همت بالاي يك پيشكسوت
اغلب كارشناسان حوزه هنرهاي سنتي نمايشي بر اين باورند كه ريشه هاي ايراني اين هنرحالا ديگر حتي نام و نشان خود را از دست داده و نسل جديد بنا بر نبود آموزش از شناخت مختصر آن ها هم عاجز است._
ريشه هاي نمايشي ايراني كه جاي پاي آن ها را مي توان در تئاترمدرن جهان يافت، با كمال تاسف سال هاست كه مورد بي مهري قرار گرفته اند و برخي از اساتيد رشته هاي مختلف آن در گمنامي به سر مي برند.
گونه هاي نمايشي ظريفي چون روحوضي ،نقالي ،شبيه سازي،مرشد و بچه مرشد،معركه گيري و...علاوه بر وجوه زيبا شناسانه داري سمت و سويي منتقدانه هستند كه همواره در طول تاريخ ايران سابقه داشته و تاثيرات خود را بر جا گذاشته اند.
يكي از چهره هايي كه مي توان گفت بخشي از توان خود را معطوف شناساندن گونه هاي ياد شده كرده است، مرتضي احمدي است،اين هنر مند با سابقه تئاتر،تلويزيون و سينما يكي از چهره هايي است كه اشراف قابل ملاحظه اي در گونه هاي ياد شده دارد و همواره تلاش كرده كه دانسته هاي خود را به شكل مكتوب براي آيندگان به يادگار بگذارد.
احمدي در كتاب كهنه هاي نو نمونه هايي از اشعار مربوط به گونه روحوضي يا همان ضربي را همراه با نت موسيقايي آن ها ارائه كرده كه در نوع خود كم نظير است و مي تواند به عنوان منبعي قابل مطالعه براي پژوهشگران اين حوزه به كار آيد.
كتاب مرتضي احمدي علاوه بر احياي يك نوع فراموش شده نمايش ايراني حاوي اين پيام مثبت هم هست كه ريشه هاي اين هنر به هر شكل قابل خشك شدن نيست و بي توجهي نسل نو به آن ها بيش از هر كس ديگر در آينده دامنگير خودشان خواهد شد. گونه هاي ياد شده در حوزه نمايش ايراني به عنوان مردمي ترين گونه هاي نمايشي جهان تا كنون مورد مطالعه بزرگان تئاتر سراسر جهان قرار گرفته و مقالات و كتاب هاي متعددي در اين رابطه به چاپ رسيده است كه نشان دهنده عمق اصالت و ريشه ديرينه آن هاست. يكي از ويژگي هاي گونه هاي نمايشي ايراني وجه مردمي بودن آن هاست يعني هنرمندان فعال اين حوزه از دير باز در اين انديشه بوده اند كه هنر نمايش را به ميان مردم كوچه و بازار ببرند و تمام تلاش خود را به كار گيرند تا از زبان آن ها سخن بگويند و حس اعتماد آن ها را به لحاظ شناخت نارسايي ها و ايجاد فضايي شاد جلب كنند. نكته اي كه به اشكال گوناگون توسط دست اندر كاران تئاتربيشتر نقاط جهان مورد تقليد قرار گرفته است. گرچه گونه هاي مختلف نمايش ايراني به جهت رشد شهر نشيني آرام آرام نتوانستند حضور خود را در ميان مردم كوچه و بازار حفظ كنند وهنر مندان مجبور شدند در فضاهاي بسته و معين به ارائه هنرخود بپردازند اما ريشه هاي آن هرگز فراموش نشد وبا شدت تمام توسط هنرمنداني چون مهدي مصري،حسين كسبيان،سيد حسن يوسفي،سعدي افشار،مرتضي احمدي و....ادامه پيدا كرد اما هرگز آن گونه كه بايد و شايد مورد توجه و حمايت قرار نگرفت و دست اندر كاران آن با تمام ارزشي كه به كار خود قائل بودند به بوته فراموشي سپرده شدند.
كتاب كهنه هاي نوگرچه در شكل و محتواي خود داراي اشكالاتي اساسي است و احمدي بايد در چاپ هاي بعد آن ها رارفع و رجوع كند اما به اين نكته هم بايد اشاره كرد كه همت او دردوران جدي گرفته نشدن گونه هاي نمايشي ايراني ستودني است و نتيجه مثبت آن قطعا در آينده بيشتر رخ خواهد نمود.
اشعار روحوضي كه احمدي بادقت تمام بخشي از آن ها راگزينش كرده و در كتاب خود گنجانده است داراي مفاهيمي مختلف در زمينه هاي اجنماعي ،سياسي،تاريخي و....هستند كه نشان گر روحيه منتقدانه پديد آورندگان اوليه آن هاست. در خلال اين اشعار خواننده يا شنونده به راحتي مي تواند زمان سروده شدن آن ها را همراه با نارسايي هاي اجتماعي و نوع برخورد حكومت ها با مردم عامي در لفافه اي از طنز درك و دريافت كند،نكته اي كه به تنهايي در حوزه ادبيات نمايشي قابل مطالعه و پيگيري است.
رگه طنزي كه اغلب اشعار گونه هاي مختلف نمايش ايراني به خصوص روحوضي از آن بر خوردارند داراي تاثيري بلند مدت هستند، به گونه اي كه مردم كوچه و بازار به محض شنيدن آن ها حس همدردي هنرمندان با خود را درك كرده و گفته ها ي آن ها را در محاورات روزمره خود مورد استفاده قرار مي داده اند،نكته اي كه احمدي به خوبي با گزينشي استادانه به آن دامن زده است. به هر شكل كتاب مرتضي احمدي با آن عنوان مناسب اش كتابي است كه نياز جامعه امروز هنري است،كتابي كه بنابه ذات موضوعش براي اقشار مختلف مردم تهيه و تدوين شده است،كتابي كه با كمي تامل از سوي پديد آورنده مي تواند به يكي از كتاب هاي اصلي در محافل آكادميك هنري هم مورد استفاده قرار گيرد.
كتاب «كهنه هاي نو»سال 1387در شمارگان 2000نسخه و قيمت 4500تومان توسط انتشارات ققنوس عرضه شده است.
ایبنا
|