كتاب «مقدمه شرح قيصري بر فصوص الحكم» نوشته محمد داوود قيصري، توسط آقاي سيد حسين موسوي در سال جاري ترجمه شده و به همت انتشارات حكمت به چاپ رسيده است.

اين كتاب شامل 140 صفحه و دوازده فصل است. شرح قيصري يكي از شرح‌هاي معروف بر كتاب «فصوص الحكم» ابن عربي است. وي پيش از شرح عبارات فصوص الحكم مقدمه‌اي در دوازده فصل آورده است تا خواننده با مطالعه اين فصول با اصول كلي حاكم بر عرفان اسلامي بويژه ابن عربي ‌ آشنا شود، سپس شرح و توضيح عبارات فصوص را مورد مطالعه قرار دهد.

اين مقدمه به آن سبب حائز اهميت است كه در فهم عرفان نظري به علاقه‌مندان كمك مي‌كند. از اين مترجم سعي بر آن داشته تا اين مقدمه را به فارسي روان برگرداند.

اين كتاب دربردارنده مباحثي از قبيل وجود، اسماء و صفات الهي، اعيان ثابته و اشاره به برخي از مظاهر اسمائي، جوهر و عرض به اعتقاد عرفا، در بيان عالم‌هاي كلي و حضرات پنجگانه الهي، درخصوص عالم مثال و آنچه به آن مربوط مي‌شود، درباره مراتب كشف و شهود و انواع آن البته به طور اجمالي، درخصوص اين‌كه جهان همان صورت حقيقي انسان است، در توضيح خلافت محمديه و اين‌كه آن  حقيقت، قطب الاقطاب است، در بيان روح اعظم و مراتب اساسي آن در عالم انساني، در بازگشت روح اعظم و مظاهر آن به سوي خداوند در قيامت كبري و در نهايت درباره نبوت، رسالت و ولايت تدوين شده است.

مترجم در كتاب مورد بحث پس از ذكر متن عربي، ترجمه آن را آورده است و تا حد امكان سعي بر آن داشته تمامي متن، اعم از نظم و نثر را به فارسي روان برگرداند. همچنين علاوه بر ترجمه متن، براي سهولت و آساني فهم عبارات، عنوان‌هايي براي فصل‌ها و زيرمجموعه‌هاي هر فصل گزينش شده است و براي جلوگيري از اشتباه خواننده، بين متن اصلي كتاب و ترجمه، عناوين در كروشه قرار داده شده‌اند.

ترجمه اين اثر بر اساس متن تصحيح شده محمدحسن ساعدي، انجام گرفته است. تصحيح ايشان تقريبا درست‌ترين متني است كه در اختيار علاقمندان قرار دارد.

اينك به شرح مختصري درباره مباحث كتاب مورد بحث مي‌پردازيم تا علاقه‌مندان با كليات متن كتاب آشنا شوند. در فصل اول، وجود ويژگي‌هاي آن مورد بحث قرار گرفته است. وجود امري واقعي است، تحقق هر امري در خارج و ذهن، با وجود امكان‌پذير است. به‌طور كلي اين فصل به تعريف اصطلاحات عرفاني درباره مراتب وجود پرداخته كه اين اصطلاحات عبارتند از: احديت، واحديت، اعيان ثابته، اسم رحمان، كتاب مبين، لوح محو و اثبات، قلب و انسان كامل و...

آنچه در فصل دوم مورد مطالعه قرار مي‌گيرد، اسماء و صفات پروردگار است. صفات سلبي و ايجابي يا صفات جلال و جمال؛ تقسيم اسماء الهي به اسم‌هاي اول و آخر، ظاهر و باطن، اسماء ذات، صفات و افعال و برشمردن هر يك از آنها، علم پروردگار و نقد ديدگاه فلاسفه در اين خصوص و اشاره به نظر عرفا از جمله مباحثي است كه اين فصل را تشكيل مي‌دهد.

فصل سوم درباره اعيان ثابته، فيض اقدس و مقدس، انواع موجودات ممكن و توضيح درباره مظاهر هر يك از اسماء الهي در جهان و رابطه علم خداوند با اعيان ثابثه و... تدوين شده است.

در فصل چهارم علاقه‌مندان مي‌توانند به مطالعه درباره نفس رحماني و هيولاي كلي و توضيح هر يك از آنها بپردازند. همچنين مباحثي از قبيل تقسيم جوهر و عرض به عقلي و خارجي، رابطه فلسفه و عرفان، تعين و تشخيص موجودات، مورد شرح و تفسير قرار گرفته است.

توضيح اصطلاحات عقل اول، نفس كلي و انسان كامل از منظر عرفا، عالم ارواح جبروتي و ملكوتي، عالم مثال و عالم جامع، عالم‌هاي چهارگانه كه عالم انساني است از جمله مباحث تشكيل دهنده فصل پنجم است.

در فصل ششم اين كتاب به پاسخ سوالاتي از قبيل چگونه ابدال از فرشتگان جدا مي‌شوند؟ عالم مثال با عالم برزخ پس از مرگ چه تفاوت‌هايي دارند؟ و مطابقت عالم مثال و عالم ماده اختصاص يافته است.

فصل بعدي به توضيح درباره مراتب مختلف كشف و شهود و انواع آن اختصاص دارد. فصل هشتم كتاب درباره حقيقت انسان كامل است و نويسنده شرح مي‌دهد كه اسم «الله» شامل تمامي اسماء الهي است و حقيقت انسان در مظاهر مختلف ظهور مي‌يابد.

در فصل نهم با حقيقت محمديه و قطب‌الاقطاب بودن اين حقيقت آشنا مي‌شويم. در فصل دهم درباره روح اعظم و مراتب و نشانه‌هايش در عالم انساني، مطالبي ارائه شده است.

بازگشت روح اعظم و مظاهر آن به سوي خداوند محور بحث در فصل يازدهم است و نويسنده شرح مي‌دهد كه اين بازگشت به شكل‌هاي مختلفي اتفاق مي‌افتد.

در فصل آخر كتاب به بحث و بررسي درباره نبوت، رسالت و ولايت پرداخته شده است؛ همچنين انتهاي فصل دوازدهم به ملاك ترتيب پيامبران از سوي ابن عربي در كتاب«فصوص‌الحكم» اختصاص دارد و با توضيح درباره معجزه و تفاوت آن با كرامت و سحر فصل پاياني كتاب، خاتمه مي‌يابد.

مترجم در پايان هر فصل پي نوشت‌ها را قيد كرده و تمامي منابع و ماخذ مورد استفاده در تدوين اين كتاب را يادآور شده است تا علاقه‌مندان در صورت نياز يا در جهت كسب معلومات بيشتر بدان مراجعه نمايند.

 مريم لباف‌زادي