:آن گاه كه ديگر حق را به شمشير ستم سر بريده باشند و بانگ عدالت خواهي و ايمان را در حنجره كشته باشند و ديگر توان ناله و نفيري نمانده باشد، آن گاه كه ميزان عدالت در قبضه ظالمان به بازي گرفته شده باشد و اشك چشم دردمندان و ستمديدگان بر ديده هاي مظلومان ببارد و كسي نباشد جز آن كه صداي ياري طلبي را با شمشير ستم و جفا پاسخ گويد، به كدامين ملجا و مرجع پناه بايد برد؟ و به كدامين قبله بايد رو كرد تا حرفهاي بلند آل مظلوم محمد ص را در آن دوران تيره شيطاني ، براي هميشه زنده نگاه داشت؟
پس از كربلا چه بايد كرد تا دين محمدص در اعتلا باقي بماند و دستان منافقان و معاندان از تحريف آن دور باشد؟ تا در پس قرنها همچنان شكوفا و تابناك باقي بماند؟
آيا جز آن مي ماند كه علي بن الحسين ع حرفهايش را تنها با خدايش بازگويد و بر زخمهايش از رحمت بي منتهاي او مرهم گذارد و آدميان را در طول تاريخ به صفحه زرين صحيفه خود فراخواند؟ تا هر دردمندي به صفاي كلام او خو بگيرد و خود را با اتصال به خداي رحمان ، ماندگار و جاودان و الهي كند؟
صحيفه نيايش انسان ، رازورزي عاشقي دلسوخته ، عارفي كبير، عالمي مجاهد و انساني كامل با خداي بزرگي است كه حق است و جاودان.

جستار نخست: صحيفه كامله سجاديه اثر جاودانه حضرت زين العابدين عليه السلام ، يكي از جامع ترين و ارزنده ترين منابع فرهنگي ناب اسلامي است كه در ميان آثار بجا مانده از اين امام از همه مهمتر است.
انتساب صحيفه سجاديه به حضرت زين العابدين عليه السلام مورد قبول تمام علماي اسلام از همه فرقه هاست و هيچ كس در اين باره ترديدي ندارد. بسياري از علما اين مجموعه ارزشمند را ازجمله متواترات دانسته اند كه كمترين نيازي به بررسي صحت و سقم سند آن نيست. با توجه به جايگاه والاي صحيفه سجاديه ، اين زبور آل محمد كه به اخت القرآن (خواهر قرآن) هم ملقب شده است و انبوه حقايق و معارفي كه در آن موجود است ، سالهاي زيادي است كه علماي بزرگ و انديشمندان فرهيخته شرح و تفسيرهاي متعددي بر آن نوشته اند كه تعدادشان از 60 تجاوز مي كند.
يكي از بهترين اين تفاسير مربوط به حكيم و فقيه و اديب بزرگ ، مرحوم سيدعلي خان كبير مدني شيرازي به نام رياض السالكين است و غير از او محققاني همچون ملامحمدمحسن فيض كاشاني و شيخ بهاء الدين عاملي و ميرداماد و مرحوم علامه مجلسي نيز بر صحيفه شرح نوشته اند.
جستار دومين: بنا بر روايت جعفر بن محمد حسني ، اصل صحيفه سجاديه مشتمل بر 75 دعاست. متوكل بن هارون كه اين كتاب را گردآوري كرده ، معتقد است 11 فقره دعا از اصل دعاها مفقود شده و به همين دليل 64 دعا را روايت كرده است. در روايت محمد بن احمد بن مسلم مطهري ، فقط 54 دعا چنان كه امروزه هم از صحيفه مي بينيم موجود است. بنابراين از اصل صحيفه 21 دعا افتاده است و در حال حاضر آنچه از صحيفه كامله سجاديه باقي مانده است ، همين 54 دعاست.
محدث عظيم و سالك وارسته مرحوم مجلسي اول مي فرمايد: «در اوايل جواني مايل بودم نماز شب بخوانم ، اما نماز قضا به عهده ام بود و به همين دليل احتياط مي كردم و نمي خواندم. خدمت شيخ بهايي رحمه الله عرض نمودم ، فرمود: «نماز قضا بخوان.» اما من با خود مي گفتم نماز شب خصوصيات خاص خود را دارد و با نمازهاي واجب فرق مي كند. يك شب بالاي پشت بام خانه ام در خواب و بيداري بودم كه امام زمان عليه السلام را در بازار خربزه فروشان اصفهان در كنار مسجد جامع ديدم. با شوق و شعف نزد او رفتم و سوالاتي كردم ازجمله خواندن نماز شب.
فرمود: «بخوان!».
عرض كردم: «يا بن رسول الله ، هميشه دستم به شما نمي رسد! كتابي به من بدهيد كه به آن عمل كنم».
فرمود: «برو از آقا محمد تاج كتاب بگير!» در خواب گويا او را مي شناختم ؛ رفتم كتاب را از او گرفتم و مشغول خواندن بودم و مي گريستم كه از خواب بيدار شدم.
از ذهنم گذشت كه شايد محمد تاج همان شيخ بهايي است و منظور امام از تاج ، اين است كه شيخ بهايي رياست شريعت را در آن دوره به عهده دارد.
نماز صبح را خواندم و خدمت ايشان رفتم. ديدم شيخ با سيد گلپايگاني مشغول مقابله صحيفه سجاديه است.
ماجرا را برايش نقل كردم. فرمود: «ان شائالله به چيزي كه مي خواهي مي رسي».

صحيفه ؛ اخت القرآن صحيفه را اخت القرآن ناميده اند. هم از آن جهت كه ارتباطي جمالي با قرآن و حق دارد و هم از آن جهت كه شامل هستي شناسي انسان كامل است. دعا و نيايش بيشتر وجهه اي جمالي و زيبايي شناختي دارد. صحيفه از سوي ديگر مواجهه انسان كامل با حق است. اين وجهه جمالي سنت نقلي و عقلي اسلامي مي تواند نقشي بسيار موثر در معرفي اسلام به دنيا ايفا كند. روشن است كه شرق شناسان مخالف اسلام بسيار كوشيده اند دين اسلام را برخلاف آنچه كه هست ديني خشن و غيرانساني بنمايانند. آنان حتي اگر معرفتي نيز نسبت به اسلام داشته باشند تنها معرفت نسبت به بخش كوچكي از معارف نقلي آن است و با همين ديدگاه ناقص راي به غيرانساني! بودن اين دين الهي مي دهند. هرچند اساسا چنين بينشي مغرضانه و بيمارگونه است ، اما وجود منبع زلالي چون صحيفه كه به هر كجا قدم نهاده جمال نموده و جلوه هاي عظيم معرفتي اسلام را نمايانده است ؛ مي تواند پاسخي روشن به چنان ادعاهايي باشد. براي پيروان اسلام نيز توجه افزون تر به زبور آل محمد كه همچنان پس از 1400 ال زنده و تابناك و عميق است ضروري تر مي نمايد. خطابات امام سجادع در ادعيه از طرفي وظيفه عبادي و از سوي ديگر احياي مفاهيم معرفتي ، هستي شناسانه ، انسان شناختي و خداشناسي اسلامي است. اين مفاهيم معرفتي در خور معرفي در سطحي جهاني است. صحيفه آدمي را براي شناخت به درون ارجاع مي دهد و بنابراين هر آدمي مي تواند خواننده اين دعا باشد. وقتي آدمي به اين وسيله به علم اليقين يعني همان دانش و معرفت تحقيقي دست يابد به كمال عقلي دست يافته است. بنابراين صحيفه در عين حال اثري معرفتي است و هم نيازمند معرفت است

بعد ناگهان ياد جايي كه امام را در آن ملاقات كرده بودم افتادم و به كنار مسجد جامع رفتم. در آنجا آقا حسن تاج را ديدم كه از آشنايان قديمم بود. مرا كه ديد گفت: ملا محمدتقي! من از دست طلبه ها به تنگ آمده ام. كتاب را از من مي گيرند و پس نمي دهند. بيا برويم خانه تعدادي كتاب به تو بدهم.» مرا به خانه اش برد. در اتاقي را باز كرد و گفت: هر كتابي را كه مي خواهي بردار!
كتابي را برداشتم. ناگهان ديدم همان كتابي است كه ديشب در خواب ديده بودم. «صحيفه سجاديه» بود. به گريه افتادم. برخاستم و بيرون آمدم.
گفت: باز هم بردار!
گفتم: همين بس است.
پس شروع نمودم به تصحيح و مقابله و آموختن صحيفه سجاديه به مردم و چنان شد كه از بركت اين كتاب ، بسياري از اهل اصفهان مستجاب الدعوه شدند.
مرحوم مجلسي دوم مي فرمايد: مجلسي اول 40 سال از عمر خود را صرف ترويج صحيفه كرد و انتشار اين كتاب از سوي او باعث شد كه اكنون خانه اي نيست كه صحيفه در آن نباشد. اين حكايت بزرگ باعث شد بر صحيفه شرح فارسي بنويسم كه عوام و خواص از آن بهره مند شوند.

صحيفه مي خواهد معرفتي را بنيان نهد كه در پي آن آدمي از دام غفلت به درآمده و به خودشناسي تحقيقي دست يابد