كتاب «انسان ،نشانه،فرهنگ» يك كتاب آكادميك در باره نشانه شناسي است كه در صورت يك بازبيني مجدد مي تواند به عنوان كتابي جامع و همه فهم مطرح باشد._

 اين كتاب كه عمده تلاش خود را به ارائه نظريات نشانه شناسان بزرگ جهاني معطوف كرده كتابي براي جامعه امروز ايران است،يعني اين كه نوع برخورد نرسيسيانس با موضوع گرچه نگاهي با گرايش تاليف كتب دانشگاهي است اما شكار موضوعي از اين دست و پرداختن مناسب به آن را مي توانيم به فال نيك بگيريم و منتظر اقداماتي ديگراز اين دست باشيم.

همان گونه كه در مقدمه اين كتاب هم آمده اگرچه ريشه هاي نشانه شناسي در تاريخ به افلاطون و آگوستين باز مي گردد، اما نشانه شناسي به عنوان يك تئوري مستقل در آغاز قرن بيستم در نوشته هاي چارلز ساندرزوفردينان دو سوسور مطرح شد و در سال 1958با چاپ انسان شناسي ساختاري نوشته كلودي استروس،نشانه شناسي تحرك تازه اي پيدا كرد،اين اثر آموزه هاي نشانه شناسي سوسوررا بررسي و مطالعه فرهنگ هاي اوليه را به كار مي گرفت.

نشانه شناسي هنگامي به شكوفايي رسيد كه با اصول تحليل روان درماني مطابقت داده شد و توسط لاكان به منصه ظهور رسيد،هر چند كه قبلا اين بحث در سال1900در كتاب «تعبيررويا»ي فرويد به طور ضمني مطرح شده بود.
در تعريف كلي مي توان گفت كه نشانه شناسي علمي است مربوط به نشانه كه بنا بر نظريه سوسور،زبان شناسي يكي از زير رشته هاي آن محسوب مي شود،هر گاه به زبان از اين نقطه نظر نگريسته شود ميل به بررسي رسانه هاي ارتباط جمعي به صورت بصري  يا مكتوب و مخصوصا در حوزه روايت بيشتر مي شود،ميل ديگري كه ازاين نظر تشويق مي شود فرو پاشيدن تعصب حمايت گرانه از فرهنگ والا در تقابل با هنر عامه يا توليدات مردم عادي است.

اميليانرسيسيانس در بخش هاي متعددي از اين كتاب بحث نشانه شناسي را از زواياي گوناگون مورد ارزيابي قرار داده و كاربرد آن را در هنر هاي گوناگون كنكاش كرده است.

نويسنده در بخش كوتاهي ازفصل«انواع نشانه» نوشته است:«....نشانه مي تواند مربوط به آن پديده اي باشد كه در ذهن ايجاد مي شود و يا مربوط به آن ذهنيتي است كه ما در مخيله خود آن را توسعه مي دهيم،پس نشانه شناسي پيرس نه تنها بر زبان شناسي، بلكه بر روان شناسي نيز استوار است و در آن درك ،تفكر و كنش مطرح مي شود،چنين نشانه اي كه در مخيله توسعه مي يابد به آن تفسير مي گوييم،پس تفسير خود نشانه اي نشات گرفته از اولين نشانه است...» و در فصلي ديگر مي نويسد:«نشانه ها حاملين معاني هستند و نشانه شناسي قادر به مطالعه اين فرايند يعني انتقال معاني از طريق نشانه ها در زندگي روزمره ماست،ممكن است نمود نشانه ها در زندگي اجتماعي ما به صورت واضح،روشن و فوري امكان پذير نباشد، اما قوم نگاران و انسان شناسان با استفاده از ابزار نشانه شناسي قادر به نمايان كردن معاني اين نمودها از طريق مطالعه نشانه ها هستند.....»

اميليا نرسيسيانس در بخش هاي زيادي از كتابش به چگونگي استفاده نويسنده اي چون امبرتو اكو ازبحث نشانه شناسي اشاره كرده كه مي توان از آن به عنوان خواندني ترين بخش كتاب نام برد،نويسنده در اين بخش ازنحوه برخورد اكو با نشانه شناسي به عنوان يك ابزارضروري در خدمت تفكر ياد كرده و نوع نگاه آييني او را در تحليل جزءبه جزء فيلم كازابلانكا از زاويه نشانه شناسي مورد ارزيابي قرار داده است.

نويسنده در بخشي از فصل«امبرتو اكو» نوشته است:«...امبرتو اكو مانند رولان بارت شروع به بازخواني معاني گوناگون اين فيلم معروف مي كند،فيلم كازابلانكا را مايكل كورتيس در سال 1942 ساخت،فيلمي كه مربوط به حوادث جنگ جهاني دوم است.....»
يكي ديگر از فصل هاي خواندني اين كتاب فصلي به نام «انسان شناسي نمادين است ،فصلي كه مي توان جوهره كل كتاب را در آن ديد،انسان شناسي نمادين در صدد مطالعه ادراك و پاسخ هاي عاطفي و خرد گرايانه افراد مختلف از فرهنگ هاي گوناگون ،نسبت به دنياي پيرامون خود است،انسان شناسي نمادين موضوعاتي از قبيل اين كه افراد ادراك خود را در پاسخگويي به دگرگوني ها در سطح منطقه اي ،ملي و جهاني چگونه تغيير مي دهند و اين كه آن ها مناسك و آيين هاي خود را نسبت به دنيايي كه همواره در حال تغيير است چگونه تعديل ،تنظيم و يا حتي خلق مي نمايند بررسي مي كند.

در بخشي ازفصل انسان شناسي نمادين آمده است:«دو محور فكري مهم در انسان شناسي نمادين قابل شناسايي است،يكي از آن ها با نام كليفورد گيرتز و دانشگاه شيكاگو و ديگري با نام ويكتور دبليو ترنر از كورنل گره خورده است و در اين راستا بايد از ديويد اشنايدر كه در توسعه انسان شناسي نمادين فعاليت كرده است نام برد....»

در خاتمه يك بار ديگربايد گفت كه كتاب«انسان،نشانه،فرهنگ» كتابي است كه نياز مبرم به يك ويراستاري اصولي دارد و ترتيب فصل هاي تشكيل دهنده آن بايد با نظم و ساختاربهتري همراه باشد.

اين كتاب سال 1387در شمارگان 1100جلد و قيمت 2600 تومان توسط انتشارات افكار عرضه شده است.

 

 

 

ایبنا