«بردگان مرده» نخستين بار در شمار مجموعه آثار «نيكولاي گوگول» در سال 1886 توسط «ايزابل هابگود» به زبان انگليسي ترجمه و منتشر شد. ترجمه ديگري به زبان انگليسي در سال 1948 توسط «جري ريوي» منتشر گرديد.
نويسنده براي فرار از سانسور تزاري هر بار تغييراتي در متن مي‌داده و متن‌هاي مختلفي در زبان اصلي در دست است. در سال 1961 ترجمه‌اي دقيق توسط «آندرو مك آندرو»، از روي متن اصلي سانسور نشده، به زبان انگليسي انجام شد و توسط «نيوآمريكن لايبرري» منتشر گرديد. برگردان فارسي حاضر توسط فريدون مجلسي نيز از روي اين متن انگليسي صورت گرفته است.
نام كتاب Dead Souls به معني تحت‌اللفظي «ارواح مرده» است. مترجم توضيح مي‌دهد همان‌طور كه واژه‌اي مانند «آدم» در زبان فارسي علاوه بر معناي اصلي و حقيقي خود به معناي مجازي ديگري مانند نوكر، زيردست، پيرو، تفنگدار و نظاير آن به‌كار مي‌رود، در اينجا نيز soul به معني، سرف و رعيت است و برگردان تحت‌اللفظي «ارواح مرده» چندان رسا و منطبق با معني و مقصود واقعي داستان نيست؛ و در حالي كه واژه رعيت يا برده قرابت و نزديك بيشتري با واژه روسي سرف دارد، در عين حال تصور مي‌رود ميزان بردگي سرف روسي بيشتر از رعيت ايراني بوده باشد، به طوري كه مالكان روس نه تنها از ثمره كار سرف‌ها ر زمين‌ها و املاك خود بهره‌مند مي‌شدند، در مواردي كه سرف صنعت و هنري داشت براي او گذرنامه‌اي براي سفر به شهر صادر مي‌كردند تا روانه شهر شود و با صنعت و هنر خود درآمد بيشتري كسب كند و البته سهم مهمي از آن را بابت «اجاره‌بهاي خود» به ارباب بپردازد!
همين مختصات حقوقي و اجتماعي رعيت روس است كه محور اصلي ماجراي «چيچيكف» و ابتكار خريد بردگان يا رعاياي مرده را تشكيل مي‌دهد. عنوان برگزيده مترجم براي اين كتاب «مردگان زرخريد» هم با توجه به موضوع داستان در مورد خريد رعاياي مرده و هم با توجه به انطباق معناي زرخريد در برابر برده يا سرف بوده است.
انتشار «مردگان زرخريد» در زمان خود آشوبي برپا كرد و خصومت طبقه مالكان را برانگيخت. زيرا آنا اين كتاب را توهين به خود مي‌دانستند.
«مردگان زرخريد» نوشته گوگول با ترجمه فريدون مجلسي را انتشارات نيلوفر در 2 هزار و 200 نسخه و با قيمت 5 هزار و 500 تومان منتشر كرده است.

 

 

 

 

خبرگزاری فارس