معمولا وقتي درباره كلمات مكتوب و پرده بزرگ سينما و رابطهشان حرف ميزنيم، اولين چيزي كه به ذهن متبادر ميشود كتابهايي هستند كه از روي آنها اقتباس سينمايي صورت گرفته است. درنتیجه اگر چه ممكن است هرگز جواب راضیكنندهای برای این سوال قدیمی كه «آیا اول باید كتاب را بخوانم؟» پیدا نكنیم ولی امروز میخواهیم درباره دنیای كتابهایی صحبت كنیم كه كمتر مناقشه برانگیز هستند، یعنی كتابهایی كه درباره سینما و فیلمها نوشته شدهاند و نه كتابهایی كه از روی آنها فیلمی ساخته شده باشد. و بهجز اینها اگر بخواهید برای ژانر مورد علاقهتان در سینما تبلیغ كنید، چه راهی بهتر از این وجود دارد كه كتابهایی را برای خواندن در این زمینه پیشنهاد دهید؟! اما پیش از آنكه به فهرست پایین رجوع كنید به یاد داشته باشید كه موقع صحبت از كتابهای سینمایی، ما فقط از بیوگرافی یا اتوبیوگرافیهای سینماگران صحبت نمیكنیم. پیشنهاد ما برای كتابهای سینمایی همه سوژهها را در برمیگیرد: از شایعات و تاریخ و مطالعات اجتماعی گرفته تا هر چیزی دیگری كه از نظر شما میتواند سطح بالا یا پایین باشد ولی به هر حال مربوط به سینماست. و حالا فهرست پنج كتاب توصیه شده درباره هنر سینما:
Hollywood Babylon: رازها و رمزهاي سياه و پنهان هاليوود كلاسيك (نوشته: كنت انگر) این كتابی است كه همه افكار و پیشداوریها را درباره دوران خوب قدیم هالیوود به هم میریزد و تقریبا همه داستانهای حاشیهای و روابط بین آدمها در هالیوود روزهای استودیو، به صورت كامل در این كتاب آورده شده است. درحقیقت اگر فقط یكبار كتاب افشاگرانه كلاسیك كنت انگر را بخوانید، هر شایعه و رسوایی و افشاگری دیگری در مورد سینمای كلاسیك هالیوود برایتان بیمزه خواهد بود.
شما هنوز چیزی نشنیدهاید: فیلمهای ناطق آمریكایی، تاریخچه و داستان آنها (نوشته: اندرو ساریس) اگر در مورد سینمای كلاسیك هالیوود و سیستم استودیویی به كلاس فشرده نیاز دارید، چیزی بهتر از این كتاب به دردتان نخواهد خورد. كتاب كلاسیك ساریس خیلی ساده به چند قسمت استودیوهای بزرگ، ژانرها و ستارهها تقسیم میشود و بهترین آموزشدهنده فیلم است بدون اینكه شما را مجبور كند به كلاسهای اجباری نشانهشناسی و غیره بروید.
گاوهای خشمگین ایزی رایدر: (نوشته:پیتر بیسكین) همینطور كه به عنوان یك نوجوان عاشق سینما بزرگ میشدم از اطرافیانم میشنیدم كه سینمای دهه 70 را دوران طلایی هالیوود مینامند اما هیچوقت واقعا متوجه نشدم كه دلیلش چیست. اما حالا با تشكر فراوان از كتاب بیسكیند، كمی برایم روشنتر شد كه چهطور یك دهه میتواند یك صنعت را تغییر دهد و جاده را برای روزگار آینده و دوران بلاكباسترها و پرفروشها باز كند و خب راستش باید اعتراف كنم عاشق این هستم كه استیون اسپیلبرگ خجالتی و خام آن دوره را تجسم كنم كه در یكی از مهمانیهای مارگوت كیدر(بازیگر دهه 70) یك گوشه تنها برای خودش ایستاده است.
كتاب فیلم راجر ایبرت: از تولستوي تا تارانتينو، بهترين نوشتههاي يك سده سينما (نوشته راجر ایبرت) گاهی اوقات وقتی فیلمها تبدیل به شغل شما میشوند، ممكن است كمی در موردشان خسته و بیمیل شوید. امكان دارد دیگر شور و هیجان آن آدمهایی را نداشته باشید كه از سالن سینما بیرون آمدهاند و یكی از فیلمهای تایلر پری را دیدهاند و حالا در تاریكی قدم میزنند. اما یكی از چیزهایی كه من در مورد كتاب ایبرت خیلی دوست دارم این است كه به ما نشان میدهد میتوانیم فیلمهایمان را جدی بگیریم و در عین حال با آنها رابطه عاطفی برقرار كنیم.
وودی آلن: بیوگرافی (نوشته: اریك لاكس) من با تماشای فیلمهای وودی آلن بزرگ شدم و مانند بسیاری از طرفدارانش پیش خودم فرض میكردم فیلمی كه از آلن میبینم واقعا تصویر خود وودی است. (بدون اینكه واقعا بدانم خود وودی چه كسی است!) اما بعد از خواندن كتاب لاكس از زندگینامه فیلمساز و كمدین محبوبم، فهمیدم كه پشت همه آن ژستهای عصبی و حركات و تیكها چه معانی نهفته است و چقدر همهشان حسابشده هستند و رویشان فكر شده است و شاید اصلا وودی آلن آن مردی كه من فكر میكردم نیست(حالا ممكن است بهتر یا بدتر باشد). اما خب راستش وقتی كتاب را خواندم، كمی بیشتر از قبل برایش ارزش و احترام قائل شدم.
هیچكاك/ تروفو ( نوشته:هلن.جی.اسكات و فرانسوا تروفو) این كتاب شاهكار همه كتابهای سینمایی است از این نظر كه خیلی بهندرت اتفاق میافتد كه دو استاد مسلم سینما روبهروی هم بنشینند و درباره هنر فیلمسازی با هم صحبت كنند. واقعا دیگر درباره این كتاب چه میتوانم بگویم؟ كتاب یك مناظره اندیشمندانه است درباره فیلم و سینما از اسطوره فیلمسازی فرانسه و استاد تعلیق سینما. خب اینها تعدادی از انتخابهای من بودند از كتابهایی كه درباره سینما نوشته شدهاند. اما پیش از آنكه پیشنهاداتم را به پایان برسانم نمیتوانم از معرفی این چند كتاب هم بگذرم: فیلمهای كثیف و سطح پایین: میراماكس، ساندنس و ظهور فیلمهای مستقل (نوشته: پیتر بیسكیند) شهر شبكهها، سیمای هالیوود در دهه چهل (نوشته: اتو فردریش) نابغه سیستم: هالیوود در عصر استودیوها (نوشته: توماس شاتز) گفتوگو با بیلی وایلدر (نوشته: كمرون كرو)