|
كتاب «رويكرد نمايشي هنر عاشيقي» نوشته جليل خليل‌آذر روانه بازار كتاب شد. اين كتاب از دو بخش تشكیل شده كه بخش نخست، خاستگاه نمایش در ایران را بررسی كرده و بخش دوم سیر تكاملی و تاریخی هنر عاشیقی را.\
مولف این كتاب قصد دارد بگويد جریان اندیشه در هنر و فرهنگ عامه، وابسته به دنیای عمل ساده و بی‌پیرایه‌ای است و آیین‌های نمایشی آذربایجان و ترانه‌های عامیانه را سندي برای سخنان خود مي‌داند.
وي معتقد است عوام در هنگام سخن گفتن جز بیان مطلب، منظوری ندارند. بنابراین آیین‌های نمایشی چون عاشیقی و از این قبيل، مردمی و شفاهی و در نتیجه، عاری از تكلف است؛ ذاتا گرم و پرشور بوده و چون از طبع فردی زاده نمی‌شود و طی قرن‌ها زندگی نسل‌ها به پاكی می‌رسد، گنجینه عظیمی را در دل خود ذخیره كرده است.
خليل‌آذر تاكيد دارد در این مقطع تاریخی مهم كه حیات اجتماعی و فرهنگی مردم ایران، كه فرهنگ‌های قومی و سنتی در معرض هجوم فرهنگ‌های زاده پیشرفت صنعت و تولید صنایع ماشینی است، پرداختن به پژوهش درباره جامعه‌های سنتی، شهری روستایی، عشایری و همچنین شناخت ارزش‌های فرهنگی انسان ساز در این جامعه‌ها اهمیت فراوان دارد.
وي خاستگاه هنر نمایش در ایران را از آن دست مقولاتی مي‌داند كه جز در مواردي محدود، بحثی در باب آن نشده است كه علت این امر را بايد در كمبود نشانه‌ها و شواهد جست و جو كرد.
در این نوشتار نگارنده بر آن است كه با استفاده از الگویی برآمده از عناصر ساختاری تئاتر یونان، از منظری تازه و نظام‌مند به خاستگاه نمایش در ایران نگاه كند و به وضعیت آیین‌ها و متون ادبی ایران باستان به عنوان دو عنصر بنیادین تئاتر بپردازد. نتیجه‌گیری پایانی نوشتار نويسنده پاسخی است بر این پرسش كه چرا در ایران، تئاتر به معنای یونانی‌اش به وجود نیامد و در عوض، آیین‌ها در شكل خود آگاه پایدار ماندند.
خليل‌آذر طي نوشتار توضيح مي‌دهد اگر ناچار باشیم در فرایند پیدایی تئاتر، میان ادبیات و آیين، تقدم و تاخری قایل شویم، بی‌شك جایگاه اول از آن آیین خواهد بود؛ شاید به این علت كه این آیین‌ها بودند كه به عنوان اعمالی مذهبی برای ارتباط با ماورا طبیعه در مرحله خودآگاهی ادبیات را به یاری طلبیدند تا در اشكال تئاتری بازسازی شوند. به بیان بهتر، ادبیات وجود مستقلی دارد و خواهد داشت، حال آنكه آیین وجود مستقل خود را در تئاتر حل كرد و از ادبیات به عنوان حلال بهره برد. وي از اين رو ابتدا به آیین‌های پیش از اسلام پرداخته سپس درباره ادبیات بحث كرده است.
به اعتقاد مولف، زمانی كه در باب آیین‌های یونان باستان سخن گفته می‌شود به راحتی می‌توانیم از پس تمام حواشی، یك مجموعه آیینی را بیرون بكشیم و ارتباط آن را با پیدایی تئاتر بررسي كنیم؛ این مجموعه آیینی چیزی نیست مگر مراسم «دیونیزوس». حال آنكه در ایران به عنوان سرزمینی كه از ابتدا مورد تهاجم اقوام گوناگون بوده یافتن سرمنشایی یگانه برای آیین‌ها امری ناممكن است. در كلی‌ترین نگاه می‌توانیم آیین‌های ایران باستان را در سه دسته تقسیم‌بندی كرد. نخست، آیین‌های اقوام بومی سرزمین ایران، دوم، آیین‌های آریایی‌های مهاجم و سوم، مراسم و جشن‌های زرتشتی.
كتاب «رویكرد نمایشی هنر عاشیقی» از دو بخش تشكیل شده كه بخش نخست خاستگاه نمایش در ایران را بررسی كرده و بخش دوم سیر تكاملی و تاریخی هنر عاشیقی را، كه می‌توان در آن نمونه‌هایی از رویكرد نمایشی را یافت. نويسنده در مقدمه تاكيد دارد این كتاب همه آن چیزهایی را كه در رابطه با هنر عاشیقی است در بر نمی‌گيرد.
كتاب «رویكرد نمایشی هنر عاشیقی» نوشته جلیل خلیل‌آذر با مقدمه محمودرضا رحیمی در شمارگان 1100 نسخه و با قیمت 4400 تومان از سوی انتشارات افراز به فروش مي‌رسد.
ایبنا
| 
