انتظاربازگشت غرور پايمال شده
رمان «ناپديد شدگان» حكايتي غريب دارد،حكايتي كه اگر پيچيده در تكنيك هاي داستاني هم نباشد به خودي خود دوست داشتني و قابل تحمل است._
آريل دورفمان يكي از نويسندگان آزژانتيني است كه به يك تبعيد خود خواسته تن داده و بر خلاف ميل اش سال ها در كشور شيلي روزگار گذرانده است ،كشوري كه در سال هاي حضوراين نويسنده آكنده از خشونت هاي سياسي بوده و از اين منظر با زادگاه او تفاوت چنداني نداشته است.
آريل دورفمان زندگي ادبي خود را در سال 1968با انتشار كتاب تخيل و خشونت در آمريكا آغاز كرد ،كتابي كه مربوط به مقالاتي درباره ادبيات قرن بيستم كشورهاي آمريكاي لاتين بود،كتابي كه تلاش مي كرد به استفاده از ادبيات به عنوان يكي از ابزار مقاومت در برابر انواع ارعاب و فشارهايي كه ملت هاي آمريكاي لاتين تجربه كرده اند اشاراتي داشته باشد. رمان «ناپديد شدگان»كه اغلب منتقدان ادبيات از آن به عنوان شاهكار نويسنده نام برده اند داستاني غافلگير كننده و چند وجهي دارد،اين داستان در محيطي سمبليك با مردماني رنج ديده مي گذرد ،مردماني كه به هرشكل هويت از دست رفته و اعتماد به نفس پايمال شده خود را جستجو مي كنند و البته هرچه بيشتر تلاش مي كنند كمتر مي يابند.
ماجراي داستان از جايي شروع مي شود كه اهالي يك روستا از دل آب هاي رودخانه يك جسد بيرون مي كشند و از آن جايي كه همه آن ها يك گمشده دارند جسد را مربوط به خود مي دانند و همين ادعاها بستر ساز اثري بديع مي شود. آريل دورفمان با تكيه بر يك ماجراي ناگهاني ذهنيت خواننده اش را به تسخير خود در مي آورد، به گونه اي كه اگر او چند بار رمان را نخواند هرگز متوجه بسياري از ضعف هاي ساختاري اش نمي شود. رمان «ناپديد شدگان» داراي هشت فصل و دوازده بخش است كه 10بخش آن به شيوه داناي كل و بخش هاي چهار و هشت از زبان يكي از شخصيت ها روايت مي شود. فضاي كلي رمان «ناپديد شدگان» فضايي هراس آور و در عين حال رقت انگيز است،فضايي كه تا حدود زيادي به آثاررئاليسم جادوئي پهلو مي زند اما در انتها تنها چيزي كه از كليت آن در ذهن مي ماند خشونت پيچيده در لفافه اي از حس انتظار است،انتظاري بيهوده كه گويي هرگز به پايان نمي رسد و پيدا شدن جسد بيش از پيش به تشديد آن مي انجامد. معلوم نيست كه دورفمان بنا به چه ضرورتي گوشه اي از كشور يونان را براي خلق اثرخود انتخاب كرده،نكته اي كه تا حد زيادي به كار لطمه وارد كرده و ايجاد حس باور 0را كمرنگ كرده است.
فضاي داستاني دورفمان در اين اثر به اشكال گوناگون يادآوركشور هاي آمريكاي لاتين در دوره تسلط ديكتاتورهاست،يعني اين كه خود زادگاه نويسنده بيش از كشور يونان نيازمند به اين نگاه است و سعي نويسنده در انتقال ذهنيت خواننده به جايي ديگر شايد از منظر نام و نشان موفق باشد اما ته مايه هايش همان ته مايه هاي آرژانتيني است. يكي از نكات قابل توجه در رمان ناپديد شدگان ايجاد يك ضرباهنگ منسجم و حفظ آن تا پايان اثر است،نكته اي كه مي توان از آن به عنوان تسلط دورفمان بر همه عناصر داستاني نام برد،آغاز زيباي داستان كه با خشونتي آشكار همراه است هم يكي ديگر از نكات قوت به حساب مي آيد:«سروان گفت:اين پير سگ باز پيدايش شد؟ بله قربان خودش است. خودش است ،از همين مي ترسيدم،به اش بگو من نيستم. گفته ام قربان،گفته ام كه شما نيستيد. خوب؟ با اجازه شما جناب سروان مي گويد منتظر مي ماند تا بياييد بيرون. مگر نگفتي كه من نيستم؟خودت گفتي كه.... مي گويد منتظر مي ماند،مي گويد اين جا فقط يك در دارد و شما از همان دري كه وارد شده ايد بيرون مي رويد،حرفش اين است جناب سروان. جسد چي؟اين حرف و نقل ها زير سر اين جسد است. هنوز همان جاست جناب سروان. زن ها چي؟ زن ها هم هستند جناب سروان،هنوز همان جا هستند كنار رودخانه. همه اش زير سر اين جسد است،اين جسد بي پدر و مادر.....»
شيوه نمادين و بديع شخصيت سروان به عنوان يكي از عناصر ديكتاتوري آن هم در اتاقي كوچك وآكنده از ترس در اوايل كار ذهنيت خواننده را به اين سو مي كشاند كه قرار است يك شاهكار بخواند و البته خواننده تا حدودي توانسته به اين حس پاسخي مثبت بدهد.
يكي ديگر از مواردي كه بايد درباره اين اثر به آن اشاره كرد استفاده خوب از عنصر تعليق است،عنصري كه از همان ابتدا خواننده را به دل يك ماجرا پرتاب مي كند و تا آخر او را درمورد سرنوشت شخصيت ها به كنجكاوي واميدارد. چاپ دوم رمان«ناپديد شدگان»سال 1387در شمارگان1650نسخه و قيمت2800تومان توسط نشر آفرينگان عرضه شده است.
ایبنا
|