سختي در درك و فهم بعضي از بيت‌هاي انوري، مختص عصر حاضر نيست؛ چرا كه چندين شرح بر اين ديوان نوشته شده است و يا مصححان مختلف در مجموعه‌ها يا حاشيه‌هاي ديوان، لغت‌هاي مشكل و عبارت‌ها و تركيب‌هاي دشوار را توضيح داده‌اند.
دشواري فهم و معني برخي از ابيات انوري به خاطر برخورداري شعر از صنايع لفظي، يا جاي گرفتن معني بسيار در لفظ‌هاي اندك، يا در برداشتن مفهوم علمي، يا استفاده شاعر از معني آيات قرآن، يا تضمين حديث‌هاي نبوي و يا مثال‌هاي عربي است كه تا كسي اين نكته‌ها را درك نكند و بر علوم مرسوم در آن زمان آگاهي نداشته باشد، معني و مفهوم آن ابيات را در نخواهد يافت.
اين ديوان يكي از چند ديوان معروف شعر فارسي است. در اين كتاب در شرح هر بيت اين ديوان نخست معني كلمات نوشته شده است، سپس مولف خلاصه معني هر بيت را بدون توجه به صناعت‌هاي لفظي آورده است.
كلمه‌ها تا حد ممكن به اختصار معني شده‌اند مگر آن كه مولف آن، صلاح را در توضيح و تفسير بيشتر واژه‌ها ديده است.
معني كه براي هر كلمه انتخاب شده است معني استفاده شده در بيت است. ممكن است كلمه، معني يا معني‌هاي ديگر، هم حقيقي و هم مجازي داشته باشد كه در آنجا ذكر نشده است.
انوري از جمله شاعراني است كه به واسطه قصيده‌هايش از شهرت فراواني برخوردار است تا آنجا كه سيد جعفر شهيدي مؤلف اين كتاب وي را يكي از سه پيامبر شعر فارسي به نقل از تذكره دولت شاه، معرفي كرده است:
در شعر سه تن پيمبرانند
هر چند كه لانبي بعدي
اوصاف و قصيده و غزل را
فردوسي و انوري و سعدي

ويژگي شعر انوري در نظر شهيدي، تركيب شعر از الفاظ خاص و در برداشتن معني‌هايي است كه شاعران پيش از وي نگفته‌اند. شهيدي همچنين معتقد است كه انوري نه تنها فن «مدح گستري» را دگرگون كرد بلكه روش «صلت ستاني» را نيز تغيير داد. وي به صراحت مي‌گويد مداحي او به خاطر صله ستاني است و تهديد مي‌كند كه اگر صله او نرسد به هجو خواهد گراييد.
اشعار اين شاعر به سه دسته تقسيم مي‌شوند: دسته اول؛ قصيده‌ها و قطعه‌ها كه ستايش ممدوحان در آن با اغراق توام است. دسته دوم؛ قطعه‌ها و قصيده‌هايي كه در آن‌ها طبع ضعيف شاعر آشكار است و وي در هر كجا و نزد هر كس كه گمان بخشش مي‌برده به مداحي ‌شتافته است. دسته سوم؛ قصيده‌ها و قطعه‌هايي است كه در ضمن آن انوري برگذشته بي‌حاصل خود دريغ مي‌خورد و از اينكه عمري را بي‌جا و براي بدست آوردن نان به مديحه سرايي سپري كرده است، اظهار پشيماني مي‌كند.
كتاب «شرح لغات و مشكلات ديوان انوري» را شركت انتشارات علمي و فرهنگي پس از گذشت سي سال كه از انتشار نخست آن مي‌گذرد، تجديد چاپ كرده است.
اين كتاب در 778 صفحه، با شمارگان 2000 نسخه و به قيمت 14000 تومان منتشر شده است.

 

 

خبرگزاری فارس