از باروك تا عصر مدرن
علي عبداللهي مترجم جواني است كه سال ها تمام توان خود را براي ترجمه آثار شاخص نويسندگان و شاعران آلماني زبان به كار گرفته است ._
يكي از كتاب هاي ترجمه شده توسط عبداللي مجموعه شعري به نام«قورباغه ها جدي جدي مي ميرند»است كه مي توان از آن به عنوان بهترين كار اين مترجم ياد كرد.
عبدالهي در اين مجموعه تصويري ازشعر آلماني از آغاز تا امروز را ارائه داده كه حدود چهار قرن را شامل مي شود.
اين كتاب در بردارنده گزارش هايي آموزنده از شعر آلمان در قرون نوزده و بيست است و مترجم سعي كرده كه علاوه بر معرفي چهره هايي چون«هولدرلين»،«گوته»،«هسه»،«برشت» ،«ريلكه»و....خاستگاه هاي اوليه شعر آلمان را واكاوي كند.
عبدالهي در كنكاش همه جانبه خود سراغ شاعران گمنام هم رفته و آثاري از آن ها را هم ترجمه كرده است،گرچه اين عمل عبدالهي آن گونه كه بايد و شايد در مقايسه با نام هاي بزرگ و قابل استناد و اعتماد به تمامي از سوي مخاطبان جدي شعربه رسميت شناخته نمي شود اما هدفي كه او با اين كار دنبال كرده را مي توان به عنوان جهشي نو در امر ترجمه به حساب آورد.
جستجو در شعر دوران باروك(1700-1600)كه خاستگاه اوليه شعر آلمان امروز به حساب مي آيد رگه اي موثر در كتاب مزبور دارد و عبدلهي اشعاري از دوران پراكندگي زبان وپريشاني انسان در دوران جنگ هاي مختلف ژرمن ها را هم در كتاب خود گنجانده است،دوراني آكنده از انواع و اقسام بلاهاي بزرگ و كوچك كه هنوز هم يادآوري آن ها روح يك آلماني زبان را مي آزارد.
قديمي ترين شعرهاي آ لمان همگي داراي تصاويري هولناك ازهويت بر باد رفته بشر هستند و مترجم با تيز هوشي تمام از آن ها به عنوان ذات شاعرانه يك ملت استفاده كرده است:«زندگي آدمي/برگ سبزي است/كه مي پژمرد به شتاب/غباري كه به آساني بادش مي برد/برفي كه آب مي شود به دمي/دريايي كه آرام به خود نمي بيند...»
بستر شعرهاي آلمان بر پايه اي از نا اميدي از جنگ و فقر استوار است و آدم هاي خالي از عنصر تعقل همواره در آن ها بر اسب مراد سوارند:«گل سرخ است/مي شكوفد زيرا كه مي شكوفد/التفاتي ندارد به شما/نمي پرسد كه مي بينيدش يا نه...»
علي عبدالهي با نقبي كه از زاويه شعر به دوران بي تعقل باروك مي زند آرام آرام خواننده اش را به دوران آغاز قرن هجدهم مي كشاند ،دوراني كه انسان ديگر به دنبال احياي عقل ضايع شده خويش است.
يكي از نكات جالب اين كتاب عنوان آن است ،«قورباغه ها جدي جدي مي ميرند»كه هم اكنون به عنوان يك ضرب المثل جهاني كاربرد دارد نمادي از مظلوميت انسان در جنگ هاي سي ساله است كه آدم ها چون كودكاني بازيگوش با آينده يك ملت بازي كرده اند،گوشه اي از دوران باروك كه به جز تلي از خاك براي بشر ارمغان ديگري نداشت .بيش از هرچيز ديگر در روح شاعران نفوذ كرد و باعث پديد آمدن فضايي حسي،مذهبي و اساطيري شد وشاعري سال ها بعد اين گونه سرود:«كودكان شوخي شوخي سنگ مي اندازند و قورباغه ها جدي جدي مي ميرند...»
يكي از شاعراني كه ظاهرا مترجم بر روي اشعار او تامل بيشتري كرده «فردريش هولدرلين» است كه در مقام مخالف رويكرد هاي كلاسيك در شعر و آغاز گر دوران رمانتيك مطرح است،هولدرلين با خلق فضاهايي بديع در اشعارش سهم به سزايي در پيوند روح انسان مدرن و ذات ادبيات دارد:«با گلابي هاي زردو/خرمن گل هاي وحشي/خشكي آويخته به دامن درياچه/قوهاي افسون گرش/ سيراب از بوسه ها/سر فرو مي برند/ در آب هاي تشنه پاكي/واي بر من/ از كجا گل ها را به چنگ آورم/ وقتي زمستان است/و از كجا پرتو خورشيدو/ سايه زمين را؟/حصارهاي بي زبان و سرد/ايستاده اند/ در باد پرچم ها.....»
يكي از ديگر شاعراني كه سهم به سزايي در روند شعر آلمان دارد و عبدالهي به خوبي از پس معرفي او بر آمده«هاينريش هاينه» است،هاينه در حوزه ادبيات آلمان به عنوان پل رابط بين شعر احساس گرايي رمانتيك و روح سر كش طنزمطرح است،هاينه با استفاده از عناصري كه رمانتيك ها كمتر به آن ها توجه نشان داده بودند آرام آرام موفق شد كه جاي پاي خود را درمبارزه با رويكرد رمانتيك محكم تر كند تا جايي كه توانست جايگاه اين گونه ادبي را تضعيف كند:«بر طبل بكوب و مهراس/ببين زيبايي ها را/تمامي دانش اين است/ژرف ترين معناي كتاب ها اين است/با طبلت بيدار كن خواب زدگان را/با طبلت به نيروي جواني هوشيار/طبل كوبان هماره پيش رو/اين است همه دانش/اين است فلسفه هگل/اين است ژرف ترين معناي كتاب ها/من اين را در يافته ام كه هوشيارم/زيرا دهلي نيكم من...»
نكته جالب توجه در كار عبدالهي اين است كه با حوصله تمام از دل همه ماجراهاي تاريخي كشور آلمان شاهد مثال هايي از همراهي شعر با مردم ارائه داده كه كاملا ملموس و باور پذيرند وخواننده با خواندن آن ها هر چه بيشتر با فضاي حاكم هر دوره آشنا مي شود. خواننده در اين مجموعه با گذر از دوران هايي چون«عصر باروك»،«دوران روشن گري»،«رمانتيسيم»،«ناتوراليسم» و«اكسپرسيونيسم» سر از دنياي شاعراني در مي آورد كه با استفاده از همه زير و بم هاي ادبيات كشورشان به خلق اشعار ديگرگونه مشغولند:«در خانه ماندن را/قسمت كردن/با آن كه / مي آيد/غريبه يا آشنا/به سادگي/اندكي اطمينان/نثار كردن.....»
مجموعه شعر «قورباغه ها جدي جدي مي ميرند»در 291صفحه و قيمت 5600تومان توسط نشر مركز عرضه شده است.
ایبنا
|