گويش‌هاي زنده خارج از سرزمين ايران مانند پشتو، يغنابي، آسي، پاميري و جز آن در اين كتاب توصيف نشده‌اند ولي گويش‌هايي كه در داخل ايران به كار مي‌روند به يازده گروه كُردي، لري، لكي، بلوچي، گيلكي، مازندراني، تالشي، تاتي، گويش‌هاي مركزي، گويش‌هاي جنوبي و گويش‌هاي منطقه خراسان تقسيم شده‌اند و از هر گروه چندين نمونه مورد بررسي قرار گرفته ‌است.
اين فرهنگ شامل 221 مدخل است كه چهار مدخل آن (ارمني، تركي، فارسي معيار، عربي) زبان ناميده شده، 43 مدخل آن لهجه‌هايي از فارسي معيار، 10 مدخل آن لهجه‌هايي از گويش كُردي، 14 مدخل آن لهجه‌هايي از گويش لري، 3 مدخل آن لهجه‌هايي از گويش لكي، 2 مدخل آن لهجه‌هايي از گويش بلوچي، 8 مدخل آن لهجه‌هايي از گويش گيلكي، 15 مدخل آن لهجه‌هايي از گويش مازندراني، 4 مدخل آن لهجه‌هايي از گويش تالشي، 1 مدخل آن لهجه‌اي از گويش تاتي، 31 مدخل آن از گويش‌هاي مركزي، 15 مدخل آن از گويش‌هاي جنوبي، 8 مدخل آن از گويش‌هاي منطقه خراسان و 63 مدخل آن ارجاعي است.
اجراي اين طرح به اين صورت بوده كه متني به‌صورت داستاني كوتاه به فارسي معيار تهيه شده‌است (متن داستاني به‌كار رفته در اين فرهنگ)، سپس اين متن داستاني به گويش‌وران مختلف داده شده كه آن را به لهجه يا گويش خود برگردانند. اين برگردان‌ها، پس از ضبط و آوانويسي توسط خود نگارنده، ازنظر آوايي، واژگاني و دستوري مورد بررسي و تحليل قرار گرفته‌اند، تقطيع واژگاني و سپس ازنظر ويژگي‌هاي زباني دسته‌بندي شده‌اند.
فرهنگ توصيفي گونه‌هاي زباني ايران، نوشته ايران كلباسي، كتاب برگزيده نهمين دوره جايزه كتاب فصل در سال 1388 است كه در 893 صفحه و با شمارگان هزار نسخه، به بهاي 10 هزار و 500 تومان، از سوي پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي منتشر شده ‌است.

 

 

 

 

 

 

خبرگزاری فارس