم برگزار شد كه حدود 12 ميليون تومان هزينه دربر داشت. پارسال بحران گريبان ما را هم گرفت و اسپانسرها نتوانستند به اندازه سال اول كمك كنند. در نتيجه ما هم كمتر و حدود شش ميليون تومان خرج كرديم و خنده دار اينكه از بس نگران بوديم پول كم بياوريم و از همه خواستيم صرفه جويي كنند، سرآخر 15 هزار تومان هم اضافه آورديم كه به امسال منتقل شده است. اهم اسپانسرهايمان هم همان اسپانسرهاي دوره اول بودند. الان هم تا اين لحظه كه با شما صحبت مي كنم، چون بحران همچنان ادامه دارد، تصور مي كنم امسال هم مجبور شويم جايزه را با مبلغي معادل پارسال ببنديم. اما دنيا را چه ديدي؟ خدا بزرگ است.»
ضدگزارش
از چاپ كتاب «ادبيات چيست» نوشته ژان پل سارتر ترجمه ابوالحسن نجفي و مصطفي رحيمي 40 سال مي گذرد و چند وقت پيش اين كتاب در ايران به چاپ هشتم با ويراست جديد رسيده. سه شنبه پيش در شهر كتاب مركزي كه از خيابان حافظ به احمد قصير منتقل شده و هنوز بخش كتابفروشي اش راه نيفتاده، جلسه نقد و بررسي اش برگزار شد. توي سالن اجتماعات كيپ تا كيپ آدم نشسته بود، هواي سالن گرم بود و يك پنكه براي تعديل هوا داشت مدام كار مي كرد و علي اصغر محمدخاني، ابوالحسن نجفي، ضيا موحد و حسين معصومي همداني درباره كتاب حرف مي زدند. حرف هاي محمدخاني و نجفي و موحد جمعاً سه ربع طول كشيد و حرف هاي حسين معصومي به تنهايي يك ساعت. اما اين چيزها را كه در گزارش ها نمي آورند. در گزارش ها فقط از هر كدام از سخنرانان دو سه پاراگراف نقل مي كنند و بقيه حاضران در سالن ناديده گرفته مي شوند. حرف هاي حسين معصومي تمام نمي شد كه نمي شد. شما چشم تان را مي فرستاديد سفر توي سالن تا تعداد آدم هايي را كه در آن واحد در حال خميازه كشيدن هستند، بشمرد. تعداد آدم هايي كه چشمان شان را بسته اند و به خواب رفته اند بشمرد، تعداد آدم هاي سفيدمو را با كله سياه ها مقايسه كند و چشم شما كه از سر بازمي گشت باز خيره مي ماند به آقاي معصومي كه با ريتم و لحن يكنواخت يك ريز حرف مي زد و تازه از سه بخش كتاب به بخش دومش رسيده بود. ما محكوم بوديم به اينكه كسي زورمان نكرده بود بياييم جلسه، مي توانستيم هر وقت خواستيم جلسه را ترك كنيم. ما محكوم بوديم به اينكه دلمان مي خواست. ابوالحسن نجفي حرف مي زد و از چگونگي ترجمه كتاب مي گفت و از قصه 40ساله آن در ايران و خاطره پشت خاطره. حرف هاي شيرين كه همه طالب شنيدنش هستند و حرف هاي امروزي كه همه تشنه نقل كردن شان اين طرف و آن طرف. مي دانيد كه در جامعه سياست زده همه چيز سياسي است.
فرار از نوستالژي
مجتبي پورمحسن توي روزنامه فرهيختگان با رضا قاسمي به مناسبت انتخاب رمان «همنوايي شبانه اركستر چوب ها» مصاحبه كرده كه خواندني است و خودش چند تا قصه است. او در جواب سوالي كه در رمان «همنوايي شبانه اركستر چوب ها»، برخلاف آثار اكثر نويسندگان ايراني مقيم خارج خبري از نوستالژي نيست، مي گويد؛ «روايت نوستالژيك مربوط به سال هاي اول مهاجرت بود... شخصاً فرار از نوستالژي را مديون آشنايي ام با اخلاق فرانسوي ها مي دانم. در اين 23 سالي كه از اقامتم در فرانسه مي گذرد هرگز نديده ام وقتي چشم شان مي افتد مثلاً به شكل نامانوس بوراني يا خورشت فسنجان يا از آن بدتر زرشك پلو ترديد كنند يا با بددلي غذا را به دهن ببرند. آنها از هر تجربه تازه يي استقبال مي كنند. در حالي كه بسياري از هموطنان گرامي هنوز كه هنوز است مسافت زيادي را با مترو مي روند تا همان پنير ليقوان يا پنير بلغاري را كه در ايران مصرف مي كرده اند، بخرند. از نظر آنها هر چيز وطن عطر و طعمش بهتر از نوع فرانسوي آن است، حتي اگر اين چيز پنير بلغار باشد، من نمي دانم آدم چطور مي تواند انگور موسكا را بخورد و باز دلش تنگ بشود براي انگور عسگري يا ياقوتي. بله پنير ليقوان خوشمزه است اما راكفور و گروير هم خوشمزه اند. به گمانم اين يك مساله فرهنگي است. يا اجازه بدهيد بگويم يك مساله ملي. ما هراس داريم از تجربه كردن امر ناشناخته. شايد بشود گفت ما ملتي هستيم عميقاً محافظه كار. و شايد يكي از نكات كليدي مشكلات امروزمان در مواجهه سنت و مدرنيته همين محافظه كاري مان باشد. خودم هم شخصاً آدم محافظه كاري هستم. اما به نهيب عقل است كه دائم مي كوشم دست به خطر بزنم و استقبال كنم از هر ماجراي تازه. نكته ديگري كه به نوستالژيك بودن ما ايراني ها دامن مي زند باز هم مربوط مي شود به يكي ديگر از بيماري هاي ملي ما؛ پذيرفتن نقش قرباني. وقتي مي گوييم كوه هاي ما زيباترين كوه هاي جهان است، هواي كشورمان دلپذيرترين هواي جهان و طعم ميوه هاي خوشگوارش را هيچ كجاي ديگر نمي توان پيدا كرد، در واقع داريم به حال خودمان دل مي سوزانيم. اگر اين طور است كه خب تو حالا تازه برگشته يي به همان وطن اصلي ات، ديگر چرا مي نالي؟ اما واقعيت اين است كه وطن هر كس فقط همان شهري است كه در آن زاده شده و ذره ذره خاطرات كودكي اش لاي جرز ديوارهاي آن مدفون است. دلتنگي ما براي آن كودكي از دست رفته است. آن جهان سرخوشي ها و بي خيالي ها كه آدمي گمان مي كند از ازل تا به ابد فرصت اوست. نه مرگ را مي شناسد نه بيماري و نه مسووليت را. فقط در غياب نوستالژي است كه آدم مي تواند به وطن مفهومي متعالي بدهد؛ احساس وظيفه در قبال مردمي كه در كنار آنها نفس زده يي و در خوشي و ناخوشي هم سرنوشت آنها بوده يي.»
در خودرو باز است
سيدعلي موسوي گرمارودي دبير چهارمين جشنواره بين المللي شعر فجر تاكيد كرده هيچ شاعري به خاطر جايزه شعر نمي گويد و بلافاصله اعلام كرده شاعران برگزيده از سال آينده خودروي داخلي مثل پژو پرشيا هديه مي گيرند. از اين پس هيچ شاعر برگزيده يي نبايد سوار اتوبوس و تاكسي و مترو شود.
مسافران
اعضاي انجمن قلم رفته بودند بازديد از خبرگزاري فارس؛ علي اكبر ولايتي، رضا سرشار، راضيه تجار، فيروز زنوزي جلالي، سميرا اصلان پور و چند نفر ديگر. توي اين ديدار راضيه تجار گفته است؛ «واقعاً يكي از كارهايي خوبي كه در معاونت فرهنگي ارشاد انجام شد اين بود كه سفرهاي انجمن قلم را پررنگ كردند در حالي كه در دوره هاي قبلي از نويسندگان متعهد جز يكي دو نفر كسي به سفر خارجي نرفته است. بايد اين فرصت ايجاد شود كه اكثريت اعضاي انجمن قلم بتوانند از اين موقعيت استفاده كنند.»
زنوزي جلالي توضيح داده؛ «خود من تاكنون سفرهايي را به لبنان و سوريه، تركمنستان و هند داشتم كه بسيار مفيد بوده است كه شرح تك تك آنها خيلي طولاني مي شود. در يك كلام حيرت انگيز بود كه نويسندگان خارجي مشتاق بودند بدانند وضعيت ادبيات داستاني ما سه دهه بعد از انقلاب چگونه است و تقريباً هيچ شناختي از ادبيات كنوني ما نداشتند. در تركمنستان شناختي كه اينها از ادبيات ما داشتند به همان رمان «تهران مخوف» كه 85 سال پيش چاپ شده است بازمي گشت و اينقدر اينها با ادبيات ما بيگانه بودند. در دانشگاه دهلي نو برنامه هاي ما چند بار تمديد شد. خيلي روشنگري ها انجام شد و شناخت خوبي از ادبيات معاصر داستاني ايراني براي طرف مقابل ايجاد شد. در حد امكان سعي كرديم آثاري براي آنها ترجمه و داده شود و معلوم بود كه اينها براي شناخت ادبيات معاصر ايران به طور كلي بسيار اشتياق دارند. دنيا مشتاق اين چيزهاست. طرح هاي ما درباره ترجمه آثار ايراني به زبان هاي ديگر در حال اجرا است كه حال سرنخ اينها به آثار اهل قلم بستگي دارد.»
