|
كتاب «كارنامه كوروش»، با عنوان فرعي «پژوهشي در حكومت هخامنشيان»، نوشته ابوالقاسم آخته به كوشش انتشارات كلهر منتشر شده است. نويسنده مي‌كوشد تصويري به دور از تحريفات تاريخي از او ترسيم كند و هدف خود از تاليف چنين كتابي را « پيراستن تاريخ ايران از تحريفات » دانسته است.\
زمانه‌اي كه در آن كوروش سر برآورد و بنيان‌هاي حكومت هخامنشيان را گذاشت، از نگاه تاريخي در خور اهميت بسيار است. شيوه كشورداري، آسان‌گيري و مداراي او نيز در جهان شناخته شده آن روزگار، كم مانند بود؛ هرچند كه هخامنشيان در اواخر فرمانروايي خود، چندان به سياست هاي او پايبند نماندند.
كتاب «كارنامه كوروش» شامل بخش‌هايي سه‌گانه و يك پيوست است. بخش اول «نگاهي به حكومت هخامنشيان» نام دارد و درباره دولت، دين و مذهب، سياست نظامي، برخورد داريوش سوم و اسكندر و پايان كار هخامنشيان، آگاهي‌هايي تاريخي در اختيار خواننده قرارداده مي‌شود.
نويسنده، هخامنشيان را داراي نظام و سازمان حكومتي منظمي مي‌داند كه پايه‌هاي آن را كوروش گذاشت و داريوش اول به آن استحكام بخشيد. او تاكيد مي‌كند كه هخامنشيان پايبند به سياست آزادانديشي بودند و رفتار سياسي و اجتماعي آنان بر اساس آسان‌گيري و پاسداشت حقوق سرزمين‌هاي تابع بود. ريشه چنين نگرشي نيز در «اقدامات راهبردي كوروش» و گذشت و مداراي او مي‌داند.
بررسي سياست نظامي هخامنشيان، از روزگار كوروش تا پايان پادشاهي خشايارشا، و برشمردن سرفصل‌هاي مهم رويدادهاي جنگي شاهان نخستين هخامنشي، از ديگر مطالبي است كه به كوتاهي، در بخش نخست، مورد توجه قرار گرفته است اما پس از خشايارشا، دولت هخامنشي ترجيح داد كه با بخشيدن سكه‌هاي طلا به دشمنان خود (به ويژه يونانيان)، آن‌ها را فرمانبردار و مطيع كند. نويسنده كتاب، چنين رفتاري را «سياست طلايي» ناميده و به آثار و پيامدهاي زيان‌بار آن اشاره كرده است.
بحث درباره اسكندر و چهره واقعي او، در ادامه بخش اول آورده شده است. آخته، نويسنده كتاب، بسياري از سخناني را كه درباره اين جهانگشاي مقدوني گفته‌اند، آلوده به تحريف و دروغ مي‌داند و آماري را كه مورخان يوناني درباره شمار سپاهيان اسكندر و داريوش سوم برشمرده‌اند، گزافه‌آميز تلقي مي‌كند. فرجام هخامنشيان نيز، از ديد او، با قدرت و شكوه نظامي، سياسي و اقتصادي همراه بوده است.
بخش دوم كتاب، به زندگي كوروش، بنيانگذار دولت هخامنشي، اختصاص يافته است و شرح و توصيفي است درباره تولد تا مرگ او. آخته، كوروش را نمونه‌اي از مردان تاريخي با كارنامه‌اي درخشان، مي‌نامد و بر جنبه‌هاي كم‌مانند او در كشورداري تاكيد مي‌ورزد. شناخت سال‌هاي آغازين زندگي كوروش و تحقيق درباره معناي نام او، از ديگر مطالبي است كه خواننده اين بخش از كتاب مي‌تواند آگاهي‌هايي درباره آن به‌دست آورد.
آنگاه از تسلط كوروش بر شاه ماد ياد مي‌شود. چيرگي بر بابليان نيز در قسمت «كوروش در بابل» به خواننده ارايه مي‌شود، به ويژه از استوانه كوروش، سخن به ميان مي‌آيد و يادآور مي‌شود كه در فرهنگ علوم سياسي، روش كشورداري كوروش در جهان باستان، نو، منظم و متشكل بوده است.
نويسنده در قسمت «كوروش در شرق و شمال شرقي» خط سير كشورگشايي او را پي مي‌گيرد و سپس از ذوالقرنين ياد مي‌كند و اين كه تا چه حد ويژگي‌ها و سرگذشت او مي‌تواند با چهره تاريخي كوروش همسان باشد. مي‌دانيم كه بسياري ذوالقرنين را با اسكندر يكي دانسته‌اند. آخته ديدگاه‌هاي نويسندگان را درباره ذوالقرنين بودن اسكندر ذكر مي‌كند و در نهايت، چنين همانندي را نادرست مي‌شمارد.
«ديپلماسي كوروش» از ديگر موضوعاتي است كه يادآوري آن براي شناخت بهتر اين شاه هخامنشي لازم دانسته شده است. نويسنده شيوه ديپلماسي كوروش را مي‌ستايد و آن را در جهان باستان، بي‌مانند مي‌داند. سرانجام، در انتهاي بخش دوم از پايان كار كوروش، اندرزها و آرامگاه او گفت‌وگو مي‌شود.
بخش سوم كتاب به اسكندر مقدوني و چهره تاريخي او اختصاص يافته است. نويسنده، شخصيت اسكندر و شيوه باليدن و سر برافراختن او را برمي‌شمارد و مي‌كوشد كه با بررسي منابع تاريخي، كارنامه جهانگشايي او را مرور كند. به باور او اسكندر چهره‌اي «پوشالي» است كه تاريخ‌نويسان غربي، افسانه‌ها درباره او پرداخته‌اند و از آن خونريز مقدوني، چهره‌اي اسطوره‌اي رقم زده‌اند. در حالي كه اسكندر، در نگاه ايرانيان، مردي ويرانگر و نفرين شده بود.
«ضمائم» كتاب شامل توضيحي كوتاه درباره واژه «اسطوره» و فهرستي از نام شاهان اساطيري و تاريخي ايران است. منابع و مآخذ مورد استناد نويسنده نيز در صفحات پاياني نام برده شده‌اند.
ابوالقاسم آخته در كتاب «كارنامه كوروش»، مي‌كوشد تصويري به دور از تحريفات تاريخي از اين فرمانرواي بنيانگذار ترسيم كند. نويسنده كتاب «كارنامه كوروش»، هدف خود از تاليف چنين كتابي را «پيراستن تاريخ ايران از تحريفات» دانسته و نوشته است كه نخواسته جنبه‌اي تقدس‌گونه، دست‌نيافتني و فرا بشري از كوروش بسازد، بلكه آن‌چه را برشمرده است كه از تاريخ‌ها مي‌توان دريافت كرد.
چاپ نخست كتاب «كارنامه كوروش»، با عنوان فرعي «پژوهشي در حكومت هخامنشيان»، نوشته ابوالقاسم آخته با شمارگان دو هزار نسخه، در 124 صفحه و بهاي 3800 تومان (جلد سخت) و 2800 تومان (جلد نرم) به كوشش انتشارات كلهر منتشر و به علاقه‌مندان تاريخ باستاني ايران عرضه شده است.
ایبنا
| 
