کتاب :: نگاهي به رمان«تسلي ناپذير» نوشته: كازوئو ايشي گورو
نگاهي به رمان«تسلي ناپذير» نوشته: كازوئو ايشي گورو
تجربه با ريسك بالا
10 آذر 1387
كازوئو ايشي گورو شايد يكي از مشهورترين نويسندگان ژاپني تا كنون باشد،نويسنده اي كه اغلب آثار او به اكثر زبان هاي زنده دنيا از جمله فارسي ترجمه شده اند._
ايشي گورو در رمان«تسلي ناپذير» شيوه ديگري از نوشتن را تجربه كرده و تا حد قابل قبولي هم موفق عمل كرده است.
گرچه اغلب منتقدان حوزه ادبيات داستاني اين رمان را در رديف كارهاي ضعيف نويسنده قرار داده اند و آن را كاري تقليدي از رمان «قصر» اثر كافكا پنداشته اند، اما واقعيت اين است كه«تسلي ناپذير» با تمام دور شدن فني و محتوايي نويسنده از كارهاي پيشين باز هم كاري قابل مطالعه در كشف سويه اي ديگر از ذهنيت يك نويسنده سخت كوش است.
تنها ايرادي كه به حق بر اين كار وارد است تلاش بيش از حد نويسنده براي ورود به دنيايي ديگر است،دنيايي كه نويسنده از هر زاويه در آفريدن آن كوشش كرده و حتي تا حدودي به ورطه تكرار و زياده گويي افتاده است. درون مايه اي كه ايشي گورو براي خلق «تسلي ناپذير» انتخاب كرده درون مايه اي نيست كه به آن همه طول و تفصيل نياز داشته باشد ، او مي توانست همه ذهنيت خودرادر حجمي بسيار كمتر از حجم كسالت آوركتاب به مخاطب اش انتقال دهد.
هجوم منتقدان به رمان«تسلي ناپذير» و عدم موفقيت آن در كسب جوايز ادبي باعث شد كه اين اثر مدت مديدي به بوته فراموشي سپرده شود، اما عمق و اصالت كارهاي پيشين گورو باعث شد كه بخشي از منتقدان و خوانندگان حرفه اي ادبيات داستاني در خلوت خود سراغ آن بروند و سايه روشن هايش را كشف كنند.
يكي ازمشخصات بارز رمان«تسلي ناپذير» رها شدن يك تخيل وحشي است،تخيلي كه گويي به يكباره ظهور كرده و يكباره نتيجه داده است. ايشي گورو در اين كار ظاهرا هيچ حد و مرزي را در شيوه روايت به رسميت نشناخته و اجازه داده كه شخصيت نخست او يعني«رايدر»به تمام جوانب يك شخصيت سردر گم ميان مسئوليت هاي اجتماعي و مسئوليت هاي هنري سرك بكشد و لحظه هاي ناب بيافريند. شخصيت پردازي ايشي گورو در اين رمان ،خصوصا در مورد پردازش شخصيت رايدر به اوج خلاقيت نزديك شده است، زيرا رايدر با تمام ياس هاي فلسفي و سردر گمي هاي آزار دهنده توانايي اين را دارد كه عمق ذهنيت افراد ديگر را واكاوي كند و همين امر تا حد زيادي از كسالت محض زياده گويي هاي نويسنده كاسته است. كازوئو ايشي گورو در«تسلي ناپذير» چند رشته از وقايع را به همديگر گره زده و معجوني پديد آورده است كه از دل آن ها چندين روايت بيرون مي زند،روايت هايي كه در نهايت به شخصيت نخست اثر و دلمشغولي هايش ختم مي شوند. يكي از فصول درخشان رمان«تسلي ناپذير» زماني است كه رايدر به عنوان يك هنر مند پيانيست به جامعه اروپا وارد مي شود،جامعه اي كه به تعبير نويسنده هيچ نشاني از جوامع پيشرفته ندارد و ركود فرهنگي و سكوت هنري در آن بيداد مي كند،در چنين جامعه اي يك هنرمند به رغم ساكنان آن بايد چيزي فراتر از يك نوازنده باشد و آن ها دوست دارند كه رايدر علاوه بر ايجاد فضايي هنري در كسوت يك ناجي اجتماعي هم ايفاي نقش كند و همين امر به سردر گمي هاي او دامنه بيشتري مي بخشد. كازوئو ايشي گورو در رمان«تسلي ناپذير» هنگامه اي از قدرت ساخت فضاهاي بيروني و داخلي را ايجاد كرده است، به گونه اي كه مي توان از فضاي داخلي هتل «گوستاو» به عنوان شاهكار فضاسازي داخلي نام برد.
رايدر به محض ورود به اين هتل متوجه يك نوع رازآلودگي و تعليق مي شود،تعليقي كه متعلق به ذات شخصيت صاحب هتل است و حالا گويي از در و ديوار بر ساكنان هتل مي بارد. ايجاد فضايي شبه پليسي در داخل هتل و پيوند آن با روان اغلب شخصيت ها يكي ديگر از نكات بارز اين اثر است،نكته اي كه زماني طولاني خواننده را به دنبال خود مي كشد، بدون آن كه او احساسي از خستگي داشته باشد.
عنصر تخيلي كه پيش تر به آن اشاره شد در كار ايشي گورو نمادي گسترده دارد .به گونه اي كه او به راحتي يك دنياي منسجم را با استادي تمام از هم تفكيك مي كند و مجددا از زاويه اي ديگر پيوند مي دهد،كاري كه در سراسر اثر ساري و جاري است. يكي از زيبايي هاي رمان«تسلي ناپذير» عدم رعايت چهارچوب هاي متداول در نويسندگي است و ايشي گورو ظاهرا براي دست يافتن به آن به همه موفقيت هاي پيشين پشت پا زده و سعي نكرده كه صلابت خود را به قيمت كنار گذاشتن تجربه حفظ كند.
خواننده اي كه مي خواهد رمان«تسلي ناپذير» را براي اولين بار بخواند بايد بيش از هر مورد ديگر به نحوه ساختن فضا و پيوند آن با عنصر ساخت شخصيت ها توجه كند،نكته اي كه در فضايي چون هتل به اوج خود رسيده است. وجه كسالت آوري كه بسياري از منتقدان به آن اشاره كرده اند نكته اي است كه بايد به صحت آن راي بدهيم، اما اين نكته را هم بايد مد نظر قرار داد كه بخش عظيمي از خستگي ها به عمد ساخته و پرداخته شده اند و جزئي از پيكره اثر به حساب مي آيند.
چاپ دوم رمان «تسلي ناپذير» سال 1387در شمارگان 2200نسخه وقيمت 8900 تومان توسط انتشارات ققنوس عرضه شده است.