كودكي هاي آشكار يك آدم بزرگ
شلدون آلن سيلور استاين با نام خلاصه شده شل سيلور استاين يكي از نابغه هاي ادبيات كشور امريكا به حساب مي آيد،شاعر و نويسنده اي كه گونه اي ديگر از نوشتن و سرودن براي كودكان و نوجوانان را پايه ريزي كرد._
بسياري از منتقدان آثار استاين بر اين باورند كه آثار او در رده سني خاصي نمي گنجد وخوانندگان از هر گروه سني مي توانند به راحتي با كارهاي او ارتباط برقرار كنند، اما خود او بارها و بارها از تعلق خاطراش به دنياي كودكان گفته است.
يكي از نكات برجسته كارهاي استاين يك نوع كودكي زيركانه است،نكته اي كه از تخيل كودكانه و فهمي عميق سرچشمه گرفته است،استاين در ايام جواني به اجبار خدمت در ارتش كشور آمريكا را پذيرفت ،اما در ايام خدمت هرگز نتوانست روحيه خشن نظامي گري را تحمل كند و به ناچار به دنياي نقاشي و نوشتن و سرودن مشغول شد.
شل سيلور استاين در جايي گفته است:«...مي خواهم با ديگران ارتباط برقرار كنم ، اما به سبك و سياق خودم،اصلا اعتقاد به حرف هاي كساني ندارم كه مي گويند فقط براي خودشان مي نويسند و كاري با چاپ اثرشان ندارند،اگر اثري خوب است حيف است زنداني شود،من درباره كارهايم اين جوري فكر مي كنم،پس من همچنان به ارتباطم با مردم ادامه خواهم داد، اما به روش خودم،در تلويزيون ظاهر نخواهم شد چون نمي دانم دارم با چه كسي حرف مي زنم با دوربين؟با بيست ميليون آدمي كه نمي توانم ببينمشان؟....» يكي از كتاب هاي خوب و قابل اعتمادي كه شعرهاي استاين را به نحو شايسته اي عرضه كرده كتاب«گزيده شعرهاي شل سيلور استاين» است كه نام نويسنده و مترجمي مانند احمد پوري اين اعتماد را چند برابر مي كند.
البته ممكن است كه مخاطب در مواجهه اوليه با اين كتاب آن چنان كه بايد و شايد با آن ارتباط برقرار نكند زيرا پوري بدون هيچ مقدمه و شناخت جامع اوليه به سراغ شعر ها رفته در حالي كه توقع خواننده از كتابي كه نام او را به عنوان مترجم بر پيشاني دارد انتظار ي حرفه اي است.
نكته اي كه بايد پوري يا هر مترجم ديگر به آن توجه داشته باشد اين نكته است كه شاعري چون استاين هنوز به عنوان يك شاعر در بين خواص مطرح است و قشر كتاب خوان عام ايراني آن چنان كه بايد و شايد با او وآثارش آشنايي چنداني ندارند و بر همين اساس هر كتابي كه درباره او و كارهايش منتشر مي شود بايد هدف جذب هرچه بيشتر مخاطب رادنبال كند.
زبان و لحني كه استاين در شعرهايش به كار مي برد زباني و لحني كاملا فشرده با درونمايه هايي عميق است،شكل ظاهري شعر هاي استاين نشان مي دهد كه او بيش از هر مورد ديگر به ارائه پيام هاي اخلاقي مي انديشد و دنياي ذهني او دنيايي خالي از هرگونه فكر هاي بزرگسالانه است، دنيايي ذهني كه معمولا با يك نوع طنز خفيف همراه است:«مي گويند چيز تازه اي درست كن/آن وقت همه مي خرندش/خوب من چتر كاغذي ساختم/هيچ كس حتي نخواست امتحان اش كند/آدامسي چند بار مصرف ساختم/اما همه تلاشم به هدر رفت/بستني خردلي درست كردم/هيچ كس لب نزد/حالا قايقي ساخته ام با دريچه اي در كف آب/شكي نيست كه اين همان چيزي است كه لازم اش داريد/چون اگر آبي توي قايق ريخت/دريچه را باز كنيد تا خالي شود...» يكي از نكات جالب توجه در شعرهاي استاين وجه ماندگاري آن هاست يعني اين كه مخاطب شعر هاي او به راحتي مي تواند اغلب شعر ها را در گو شه ذهن خود نگه دارد:«چقدر خوب مي شد آدم گيتاري داشت/كه خودش مي زد و خودش مي خواند/چه كيفي دارد كه گيتاري داشته باشي/كه احتياجي به تو نداشته باشد.»
نكته ديگري كه بايد درباره شعرهاي استاين به آن اشاره كرد وجه خيال انگيزي وايجاد تصاوير ذهني است ،به گونه اي كه بعضي از سروده هاي او بيش از آن كه خواندني باشند ديدني اند:«مسابقه ترسناك ترين ماسك بود/من وحشتناك ترين بودم/كه برنده جايزه اول شدم/اما(هق هق) من اصلا ماسكي روي صورتم نبود»
وجه قصه گويي و روايت هاي كودكانه يكي ديگر از نكات بارز شعر هاي استاين است كه البته او در اين رويكرد گاهي مخاطب اش را اصلا باور نمي كند و بر همين اساس به ايجاد فضايي دست مي زند كه بسيار طولاني است وجذابيت چنداني ندارد اما در بعضي موارد هم موفق مي شود كه لحظه هاي بكر بيافريند:«لاري خيلي دروغ گوست/دروغ هاي شاخ دار مي گه/مي گه نود و نه سالشه/در حالي كه همش پنج سالشه/مي گه تو ماه زندگي مي كنه/مي گه يه دفعه تونسته پرواز كنه/مي گه دو متر قدشه/در حالي كه نيم متر بيشتر نداره/اما تو جيبش يه سكه بيشتر نيست/مي گه خيلي سال پيش/دايناسور سواري كرده/مي گه مادرش ستاره آسمونه/و بهش جادو جنبل ياد داده/مي گه پدرش باده/كه زنگ هارو به صدا در مياره/مي گه مي تونه آتش رو برداره/مثي يخ سردش كنه/به من گفت هفت كوتوله برام مي فرسته/تا تو كارهام كمكم كنن/اما لاري دروغ گوست/همش چهار تا فرستاد»
چاپ دوم كتاب «گزيده ي شعرهاي شل سيلور استاين » سال 1387درشمارگان 1100 نسخه و قيمت 3500 تومان توسط نشرافكار عرضه شده است.
ایبنا
|