افت و خيز هاي طبيعي يك نويسنده
مجموعه داستان«شهر يك نفره » اولين كتاب مرجان بصيري است كه توانسته به هر شكل جاي خود را در ميان مخاطبان ادبيات داستاني باز كند._
يكي از مشكلات نويسندگان و شاعران جوان اين است كه ظاهرا قرار نيست با اولين كارها ديده شوند و نگاه جمعي جامعه كتاب خوان ما خصوصا در حوزه ادبيات به آن ها نگاهي تحقير آميز است، بر همين اساس چهره هايي كه مي توانند حضور خود را به عنوان نويسنده يا شاعر با همان كتاب اول به اثبات برسانند نكته اي اميدوار كننده است.
مرجان بصيري در مجموعه داستان«شهر يك نفره»گرچه روايت هايش را بر محوري تكراري استوار كرده و با همه موضوعات برخوردي يكسان دارد اما نوع نگاه او به مناسبات آدم ها و واكاوي دغدغه هايشان نگاهي مخصوص به خود اوست كه شبيه اش را كمتر در داستان نويسي اين چند ساله ديده ايم. بصيري در اين مجموعه 10 داستان كوتاه به چاپ رسانده كه گويي يك موضوع واحد را دنبال مي كنند،يعني اين كه او نتوانسته آن گونه كه بايد و شايد از پس ساخت داستاني سوژه هاي انتخابي بر آيد و به همين دليل بسياري از فكرهاي اوليه را قرباني شتاب در نوشتن كرده است.
اغلب آدم هاي داستاني كارهاي اين نويسنده با اندكي تفاوت ياد آور همديگر هستند، در حالي كه فضاهاي داستاني اوشخصيت هايي با نام و نشاني ديگر را مي طلبند. دنياي داستاني بصيري در اين مجموعه دنيايي سرد و كرخت است كه از روح شخصيت هايش نشات مي گيرد كه باز توليد همين فضاي كسالت آور را مي توان يكي از محسنات كارهاي او به حساب آورد،نكته اي كه رد پاي آن را مي توان در تك تك داستان ها پيدا كرد.
معلوم نيست كه بصيري در اين مجموعه تا چه اندازه تحت تاثير فضاي غالب داستان نويسي امروز يعني گرايش شهري نويسي و كارهاي آپارتماني بوده اما ظاهر نوشته هاي او به شدت اين تاثير پذيري را به ذهن خواننده متبادر مي كنند. البته اين را هم بايد گفت كه اگر بصيري در اين مجموعه نيم نگاهي هم به فضاي رايج داشته در نگاه اوهيچ خللي وارد نشده و دنياي داستاني او باز هم نشان از يك استعداد خوب دارد كه از اين پس بايد با جديت بيشتري از آن حفاظت كند. آن چه از ساختارداستان هاي بصيري برداشت مي شود اين مسئله است كه او يك نويسنده واقع گراست و زماني كه سعي مي كند پا در مسيري دور از ذهنيت اصلي خود بگذارد خود و خواننده اش را دچار مشكل مي كند،ساخت و ساز اغلب داستان هاي اين نويسنده ساخت و سازي رئاليستي دارند و او از اين منظر توانسته شكلي ديگر از مناسبات شهري را القا كند، اما زماني كه تلاش كرده اين نگاه واقع گرايانه را در پوششي سور رئاليستي قرار دهد به شدت كارهايش را دچار افت كرده.
يكي از نكات بارز داستان هاي بصيري نشان دادن شايسته تنهايي آدم هاي ساكن در شهرهاي بزرگ است ،آدم هايي كه در اوج شادابي باز هم گوشه اي خلوت را جستجو مي كنند تا لحظه اي بدون دغدغه با خود و خيالات شان تنها باشند كه اين نوع نگاه در داستان«چند ثانيه بعد» به اوج خود رسيده است.
بيشتر داستان هاي بصيري رنگ و بويي غافل گير كننده دارند كه در لحظه هاي ناب داستاني رخ مي نمايانند ،او به راحتي توانسته در داستاني چون«ناديا» از افرادي بي نام ونشان شخصيت هايي جاندار بسازد و وجود آن ها را به روح مخاطب بقبولاند.
اشاره بصيري به عنصر در حال فراموشي عشق در محيط يك خانواده با داستاني مانند«نارنجي» خوب از آب در آمده و چفت و بست مناسب همه اجزا با يكديگر در اين كار را بايد از ديگر زيبائي هاي كاراو بدانيم، بصيري در داستان فوق موفق به ايجاد فضايي شبه نمايشي مي شود و بر همين اساس توجه او به جزئيات وحتي وسايل درون خانه شيوه اي بديع براي رسوخ بيشتر به عمق شخصيت ها ست.
يكي ديگر از محسنات كارهاي بصيري اين است كه شخصيت هاي او تا مدتي ذهن خواننده را تسخير مي كنند و ايجاد اين همذات پنداري بر خاسته از حس شهري كارهاي او را در حد كارهايي قابل قبول در ذهن مخاطب ارتقا مي دهد.
وجه غالب داستان هاي اين مجموعه همان وجه قصه گويي و دارا بودن يك ماجراي اصلي و چند ماجراي فرعي است،همان نكته اي كه نگاه رئاليستي او به مناسبات آدم ها را بيشتر به اثبات مي رساند،بصيري در داستان هايش دوست دارد كه از وضعيتي خاص، داستاني سر راست بسازد كه تا حد زيادي در اين راه موفق بوده.
داستان كوتاه«شهر يك نفره» كه نام كتاب را هم به خود اختصاص داده را به دلايل گوناگون مي توان ضعيف ترين داستان مجموعه دانست زيرا ساخت و سازعجله وار و استفاده از شخصيت هاي ديگر داستان ها در آن نشان دهنده اين موضوع است كه نويسنده نگران ايجاد ارتباط بين خود و مخاطب است و بر همين اساس سعي كرده كه شخصيت هايش را در اين داستان يك بار ديگر معرفي كند،موضوعي كه دليل منطقي ندارد و خود داستان را هم دچار مشكل كرده است.
مجموعه داستان «شهر يك نفره» سال 1387 در شمارگان 2200نسخه و قيمت 1400تومان توسط انتشارات ققنوس عرضه شده است.
ایبنا
|