7 بهمن 1388

بعضي ها اسمش را مي گذارند «كنجكاوي»، و بعضي ديگر تلاش براي آگاهي بيشتر. اما هرچه هست، به نظر مي رسد اغلب مخاطبان ادبيات به دانستن جهان بيني يك نويسنده مشهور با خواندن داستان ها و كتاب هايش قانع نيستند. انگار كه نويسنده ها مثل يك بسته جادويي مي مانند كه نوشتن كتاب و دغدغه هايي كه در كتاب هايشان مطرح مي شود فقط يك قسمت اين بسته است. شايد به همين خاطر باشد كه كتاب هايي كه درباره زندگي خصوصي، روابط دوستانه و عاشقانه و حتي ديدگاه هاي سياسي برخي نويسنده هاست به اندازه كتاب هاي داستان شان فروش مي كند. يكي از اين دريچه ها براي ورود به زندگي نويسندگان بزرگ جهان و ايران، خواندن نامه هاي آنها به معشوق شان است؛ درددل هاي عاشقانه و نجواها و حتي گلايه از اوضاع زمانه كه در اغلب نامه هاي آنها هست و بسياري شان در ايران هم ترجمه و منتشر شده اند. در اين بين نامه هايي هم بوده كه نويسنده ها به دلدار خود نفرستاده اند. خاله ها، عموها، عمه ها و در حالت كلي بستگاني هم بوده اند كه با آنها نامه نگاري مي كردند. اما به نظر مي رسد حرف هاي درون اين نامه ها، طبق يك قرارداد نانوشته، روي كاغذ آمده باشند. نويسنده از اوضاع زمانه براي بستگانش مي نويسد و از دغدغه هاي فكري اش و براي معشوقش در كنار اينها دلتنگي ها و نجواهاي عاشقانه را هم اضافه مي كند. اين ميان نامه هايي كه نويسنده ها به مادرشان مي فرستند، خواندني تر است؛ نامه هايي كه هيچ چارچوب و قراردادي ندارند. يك نويسنده صبح بلند شده و دلش خواسته براي مادرش نامه بنويسد. يا نويسنده ديگري كه سفر رفته و براي مادرش نامه مي نويسد و در آن آدم هاي اطرافش را هم با نقاشي هايي ناشيانه به تصوير مي كشد. مجموعه اين نامه ها در كتاب «مامان عزيزم» منتشر شده كه نشر ققنوس آن را به تازگي با ترجمه مينا دارابي امين به بازار فرستاده است.

شارل بودلر، گوستاو فلوبر، هنري جيمز، آندره ژيد، مارسل پروست، ژان كوكتو، ويليام فاكنر، ارنست همينگوي و آنتوان دوسنت اگزوپري نويسنده هايي هستند كه نامه هايشان در اين مجموعه منتشر شده. هر بخش با زندگينامه كوتاه نويسنده شروع مي شود و مترجم در ابتداي هر بخش، منبع ترجمه آن نامه (نامه ها) را ذكر كرده است.

در پيشگفتار مترجم مي خوانيم؛ «خاطرات، نوازش ها، گردش ها، قصه هاي پريان بر بالين خواب و...، شارل بودلر، گوستاو فلوبر، هنري جيمز، آندره ژيد، مارسل پروست، ژان كوكتو، ويليام فاكنر، ارنست همينگوي و آنتوان دوسنت اگزوپري همگي اين گونه لحظات خاص كودكي را در كنار مادران شان سپري مي كنند. بعدها مشكلات سر بر مي آورند و اختلافات گاه مادر و پسر را از هم جدا مي كند، اما احساس جايگزين ناپذير عشقي بدون مرز، هرگز از بين نمي رود.

«مامان عزيزم» مجموعه نامه هاي اين نويسندگان بزرگ به مادران شان است. اين نامه ها شاهدي بر ماجراهاي پرشور، مشاجرات و آشتي ها، غم ها و شادي هاي برخي از نويسندگان بزرگ با زني است كه به آنها زندگي بخشيده است.»

نامه ها لزوماً متون ادبي نيستند، اما اگر تحليلگرانه آنها را بررسي كنيم خواهيم ديد كه خصوصيات نگاه و سبك خاص نويسندگان شان را در خود دارند. پس چندان تعجبي ندارد اگر ببينيم پروست براي مادرش با همان جملات بلند و پيچيده هميشگي اش نامه مي نويسد؛ «... بايد تاريخ ها را بشماري تا بتواني به خودت بگويي كه حالا ديگر 10 ماه شده، بگويي كه ما توانسته ايم زماني بس طولاني تيره بخت باشيم، كه زماني بس طولاني پيش رو داريم كه بايد تيره بخت بمانيم، كه پدر عزيز و نازنين من حالا ديگر 10 ماه است كه از چيزي لذت نمي برد، ديگر لطافت زندگي را نمي چشد...»

يا بودلر كه با لحن محزون و شاعرانه اش مي نويسد؛ «مادر عزيزم، اگر واقعاً احساس مادرانه داري و اگر هنوز خسته نشده يي، به پاريس بيا، به ديدنم بيا و حتي به دنبالم بيا. من به هزاران دليل وحشتناك نمي توانم به دنبال چيزي كه بسيار نيازمندش هستم، يعني كمي دل و جرات و كمي نوازش، به انفلور بيايم.» و اگزوپري كه با لحن هميشه صميمي و دلنشين اش مي نويسد؛ «خيلي خوشحال مي شوم اگر روزي خاطرات شما را از جنگ بخوانم. مامان عزيزم، مشغول اين كار شويد. البته شما كه خودتان هنر نقاشي داريد چه لزومي دارد به جاي پرداختن به همين كار، خودتان را در نشانه هايي خسته كنيد كه به نظر من از رياضيات هم مبهم ترند؟،»تمام اين نويسنده ها به همان صورتي مي نويسند كه دنياي پيرامون شان را مي بينند. مترجم در مقدمه اش مي گويد در ترجمه اين مجموعه سعي شده تا حد امكان خصوصيات سبكي هر نويسنده حفظ و به شكل ملموس به خواننده فارسي زبان منتقل شود.