كتاب «گلستان سعدی به همراه شرح كامل دشواریها» به تلاش منوچهر علیپور از سوی نشر تیرگان به چاپ رسید. علیپور، به موازات این اثر، كتابی نیز درباره اشعار به جا مانده از رودكی سمرقندی تالیف كرده است.
علیپور در این كتاب در هشت باب و یك دیباچه، به تشریح دشواریهای بابهای هشتگانه گلستان سعدی و مقدمه آن نشسته است.
در چاپ این اثر، به نظر میرسد كه ناشر وظیفه خود را به خوبی انجام داده. كتاب صحافی خوبی دارد و فونت به كار رفته در آن، برای مخاطب نوجوان و جوان به اندازه كافی درشت هست كه آنها را از گلستان هفتصد ساله نترساند؛ دست كم از این نظر كه كتاب به راحتی خوانده میشود.
اما كتاب پیشگفتاری ندارد. بنابراین تا خواننده آن را به دست نگرفته باشد و مطالعهای اجمالی بر آن نداشته باشد، نمیتواند از شیوه كار علیپور اطلاعی حاصل كند. این شاید مهمترین نقطه ضعف این اثر باشد. این در حالی است كه علیپور در كتاب شرح دیوان رودكی خود، در پاره نخست، خلاصهای از زندگی رودكی و دلایل اهتمامش بر شرح دیوان او و منابعش در این مهم را یادآور شده است.
این كتاب دربر دارنده متن گلستان سعدی است. پس خواننده بدون توجه به شرح آمده، میتواند از مطالعه خود متن هم لذت ببرد. بر خلاف دیوان رودكی كه شرح دشواریها(كه عموما شرح دشواریهای لغوی بود و نه توضیح صنایع بیانی و بدیعی و اسلوبهای زیباییشناسی در آن اشعار) در ذیل صفحات آمده بود، در شرح گلستان، دشواریهای هر باب (كه در این جا هم عموما متوجه دشواریهای لغوی و معنای بیتهای عربی است)، در پایان هر باب آمده.
درباره معانی آمده برای واژگان گلستان هم حرف هست. مثلا علیپور معنای واژه «مكارم» را «جوانمردی» داده. در حالی كه در متن چنین است: «...ابوبكر بن ابی نصر ... كه ممدوح اكابر آفاق است و مجموع مكارم اخلاق». در این جا تركیب «مكارم اخلاق»، هرگز به معنی «جوانمردی اخلاق» نیست! منظور این است كه شخصیت جناب ابوبكر بن ابی نصر، مشتمل بر اخلاقیات پسندیده است. مكارم در این جا به معنای «پسندیدهها» و «گرامیها» ست.
بیدقتی در دادن معنای واژهها، به حوزه معانی مفرد و جمع هم كشیده شده. معنای «نوادر»، «كم نظیر» آمده. در حالی كه باید به سیاق جمع معنا میشد. با توجه به طیف سنی مخاطبان این كتاب، كاملا محتمل است كه این گونه بیدقتیها، پایهگذار دیوار كجی در معنای واژگان، در ذهن نوجوان و نوجو باشند.
در جای دیگر، «مشموم»، «بوییدنیها» معنا شده، در حالی كه این كلمه مفرد است، نه جمع. اما چون در متن این گونه است كه: «عابد طعامهای لطیف خوردن گرفت و كسوتهای نظیف پوشیدن و از فواكه و مشموم و حلاوات تمتع یافتن...»، و به سیاق كلام و با توجه به جمع بودن «فواكه و حلاوات و كسوتها»، باید معنای مشموم را هم جمع گرفت، نویسنده معنای آن را مستقیما جمع آورده. این صواب نیست. باید ذكر میشد كه این واژه مفرد است و به معنای بوییدنی؛ ولی به سیاق كلام، از آن در متن، معنای جمع استفاده میشود.
با این حال، شمار این قبیل بیدقتیها چندان زیاد نیست. مطالعه این كتاب برای كسانی كه در آغازین روزهای مطالعه متون كلاسیك فارسی هستند، میتواند مفید باشد؛ اگر در چاپهای بعد، كتاب، ویراست وسواسگونی را تجربه كند.
«گلستان سعدی با شرح كامل دشواریها» به اهتمام منوچهر علیپور در شمارگان 3000 نسخه و با قیمت 4400 تومان در سال جاری از سوی انتشارات تیرگان به چاپ رسیده.
ایبنا
|