«تاريخ پانصد ساله تبريز» عنوان كتابي است كه به كوشش پرويز زارع شاهمرسي ترجمه شده و اطلاعات ارزشمندي درباره حيات شهر تبريز در دوره‌اي باشكوه به مخاطب مي‌دهد.
تاريخ پانصد ساله تبريز توسط پروفسور سيدآقا عون‌اللهي از اساتيد تاريخ جمهوري آذربايجان در هنگام پايداري و برجايي حكومت اتحاد شوروي به رشته تحرير درآمده است.
اين تاريخ‌نگار علاوه بر ديدگاه ويژه‌اش كه ناشي از رويه تاريخ‌نگاري حاكم بر شوروي سابق است، در كتاب خود اطلاعات جامع و ارزشمندي را پيرامون تاريخ تبريز و سير فراز و فرود آن طي سده‌هاي سيزدهم تا هفدهم ميلادي ارائه مي‌دهد.
مترجم اين كتاب معتقد است ديدگاه نويسنده كه از رويه تاريخ‌نگاري حاكم بر شوروي سابق نشأت مي‌گيرد، مورد قبول ما نيست؛ ولي داراي پژوهشي قابل قبول است كه انگيزه ترجمه آن را پديد آورد.
تاريخ پانصد ساله تبريز اطلاعات ارزشمندي درباره حيات شهر تبريز در دوره‌اي باشكوه به تاريخ‌نگارن و تاريخ‌پژوهان ارائه مي‌دهد. دوره‌اي كه تبريز، نقشي مهم در تاريخ ايران داشت. دوره‌اي كه حدفاصل ميان دوران قديم و جديد است و طي آن تبريز به بالاترين درجه عظمت و شكوه خود رسيد.
پژوهش در باب‌هاي مختلف اين دوره، حقايق بسياري را بر شيفتگان گذشته اين بوم و بر آشكار مي‌كند و اين كتاب مي‌تواند در رديف آثار قابل اعتناي پژوهشي پيرامون تاريخ تبريز قرار گيرد.
تاريخ پانصد ساله تبريز در پنج فصل تنظيم شده كه فصل نخست به شرح مختصري از منابع به زبان‌هاي عربي، پارسي، تركي، روسي، ارمني و... اختصاص دارد.
فصل دوم به تاريخ تبريز در دوره باستان، ميانه و پيرامون نام و گذشته شهر تبريز اختصاص دارد و به بررسي تبريز از سده نهم تا دوازدهم مي‌‌پردازد.
فصل سوم تبريز در سده‌هاي سيزدهم تا پانزدهم ميلادي را تحليل مي‌كند و پيرامون تاريخ اقتصادي شهر، صنعت، بازرگاني، تاريخ اجتماعي شهر، جمعيت تبريز و ساختار اجتماعي شهر سخن مي‌گويد.
فصل چهارم نيز تاريخ اقتصادي شهر، صنعت، بافندگي، فلزكاري، انواع مختلف صنعتگري، بازرگاني، بازرگاني داخلي و خارجي، تاريخ اجتماعي شهر، اهالي و ساختار اجتماعي تبريز، دروازه‌هاي شهر، محله‌ها و كوچه‌ها، بازارها، ميدان‌ها، كاروانسراها و بناهاي مسكوني و عمومي تبريز در سده‌هاي شانزدهم و هفدهم ميلادي را بررسي مي‌كند.
فصل پنجم كتاب به علم و فرهنگ در تبريز سده سيزدهم تا هفدهم اختصاص دارد و نتيجه‌گيري، منابع، اسناد، تصاوير و نمايه بخش‌هاي مختلف اين فصل را تشكيل مي‌دهد.
عمارت شاه‌گولو، مقبره‌الشعرا در محله سرخاب، ارگ تبريز، سر در مسجد كبود، بازار فرش و پل دختر بر سر راه تبريز به سلطانيه از جمله تصاويري است كه در صفحات پاياني كتاب به چشم مي‌خورد.
همچنين اسنادي نظير حكم اوزون حسن آق‌قويونلو درباره روستاي امند تبريز، فرمان شاه اسماعيل اول(صفوي) درباره ولايت ديزمار، فرمان شاه اسماعيل اول درباره واگذاري باغ خان احمد تبريز به سيد سليمان ميرزا، حكم ديوان الصدراه شاه صفي ثاني (شاه سليمان) و حكم جعفر قيلخان دنبلي درباره قريه ديزج خليل تبريز از جمله اسناد معتبري است كه در اين كتاب به تصوير كشيده شده است.
چاپ نخست «تاريخ پانصد ساله تبريز» با شمارگان 1500 نسخه و بهاي 40000 ريال از سوي انتشارات اميركبير وارد بازار كتاب‌هاي تاريخي شده است.
ایبنا
| 
