1 بهمن 1387

مریم آموسا: كتاب «همه دوستان من» شامل زندگی‌نامه «رضا كرم‌رضایی» و خاطراتش از نقش‌آفرینان خاطره‌انگیز است كه به تازگی از سوی انتشارات ققنوس روانه بازار كتاب شده است.
كتاب «همه دوستان من» شامل خاطرات رضا كرم‌رضایی است. كتاب از روزهای كودكی او در یكی از روستاهای كرمانشاه زمانی كه مادرش را از دست می‌دهد و به اجبار برای پرورش به دایه سپرده می‌شود، آغاز می‌شود و تا سال 1385 كه نقطه پایان كتاب گذاشته شده را در بر می‌گیرد. البته پیشتر باید شاهد انتشار این كتاب می‌بودیم، اما با تاخیر یك‌ سال و نیمه ارشاد برای صدور مجوز كتاب كه با حذف بخش‌هایی از آن همراه بود، انتشار كتاب به تاخیر افتاد. كرم‌رضایی در 5 سالگی با از دست دادن پدرش تحت حمایت و سرپرستی دایی و زندایی‌اش قرار می‌گیرد و لاجرم از كرمانشاه راهی تهران می‌شود. كرم‌رضایی دوران كودكی پر فراز و نشیبی را پشت سر می‌گذارد و در خلال كودكی‌ها و جسارت‌های كودكانه، تجربه‌های متعددی را از سر می‌گذراند كه گاه دردسرهای متعددی را نیز با خود همراه دارد. با اینكه خانواده دایی‌اش در رفاه نسبی به سر می‌برند و خودش هم با تلاش و پشتكاری كه در مدرسه از خود نشان داده بود، توانست تا پایان تحصیلات دوره متوسط ماهیانه مبلغی را برای كمك‌تحصیل از وزارت آموزش و پرورش دریافت كند، اما با روحیه كنجكاوی كه داشت دور از چشم خانواده شغل‌های متعددی چون دست‌فروشی، روزنامه فروشی، پادویی، تابلو نویسی و نقاشی را تجربه كند و پس از برخوردهای متعدد دایی و به قول خودش شكست‌های مالی كه خورد، بالاخره قید كار را زد تا مثل بچه‌های هم‌سن و سالش وقتش را به تفریح و شادی‌های كودكانه بگذارند، اما تجربیات این بخش از زندگی همانند دیگر تجربیاتی كه در طول زندگی پرفراز و نشیب 71 ساله‌اش بدست آورد، دستمایه خوبی برای بازآفرینی شخصیت‌های مختلف و آثار هنری‌اش شد.
رضا كرم رضایی متولد 1316 در سنقرآباد كرمانشاه است و در بخش خاطرات كودكی كتاب، به اجمال و با زبانی بسیار شیرین با بخشی از تاریخ اجتماعی و فرهنگی ایران روبه‌رو می‌شویم و نمایی از زندگی مردم ایران پس از جنگ جهانی دوم، ناامنی راه‌ها، بیماری‌ها و درمان‌های خودسرانه، فقر، گرسنگی، بی‌كاری، تضاد طبقاتی و... را مرور می‌كنیم. در برخی از موارد نیز با بیانی بسیار شیرین از باورهای مردم آن روزگار می‌گوید؛ باورهایی كه بسیاری از آنها به واسطه زندگی پر سرعت امروز به فراموشی سپرده شده‌اند. البته برخی از این باورها و سنت‌ها هنوز میان خانواده‌های سنتی به حیات خود ادامه می‌دهند. مهمترین سرگرمی كرم‌رضایی در دوران كودكی كه تا به امروز هم ادامه پیدا كرده، مطالعه كتاب بوده است. همین علاقه او موجب می‌شود از سنین كودكی در میان هم‌بازی‌هایش یك سر و گردن بالاترباشد و در شب‌های دراز زمستان برای بچه‌ها پای كرسی قصه بگوید: «همه دور كرسی می‌نشستیم. نه جفت گوش به من داده می‌شد، نه جفت گوش به من دوخته می‌شد، و من تا پاسی از شب قصه می‌گفتم.»
در سن ده یازده سالگی با سینما آشنا می‌شود، اما برخلاف هم‌سن و سال‌هایش كه در آن دوره ترجیح می‌دادند یك فیلم را بارها ببینند، ترجیح می‌دهد دوچرخه اجاره كند و دوچرخه‌سواری كند. بعدها نیز در اوج خلاقیت هنری‌اش بر خلاف هم‌نسلانش، بیشتر ترجیح می دهد بازیگر تئاتر باشد تا سینما. او می‌گوید: «خیلی از فیلم‌هایی كه بازی كرده‌ام، به واسطه نداشتن روحیه «نه» گفتن در مقابل دوستانم بود. در برخی از موارد هم وضیعت نابه‌سامان اقتصادی من را به بازی در برخی فیلم‌ها وا می‌داشت».
كرم‌رضایی خیلی دیر با تئاتر آشنا می‌شود. اولین بار به دعوت پسر همسایه كه اتفاقا خواهرش نیز در آن تئاتر نقشی دارد، پا به سالن تئاتر می‌گذارد، اما خیلی زود و به خاطر عشق به آن دختر با سعی و تلاش فراوان وارد حرفه بازیگری می‌شود. با سعی و تلاش خودش و وساطت یكی از دوستان، وارد جامعه باربد می‌شود و پس از گذراندن چند ماه در كلاس‌های بازیگری و چند تجربه تئاتری، وارد هنرستان هنرپیشگی می‌شود. در آن دوران وضیعت تئاتر در ایران بسیار نابه‌سامان بود و پای رقصنده‌های قفقازی و كاباره‌ای به تئاتر باز شده بود و به قولی از تئاتر نمی‌شد كسب اعتبار كرد. در این بخش از خاطرات كرم‌رضایی با مراكز مهم تئاتر آن روزگار و بازیگران برجسته تئاتر ایران آشنا می‌شویم. در واقع كتاب خاطرات كرم‌رضایی، تاریخ تئاتر و سینمای ایران در یك مقطع 50 ساله نیز محسوب می‌شود.
كرم‌رضایی در كارنامه هنری خود ترجمه نمایشنامه، كارگردانی تئاتر و سینما، سریال‌های تلویزیونی و بازیگری بسیاری دارد. او در مقطعی از تاریخ ایران در ادامه كار در سینما بازماند. در این مدت در تئاتر و تلویزیون به كار خود ادامه داد. مدت‌ها كلاس‌های بازیگری‌اش در تهران و شهرستان‌ها برپا بود و شاگردان بسیاری نیز به جامعه هنری معرفی كرد. كرم‌رضایی نخستین كارگردان تئاتر ایران است كه در روزهای جنگ با اینكه از بیماری به شدت رنج می‌برد و حتی به دشواری راه می‌رفت، تئاتر را به جبهه‌های جنگ برد و با استقبال خوب رزمنده‌ها روبه‌رو شد. او می‌گوید: «من تا به حال تشویق‌نامه‌ها و تقدیرها و جوایز و تندیس‌های زیادی دریافت كرده‌ام، اما تقدیرنامه‌هایی كه در سفر از ستاد و قرارگاه و پادگان و لشگرهای مختلف از جمله نیروی زمینی و پایگاه عملیاتی نجف دریافت داشته‌ام، بیش از همه برایم ارزشمند است».
البته این روزها كرم‌رضایی از مشكل نخاع در مهره‌های گردن و سستی انگشت‌ها رنج می‌برد و برای حركت مجبور است از ویلچر استفاده كند. از این رو كمتر در مجامع هنری حضور پیدا می‌كند و به نوعی از ادامه فعالیت هنری در قالب كارگردانی تئاتر و سینما و بازیگری باز مانده است و طبق عادت قدیمی‌اش بیشتر روزهای خود را صرف تالیف و ترجمه نمایشنامه و فیلمنامه می‌كند.
كتاب «همه دوستان من» به نوعی دربرگیرنده تاریخ تئاتر و سینمای ایران در مقطعی 50 ساله به شمار می رود كه با بیانی بسیار موجز و روان نوشته شده و كرم‌رضایی در خلال روایت یك موضوع، به فراخور شخصیت‌هایی كه پایشان در متن باز می‌شود، روایت اصلی را رها می‌كند و پس از بیان موضوع مورد نظر یا دادن اطلاعاتی درباره فرد مزبور، ادامه روایت اصلی را در دست می‌گیرد. محور اصلی این كتاب جز در بخش كودكی نویسنده همه درباره تئاتر و سینما است و گاه تنها به ضرورت موضوع، نویسنده به دیگر موضوعات مرتبط می‌پردازد. با اینكه نویسنده زندگی پر فراز و نشیبی را پشت سر می‌گذارد، اما روایت كتاب آن‌قدر شیرین و روان است كه مخاطب برای عمیق شدن در آن، لحظه‌ای فكر تنبلی و كنار گذاشتن كتاب را در سر نمی‌پروراند. كرم‌رضایی از بیان بسیاری از حواشی كه موجب شاخ و برگ دادن به حوادث كتاب می‌شود، پرهیز می‌كند تا مخاطب روایت یك‌دست و سالمی پیش روی داشته باشد.
اما بیان چند نكته درباره كتاب:
نویسنده در خلال روایت‌ها تنها به بیان موضوعات اكتفا می‌كند و از بیان تاریخ دقیق وقایع در بسیاری از موارد پرهیز می‌كند. اگر چنین امری میسر می‌شد، به راحتی می‌شد این كتاب را در شمار تاریخ مدونی مرور كرد. البته بارها مولف در خلال كتاب می‌گوید قصدش از بیان این وقایع، تاریخ‌نگاری نیست و این وظیفه را باید فرد دیگری بر عهده بگیرد. كتاب «همه دوستان من» مقدمه و موخره ندارد و تنها در بخش پایانی كتاب نمایه ای از اعلام و آلبوم كوچكی از عكس‌های نویسنده منتشر شده است. جای خالی روزشمار هنری مولف در پایان كتاب خالی است، چرا كه نویسنده در برخی موارد از ذكر برخی وقایع هنری زندگی خود پرهیز كرده است و اگر مخاطبی بخواهد تنها بخش‌های مورد نظر خود را به هر دلیلی مطالعه كند، چنین امری برای او میسر نیست.
اما به هرحال كتاب همه دوستان من كتابی است كه خواندن آن را به همه پیشنهاد می‌كنم، چرا كه قلم نویسنده از جادویی برخودار است كه همه گروه‌های سنی را تا پایان كتاب با خود همراه می‌كند. «همه دوستان من» در 478 صفحه با شمارگان 2200 نسخه و قیمت 95000 ریال از سوی انتشارات ققنوس روانه بازار كتاب شده است.

خبرآنلاین

درخواست کتاب	راهنماي خريد	سبد خريد	چاپ صفحه	ارسال به دوست