کتاب :: «شالهای ترمه كرمان» گذشته، حال و آینده اين هنر
«شالهای ترمه كرمان» گذشته، حال و آینده اين هنر
24فروردين 1389
كتاب «شالهاي ترمه كرمان» نوشته ایمان زكریاییكرمانی منتشر شد. در اين كتاب گذشته، حال و آینده اين هنر بررسي شده است.\
در این اثر پژوهشي سعي شده ضمن مروری بر زمینههای تاریخی این هنر، مواد، مصالح و روش تولید اين هنر شرح داده شود.
در اين كتاب درباره موضوعاتي چون شال چیست؟، پیشینه نساجی و بافت شالهای ترمه در كرمان، آشنایی با مواد اولیه و ابزار شالبافی كرمان، روش بافت شال ترمه كرمان، نقوش شال ترمه كرمان، انواع شال ترمه كرمان، شالبافان بزرگ كرمان، آموزش و مراتب حرفهای در شالبافی، شالبافی در سفرنامهها، شالبافی و فرهنگ، شال كرمان و سياست، شالبافی و اقتصاد، تطبیق شال كشمیر و شال كرمان و موقعیت شال ترمه در كرمان امروز بحث و بررسي صورت گرفته است.
مولف، شناخت انواع نقوش شال ترمه و انواع ترمه كرمانی را از جمله اهداف این پژوهش دانسته است. به اعتقادوي، این هنر همانند سایر هنرهای سنتی ایران دارای سلسله مراتب شغلی است. شال ترمه كرمان فقط صنعت یا هنری سنتی نیست بلكه فرهنگی اصیل است كه با جنبههای فرهنگی، سیاسی و اقتصادی ایران زمین مرتبط است. نويسنده، طي نوشتاري تاكيد دارد، در مورد شالهای ترمه كرمان تاكنون تحقیقی مفصل و متمركزی صورت نگرفته و تنها استاد دكتر باستانی پاریزی، در برخی از آثار خود به گوشههایی از ویژگیهای تاریخی آن پرداخته است.
زكرياييكرماني معتقد است، شالبافی زمانی نانآور بسیاری از اجداد كرمانیان بوده. كرمان علاوه بر طبیعت و تاریخ خاص خود هنرهای ویژهای داشته كه در مسیر تاریخ همواره بسیاری از جنبههای فرهنگی این دیار را در خود حفظ كرده است. در بین هنرهای سنتی ایران، صنایع نساجی به واسطه عملكرد آنها در زندگی آحاد مردم از اهمیت بیشتری برخوردار است و در بیشتر مناطق با توجه به اقلیم خاص، بومی شده است.
به زعم مولف، كرمان از جمله مناطقی است كه با توجه به اقیلم خاص و مواد و مصالح ویژهاش همواره بستر بسیاری از شاخههای نساجی سنتی ایران بوده است. در بین صنایع نساجی كرمان، شالبافی هنری است كه به شهرت بالایی دست یافته و این شهرت بر پایههایی استوار شده كه شاید صدها سال پیش زیربنای آن در فرهنگ و هنر كرمان گذارده شده بود. شالبافی در كرمان در دورههای مختلف تاریخی فراز و نشیبهای فراوانی را تجربه كرد تا سرانجام در دوران ناصرالدین شاه به آخرین صعود خود دست یافت و پس از اندك زمانی وارد ورطه نابودی شد.
مولف معتقد است، شالبافی در دوران ناصری به چنان رشدي رسید كه جمعیت كثیری از مردم كرمان به مشاغلی در ارتباط با شالبافی میپرداختند و همین رشد سریع شالبافی در كرمان آن را به فرهنگی ریشهدار تبدیل كرد كه در بسیاری از جنبههای دیگر فرهنگی كرمان نیز تاثیر گذار بود. ولي شالبافی با تغییرات ابزاری و فرهنگی كه در قرن حاضر در نحوه زندگی و شرایط تكنولوژی روی داده كمكم به هنری در حال فراموشی تبدیل شده، كه كمتر به آن توجه میشود؛ چرا كه گذشته درخشان آن بهطور كامل فراموش شده و نسل جدید حتی با نام این هنر نیز غریب است.
نويسنده درباره وضعيت شالبافی در فرهنگ كنونی كرمان ميگويد، اين هنر جایگاه شایستهای در فرهنگ كنوني كرمان ندارد و همین مهم میتواند دلیل بر بیتوجهی مسوولان و پژوهشگران به این هنر بومی كرمان باشد. هنری كه زمانی فخر دربار قاجار بوده و كمتر فرد ثروتمندی بود كه طاقهای از شال كرمانی را در صندوق پارچههای خود نداشته باشد.
كتاب «شالهاي ترمه كرمان» نوشته ایمان زكریاییكرمانی با مقدمه دكتر باستانی پاریزی در شمارگان 1500 نسخه و با قیمت 7000 تومان از سوی موسسه تالیف، ترجمه و نشر آثار هنری «متن» همراه با تصویر منتشر شده است.