ترجمه و تدوین: فرشته مرادی

در 24 آوریل سال 1800م "جان آدامز"، رییس جمهور وقت آمریكا لایحه ای را به كنگره آمریكا فرستاد كه بر اساس آن علاوه بر انتقال پایتخت این كشور از فیلادلفیا به شهر جدید واشنگتن،‌ با اختصاص مبلغ 5000 دلار برای تاسیس كتابخانه ای حاوی كتب قابل استفاده و مفید برای اعضای كنگره آمریكا نیز موافقت می گردید. بدین ترتیب با گردآوری یك مجموعه 3000 جلدی در بخشی از كاپیتول – ساختمان جدید كنگره آمریكا- سنگ بنای اولین كتابخانه كنگره امریكا گذاشته شد.

اما در حقیقت پایه گذاری آنچه هم اكنون به عنوان بزرگترین كتابخانه جهان شناخته می شود،‌ مدیون وقایعی است كه 15سال بعد اتفاق افتاد. در آگوست سال 1814 ارتش مهاجم انگلستان با به آتش كشیدن ساختمان كنگره كتابخانه كوچك آنرا نیز نابود كرد. یكسال بعد "تامس جفرسون"،‌ رییس جمهور بازنشسته آمریكا در ازای دریافت 23950  دلار،‌ كتابخانه شخصی خودش را كه حاوی 6487 جلد كتاب در موضوعات گوناگون هنری،‌ فلسفی،‌ ریاضیات، علوم پزشكی، روانشناسی و غیره بود، تقدیم كنگره كرد. جفرسون در واقع با اظهار این مطلب كه "گمان می كنم هیچ موضوعی وجود ندارد كه یك عضو كنگره زمانی نیازمند مراجعه به آن نباشد"، توجه اعضا را برای پذیرفتن این حجم كتاب با موضوعات متنوع و گوناگون جلب نمود.

در فاصله سالهای 1864 تا 1897 " آنیثورس راند"‌ ، كتابدار كنگره، این كتابخانه را به یك مركز تحقیقاتی ملی مبدل نمود. در سال 1886 و به دنبال تصمیمی كه 13پ سال قبل كنگره به منظور تغییر معماری ساختمان كتابخانه گرفته بود،‌ "جان اسمیث میر" و "پل پلز" مسوولیت ساخت بنایی با معماری دوره رنسانس ایتالیا را بر عهده گرفتند.

سرانجام در اوایل نوامبر سال 1897 بزرگترین، مجهزترین، ایمن ترین و طولانی ترین كتابخانه جهان در ساختمان تامس جفرسون در واشنگتن دی سی افتتاح شد. دو ساختمان دیگر با نامهای جان آدامز و جیمز مدیسون نیز در سالهای 1938 و 1981 به عمارت قبلی اضافه شدند.

در كتابخانه كنگره آمریكا مجموعه ای از 29 میلیون كتاب و مقاله با بیش از 130 میلیون موضوع، دو میلیون و 700  هزار صفحه گرامافون و آثار صوتی،‌ 12 میلیون قطعه عكس، چهار میلیون و 800 هزار نقشه و 58 میلیون نسخه خطی در 2/77 كیلومتر (30 مایل)‌جای گرفته است. در میان این آثار می‌توان به 600 هزار نسخه از نشریات، كتابها و دست نوشته های فارسی اشاره نمود كه در طی50 سال و به دلیل علاقه یك قاضی آمریكایی به زبان و ادبیات و عرفان فارسی توسط یك شرق شناس ایرانی مقیم آمریكا به نام "ابراهیم پورهادی" جمع آوری گردیده است.

از سال 1870 به منظور حمایت از حقوق مولفین (كپی رایت) همه نویسندگانی كه خواستار استفاده از این حق باشند، بایستی دو نسخه از آثارشان را به این كتابخانه بفرستند. بدین ترتیب روزانه تقریبا 22000عنوان كتاب جدید در ایالات متحده به این كتابخانه وارد می شود كه تقریبا 10 هزار عنوان آن در هر روز به مجموعه دائمی كتابخانه افزوده می گردد.

مطالعه‌ی نیمه آزاد، امانت ممنوع!

با وجود آنكه تنها اعضای كنگره آمریكا و برخی مقامات رسمی دولتی می توانند كتب موجود در این كتابخانه را به امانت بگیرند، هر فرد بالاتر از سن دبیرستان در این كشور قادر است با ارائه كارت شناسایی، مجوز لازم برای ورود به سالن قرائت این كتابخانه را دریافت كند. البته عناوینی كه برای همه در دسترس است، با لحاظ محدودیتهای امنیتی در اختیار درخواست كنند قرار می گیرد. برخی كتب نیز مارك دار هستند، یعنی در صورت درخواست؛ به طور اتوماتیك درخواست كنند تحت نظر قرار می گیرد. برخی از كتب دینی بویژه اسلام از این جمله اند. بطوركلی ورود به كتابخانه كنگره جهت انجام پژوهش های دانشگاهی برای عموم آزاد است و علاوه بر وجود تورهای ویژه برای بازدید از این مجوعه فرهنگی، متقاضیان خارج از آمریكا نیز می توانند از امكانات ویژه ای كه در سایت مركزی این كتابخانه www.loc.com)) فراهم شده نیز استفاده كنند. از امكانات موجود در سایت این كتابخانه می توان به سند دیجیتال American Memory به عنوان یك منبع بایگانی صوتی و تصویری، كاتالوگهای كتابخانه و آرشیو آنلاین خلاصه مذاكرات كنگره آمریكا اشاره نمود. در واقع برخورداری از سایتهای ارزشمند علمی و پژوهشی، كتابخانه كنگره آمریكا را به یكی از بزرگترین منابع اطلاعاتی خصوصا در حوزه فزهنگ و تاریخ كشورهای جهان بدل كرده است.

یكی دیگر از ویژگیهای بارز این كتابخانه شیوه فهرست نویسی آن است. این كتابخانه علاوه بر نقش عمده ای كه در تدوین قواعد فهرست نویسی انگلوامریكن داشته، فعالیتهای گسترده ای را نیز در زمینه انجام امور فنی و توزیع فهرست برگه های چاپی (از آغاز قرن بیستم)،‌ توزیع نوارهای مارك (از سال 1968) و توزیع دیسك فشرده CD-MARK و LASERCAT در سالهای اخیر به ثمر رسانده است. این كتابخانه همچنین مدیریت "سرویس كتابخانه ملی برای نابینایان و معلولین" را نیز به عهده دارد كه یك برنامه كتابخانه ای گویا و با خط بریل است و به 766 هزار آمریكایی خدمات می رساند.

یك آرشیو گسترده‌ی آمریكایی

در 22 سالن مطالعه و همچنین وب سایت مجهز این كتابخانه امكان دسترسی به بزرگترین مجموعه جهانی نسخ خطی، ‌عكسها،‌ فیلمها، نقشه ها، نوارهای صوتی، نقاشی ها و پوسترها و انبوهی از امكانات بصری دیگر وجود دارد.

هنگامیكه "فرد اوت"،‌ دستیار توماس ادیسون، عطسه كرد شاید هرگز نمی دانست كه در حال ساختن تاریخ است. اما فیلم گرفته شده از عطسه او توسط كمپانی سازنده ادیسون، در سال 1894 به عنوان اولین فیلم زنده ای كه مشمول قانون كپی رایت قرار می گرفت، انتخاب شد. از آن زمان، كلكسیونهای تصاویر متحرك كتابخانه تا حدی پیشرفت كردند كه از اولین روزهای تصاویر تلویزیونی تا آخرین تولیدات سینمایی را در بر می گیرند. بسیاری از این فیلمها در برنامه های نمایش رایگان سالن نمایش "مری پیكفورد" كتابخانه به نمایش درآمده اند.

نمونه دیگری از مجموعه های كامل و دست نخورده كتابخانه، به تاریخچه فن آوری صوتی مربوط است. مبدا جمع آوری این مجموعه از سال 1926 و مصادف با اهدای بیش از 400 دیسك از نوارهای ویكتور بوده است و هم اكنون اولین سیلندرهای وكس، صفحات وینیل، نوارها و آخرین محصولات ضبط شده دیجیتالی را شامل می شود.

در كنار آثار دست نویسی كه نامه های 23 رییس جمهور پیشین آمریكا، قوانین دادگاه عالی و حقوق مدنی را در برمی گیرند،  بیش از 8/4 میلیون نقشه از قرن چهاردهم تاكنون نیز وجود دارند كه بسیاری از این آثار را می توان روی وب سایت كتابخانه كنگره مشاهده نمود.

مركز تحقیقاتی برای قانونگذاران كشور

امروزه سرویس تحقیقات كنگره (CRS)‌ كتابخانه، با رسیدگی به بیش از 500 هزار درخواست در سال، امكان انجام تحقیقات علمی و هدفمند را برای "اعضای كنگره" فراهم می كند. در سال 1914 ابتدا كنگره مركز تحقیقاتی قوه مقننه را به عنوان بخشی از كتابخانه تاسیس كرد و با تصویب قانون سازماندهی مجدد این قوه در سال 1970، اختیارات این بخش را افزایش داد و نام آن نیز به مركز تحقیقات كنگره تغییر یافت.

ضمن بهره گیری گسترده از مجموعه های بی مانند كتابخانه، CRS با فراهم آوردن امكانات به موقع و محرمانه از اعضا و كمیته ها در تمامی حوزه های مورد علاقه ایشان، نقش منحصر بفردی را در كنگره ایفا می كند.

هنگامیكه كنگره مشتاق دانستن قوانین سایر كشورها باشد، نظرها متوجه كتابخانه حقوق كنگره می شود. مكانی كه متخصصان چند زبانه آن به راحتی امكان بررسی قوانین 200 كشور دیگر جهان را فراهم می كنند. وجود منبع اطلاعاتی آن لاین "شبكه اطلاعات قانونی جهانی" نیز به اعضای آمریكایی و با ملیتهای دیگر اجازه می دهد كه به قوانین، اساسنامه ها، مقررات و سایر احكام قانونی به زبان خود دسترسی داشته باشند.

منابع اینترنتی

وب سایت كتابخانه كنگره گنجینه ای از اطلاعات رایگان برای تمام سنین به حساب می آید:

كودكان امكان استفاده از داستانهای آمریكایی كتابخانه را دارند.

معلمان می توانند با مراجعه به صفحه آموزش، منابع درسی و مواد آموزشی دیگر را بیابند.

محققان هم می توانند از كاتالوگ آن لاین و سایتهای سالن مطالعه استفاده نمایند.

و برای خوانندگان مسن نیز سایتهای جذابی همچون Wise Guide  تدارك دیده شده است، یك ماهنامه آن لاین كه بسیاری از منابع آموزشی و مفید موجود در سایت كتابخانه را به نمایش می گذارد كه عبارتند از: سایت نمایشهای آن لاین، THOMAS كه به اطلاعات مربوط به قوانین در حال بحث در كنگره مربوط می شود، مجموعه گسترده ای از تاریخ آمریكا در بخش "حافظه آمریكایی" و گنجینه های جهانی در "دروازه جهانی".

برنامه كتابخانه ملی دیجیتالی كتابخانه كنگره نیز از آغاز پیدایشش در سال 1994 تاكنون به عنوان برترین منبع قابل دسترس عموم در زمینه مندرجات خردمندانه باكیفیت و غیر تجاری روی شبكه جهانی اینترنت قابل دسترس بوده است. از اكتبر 2003 بیش از 5/8 میلیون نمونه از كلكسیونهای كتابخانه به صورت همگانی و تمام وقت در اختیار كاربران قرار گرفته است. سایت مذكور كه یكی از محبوبترین بخشهای دولت فدرال است، سالانه بیش از دو بیلیون معامله را اداره می كند.

طرح ترویج كتاب‌خوانی!

كتابخانه كنگره آمریكا با اعمال برنامه های ملی متعددی سعی دارد تا سطح مطالعه را در این كشور ارتقا بخشد:

بیش از یك قرن پیش، كتابخانه امكانات ویژه ای را در اختیار آن دسته از كاربرانش در واشنگتن كه مشكل جسمی یا بینایی داشتند، قرار داد. سپس در سال 1931،‌ قانونی در كنگره به تصویب رسید كه هم اكنون به سرویس ملی كتابخانه ای برای نابینایان و معلولان جسمی مشهور است. امروزه صدها نفر از هزاران خواننده این كشور،‌ میلیونها كتاب و روزنامه بریل و مواد ضبط شده را از طریق شبكه ای متشكل از 140 كتابخانه مرتبط در سراسر این كشور دریافت می كنند.

"مركز كتاب" كتابخانه كه در سال 1997  تاسیس گردیده است،‌ مسوولیت افزایش اشتیاق عمومی به كتاب و كتابخوانی و كتابخانه ها در مراكز مرتبط خویش در ایالات مختلف را برعهده دارد.

"مركز ادبیات كودكان" نیز نمونه دیگری است كه با موسسات،‌ مربیان، كتابداران و تمامی كسانی به كودكان خدماتی ارائه می دهند همكاری می كند تا ایشان را در زمینه مطالعه، تفسیر و انتشار كتابهای ویژه كودكان یاری رساند.

از سال 2001 ، كتابخانه مسوولیت برگزاری و تامین مالی فستیوال ملی سالانه كتاب را نیز بر عهده گرفته است و موجبات گردهمایی نویسندگان مشهور، قصه گویان و كتاب دوستان را در تفرجگاه ملی واشنگتن دی سی فراهم می آورد.

همچنین در سال 1936، كتابخانه موقعیتی را ایجاد نمود كه امروزه به رایزنی برای انتخاب برجسته ترین شاعر مشهور است.

مشاركت در كلاس درس

كتابخانه كنگره در قالب یك برنامه توسعه آموزش و پرورش، با شبكه گسترده‌ی معلمان سراسر آمریكا همكاری می كند تا مجموعه های موجود در كتابخانه را در برنامه های متداول كلاسهای درسی جای دهد.

بدین منظور برنامه های آموزش آن لاین با بهره گیری از منابع مقدماتی، اهداف حمایت كننده آموزشی، كارگاههای گروهی و طرح ایجاد یك كرسی مرجع آن لاین برای مربیان اجرا می گردند.

وب سایتهای "صفحه آموزش" و "امروز در تاریخ" هم طراحی شده اند تا به مربیان در استفاده از مجموعه های "حافظه‌ی آمریكایی" برای تدریس تاریخ در كلاس درس كمك كنند.

برنامه "سرگذشت افكار آمریكایی" نیز طرح دیگری است كه توسط كنگره تصویب شد و توسط كتابخانه كنگره و ائتلاف آموزش و تحقیقات كارولینای غربی به اجرا در آمده است تا با در اختیار گذاشتن ابزار و منابع آموزش الكترونیكی به معلمان، توانمندیهای مجموعه های آن لاین كتابخانه را به دانش آموزان نشان دهد.

مركزی برای مطالعات بین الملل

تقریبا نیمی از كتابهای كتابخانه كنگره به زبانهایی غیر از انگلیسی هستند. برای بسیاری از نقاط جهان همچون چین، روسیه و آمریكای لاتین مجموعه های این كتابخانه كاملترین و عالیترین مرجع نمونه های خارج از كشور هستند.

مركز هنرهای نمایشی

صرفنظر از سلیقه ای كه مراجعین كتابخانه كنگره در زمینه موسیقی داشته باشند، می توانند از انواع آهنگهای كلاسیك، جاز،‌ تئاترهای آمریكایی، عامیانه، قومی، پاپ و غیره در كنسرتهای رایگان استفاده كنند.

در زمینه تحقیقات مربوط به موسیقی نیز امكانات فراوانی در مجموعه های صوتی ضبط شده، روی وب سایت و یا در سالنهای مطالعه فراهم گردیده است.

نمایشگاه آثار مشهور

كتابخانه كنگره بنا به ادعای گردنندگانش "پناهگاهی" برای آثار نادر، منحصر به فرد، و غیر قابل انتظاری است كه دوران كاملی از تجربیات بشری را به نمایش می گذارد. البته بسیاری از این آثار؛ اجبارا و از سر ناچاری، به اینجا پناهنده شده اند!

"گنجینه های آمریكایی كتابخانه كنگره" اولین نمایشگاه این موسسه است كه در آن در هر زمان بیش از 300 اثر به نمایش گذاشته می شود و این آثار بطور متناوب تغییر می كنند،‌ از اینرو بازدید از این نمایشگاه حتی برای چندمین بار هم جذاب خواهد بود.

در میان نمایشهای دائمی كتابخانه دو كتاب بسیار با ارزش از مجموعه های این كتابخانه نیز قابل مشاهده اند كه هر دو به قرن 15 میلادی تعلق دارند: یك كتاب مقدس گوتنبرگ كه یكی از سه كپی كامل این اثر در جهان است كه روی پوست گوساله نوشته شده اند و كتاب مقدس و بزرگ ماینز كه نمونه ای بسیار جذاب از یك دست نوشته به حساب می آید.

بسیاری از مجموعه های موجود در كتابخانه بصورت سررسید یا كتاب نفیسی به چاپ رسیده است كه قابل خریداری است.

محافظت از سنتهای ملی یا بنیاد حفظ و نشر آثار جنگهای مقدس!

"مركز عقاید بومی آمریكایی" مسوولیت محافظت و در دسترس قرار دادن میراث سنتی آمریكایی(توجه كنید: منظور همین تاریخ 400 ساله است.) را بر عهده دارد كه بدین منظور به جمع آوری داستانهای شفاهی و آثار ثبت و ضبط شده موسیقی دانان، نویسندگان و قصه گویان از اشخاص شناخته شده و معروف گرفته تا شهروندان عادی می پردازد. این مركز همچنین "طرح تاریخ سربازان" را نیز به اجرا در می آورد و تاریخچه های شفاهی كه به صورت نوارهای ویدیویی یا صوتی ضبط شده اند را در كنار اسنادی همچون نامه ها، خاطرات، نقشه ها، عكسها و فیلمهای خانگی از سربازان شركت كننده در جنگهای آمریكا و حامیان آنها،‌ جمع آوری و محافظت می كنند.

در كنار مسوولیت جمع آوری مجموعه ها،‌ كتابخانه عهده دار وظیفه مراقبت و محافظت از آنها نیز هست. بیش از 200 سال است كه ‌كتابخانه كنگره از كتابها، عكسها، نقشه ها،‌ دست نوشته ها، نوارها و دیگر داده های خود محافظت كرده است. برای دستیابی به این هدف روشهای پیشرفته ای برای اولین بار در این كتابخانه پایه گذاری شد كه هم اكنون در سراسر جهان مورد استفاده قرار می گیرند.

رهبری سیستم دیجیتالی بین المللی

امروزه، مردم به طور فزاینده ای علاقمندند كه اطلاعات مورد نیازشان را به صورت دیجیتالی از طریق اینترنت یا نشریات الكترونیكی در اختیار بگیرند. بسیاری از این اطلاعات در صورتیكه تحت مراقبت قرار نگیرند،‌ هرگز به "نسلهای آینده" نخواهند رسید. در سال 2000، برنامه محافظت و سازماندهی اطلاعات ملی دیجیتالی برای جمع آوری و حفظ منابع باارزش دیجیتالی آغاز شد.