|
87/06/13
 كتاب «نقد تواريخ هرودوت جنگ‌هاي ايران و يونان » نوشته اسپنسردي اسكالا است كه بعد از پنجاه سال كه از ترجمه تواريخ هرودوت به فارسي مي‌گذرد اولين اثر مستقلي است كه در شرح و نقد آن منتشر شده است.
اسپنسردي. اسكالا، مورخ، استاد دانشگاه و منتقد صاحب‌نام آمريكايي است كه اظهارات هرودوت را يك سويه و به طور ضمني عادي از صحت لازم مي‌خواند.
در مورد جنگ‌هاي ايران و يونان در فاصله فرمانروايي كورش تا خشايار شاه، كتاب‌هاي مختلفي به وسيله مورخان ايراني و خارجي نوشته شده است كه اولين و معروف‌ترين‌شان «تواريخ» هرودوت است.
هرودوت كه گاهي از او به عنوان «پدر تاريخ» و گاهي ديگر «پدر اكاذيب» ياد مي‌شود به دليل استيلاي ايران بر زادگاهش، با فرهنگ، قوانين و مذهب فاتحان سرزمينش آشنا بود.
اسكالا معتقد است كهن‌ترين دست‌نوشته كتاب «تواريخ» متعلق به قرن دهم است.
او تفاوت ميان اين دست‌نوشته و دست‌نوشته‌هاي بعدي را كم مي‌داند و به نظر او احتمال اينكه كتاب در دست ما را خود هرودوت بر جاي گذاشته باشد، قوي مي‌داند.
گرچه هرودوت كتاب خود را تقسيم‌بندي نكرد اما در دوره رنسانس آن را به نه «كتاب» يا «فصل» مختلف تقسيم كردند و هر كدام را به نام يكي از «ميوزها» يا نه دختر رئوس خواندند.
در كتاب «تواريخ» از جنگي كه ميان ايران و يونان درگرفت، صحبت مي‌شود و هرودوت سعي مي‌كند كه علت جنگ ملت‌هاي ايران و يونان را توضيح دهد.
او براي اين منظور لازم مي‌بيند علاوه بر شرح داستان خود جنگ، از تاريخ، رسوم و مذهب اين دو قوم نيز سخن بگويد.
كتاب «تواريخ» به سه بخش تقسيم‌بندي شده است.
بخش اول شامل كتاب اول تا چهارم است. كتاب اول؛ كليويا ميوز تاريخ كه بيشتر به تاريخ اوليه ليدي و ايران توجه مي‌شود. در اين كتاب هرودوت قصد دارد به علت خصومت ميان يونانيان و ايرانيان بپردازد.
كتاب دوم؛ اوترپ يا ميوز ني نوازي است. اين كتاب به مصر، قبل از تصرف ايران اختصاص دارد. هرودوت در اين كتاب گزارشي از تاريخ اين دو كشور و داستان‌هايي در ارتباط با آن‌ها را كه از كاهنان شنيده نقل مي‌كند.
كتاب سوم؛ ثاليا يا ميوز كمدي است. در اين كتاب اطلاعات لازم در مورد توسعه و وضعيت داخلي امپراتوري ايران ارائه مي‌شود و هرودوت از جلوس داريوش سخن مي‌گويد.
كتاب چهارم؛ ملپومنه يا ميوز تراژدي در مورد تلاشي است كه ايرانيان پس از استحكامي كه در نخستين سال‌هاي سلطنت داريوش حاصل آمد براي توسعه امپراتوري خود صرف كردند.
در اين كتاب هرودوت از جنگ‌هاي ايران عليه تراس و سكائيه در شمال و همراه با آن از درگيري‌هاي سواحل شمالي آفريقا در جنوب سخن مي‌گويد.
در اين بخش بيشتر به تاريخ ولايات امپراتوري ايران پرداخته مي‌شود.
بخش دوم كتاب مشتمل بر كتاب پنجم و بخشي از كتاب ششم است.
كتاب پنجم؛ ترپسيكو يا ميوز رقص است. در اين كتاب ويژگي‌هاي قهرمانان اصلي و علل عمده جنگ ميان ايران و يونان يك به يك مورد برسي قرار مي‌گيرد.
كتاب ششم؛ اراتو يا ميوز چنگ است كه خود به سه قسمت پايان شورش ايوني‌ها، مسائل داخلي يونان و لشكركشي ايران به يونان تقسيم شده است.
بخش سوم تواريخ، كتاب‌هاي هفتم، هشتم و نهم است.
كتاب هفتم؛ پوليمينا يا ميوز موسيقي مقدس است كه با شرح تلاش گسترده ايران براي فتح يونان آغاز مي‌شود. به عقيده هرودوت دست سرنوشت زاده داريوش را به جنگ عليه يونان واداشت.
كتاب هشتم؛ اواينا يا ميوز بخوم است. هرودوت در اين كتاب به رويدادهايي مي‌پردازد كه منجر به مهم‌ترين بخش جنگ‌هاي ايران مي‌شود. يعني نبرد سالاميس.
كتاب نهم؛ كاليوپ يا ميوز شعر حماسي است كه از شكست كامل تلاش ايرانيان در غلبه بر يونان و نيز از حمله نيروي دريايي يونان به سواحل آسياي كوچك سخن مي‌گويد.
كتاب «تواريخ» تقريباً يكباره تمام مي‌شود و اين نشان‌دهنده آن است كه هرودوت هنوز مشغول تأليف آن بوده كه در مي‌گذرد.
كتاب «نقد تواريخ هرودوت جنگ‌هاي ايران و يونان» را محمد بقايي (ماكان) به فارسي برگردانده است. وي پيشگفتاري درباره تاريخ ايران را بر ترجمه خود افزوده است.
اين كتاب را انتشارات يادآوران در 216 صفحه به صورت مصور با شمارگان 2000 نسخه و قيمت 3200 تومان منتشر كرده است.
خبرگزاری فارس
| 
