هم طنز، هم تراژدي، و حتي طنز ـ تراژدي، از قديم وجود داشته‌است.
همه ما حالات دوگانه و ضد و نقيض در بعضي احوال يا در بعضي انسان‌ها ديده‌ايم؛ از جمله اين كه كسي از شدت شادي مي‌گريد و يا در ميان گريه ناگهان مي‌خندد. اين نشانگان را ambivalence (دواحساسي بودن) ناميده‌اند.
در تاريخ جوامع مختلف بشري در گذشته دور و ميانه و زمان حاضر، چه‌ بسا ديده شده كه عاشق، براثر حادثه‌اي، مهرش به كين مبدل شده‌است. حتي در موارد حاد ديده شده كه عاشق افراطي سرانجام قاتل معشوق خود از آب درآمده‌است. يا در تواريخ اقوام پديده تبديل ترس و زبوني كسي (فرماندهي، سرپرستي، مديري و غيره) در موقعيت خطير، به شجاعت و حتي حماسه‌آفريني نمونه‌هايي نقل شده‌است.
در اين كتاب، نظريه تازه مؤلف، بهاءالدين خرمشاهي، ضبط و پيوند بين طنز و تراژدي است. وي در سه بخش از اين كتاب، با نقل شعرها و حكايت‌هاي قديم و جديد، ارتباط نهاني و شگفت‌آور هم‌بسته طنز و تراژدي را كه نوعي از دواحساسي‌هاي انساني است، نشان مي‌دهد.
وي از اشعار طنز خود فقط دو نمونه را كه داراي اين ويژگي است، آورده‌ است.
ساير مقالات اين كتاب طنزهاي منثور و داستاني اوست كه بعضي از آن‌ها در نشريات گل‌آقا به طبع رسيده‌است. مؤلف خود را اهل شهود مي‌داند، اما تاكنون عالماً و عامداً كشفي نداشته ‌است، مگر همين پي بردن به رابطه "جدلكتيك" بين طنز و تراژدي.
مجموعه حاضر علاوه بر پيشگفتار، شامل اين مقالات است: "طنز و تراژدي"، "طنزاندر"، "مسافركشي علمي"، "طنزواره"، "نقيضه براي علامه قزويني (ره)"، "دوازده پيشنهاد براي ترافيك تهران"، "هشت پيشنهاد براي نويسنده شدن"، "طنزهاي پارادوكسي"، "واهمه‌هاي با نام و نشان"، "معني اندر معني"، "گاز گرفتن فال حافظ دست جناب سرهنگ را"، "شرح و جرح بيتي از حافظ"، "آيين رندي (در ده باب)"، "درباره شادروان كيومرث صابري"، "من و گل‌آقا"، "مقدمه موزون"، "بوق آزاد"، "حماسه پيري" و "علي‌آقا كوچيكه".
"طنز و تراژدي"، نوشته بهاءالدين خرمشاهي، عضو پيوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسي است كه در 262 صفحه و با شمارگان هزار و 650 نسخه، به‌ بهاي 4 هزار و 500 تومان ازسوي انتشارات ناهيد منتشر شده ‌است.

 

 

 

 

 

 

خبرگزاری فارس