در كتابی كه پیش رو دارید، سه نظریهپرداز بلندآوازه مسائل سیاسی جهان، ادوارد سعید، نوام چامسكی و رمزی كلارك، به بررسی زمینهها و عواقب كشمكشهای دولت ایالات متحده آمریكا با كشورهایی پرداختهاند كه اصطلاحا كشورهای «rogue» سركش، خوانده میشوند. این اصطلاح بدین جهت بهاین كشورها اطلاق شده است كه آنها حاضر نیستند قدرت یكجانبه آمریكا در جهان را تحمل كنند و برای مقاومتهای خود دلایلی ارائه مینمایند. محور اصلی بحث كتاب بحران عراق و آمریكا است، اما شیوه تحلیل نویسندگان میتواند قابل تعمیم به كشورهای دیگری از جمله كوبا، سودان، لیبی...نیز باشد. سه مقاله تشكیلدهنده این كتاب، با تحلیل دقیق روابط آمریكا و كشورهای عربی و بررسی سیاستهای خارجی آمریكا در قبال كشورهای rogue، به چگونگی ظلم و ستم آمریكا در زیرپا گذاشتن آشكار قوانین جهانی و اعمال تحریمهای گوناگون در مورد كشورهای دیگر جهان میپردازد. نویسندگان كتاب با افشای بیپروای اعمال خشونتبار و تجاوزكارانه دولت آمریكا، پرتوهای جدیدی بر زوایای تاریك سیاست خارجی كشورشان افكندهاند. ادوارد سعید و نوام چامسكی در مقالاتشان،«و اینك روز بازپسین» و «دولتهای سركش» خواهان اثبات این فرضیه هستند كه ایالات متحده آمریكا ناقض قواعد، قوانین و حقوق بینالملل است. لذا این دو، با بهرهگیری از دادهها و اطلاعات واقعی و حقیقی مربوط به سیاستها و اقدامات ایالات متحده آمریكا در رابطه با دولتها و ملتهای دیگر به مدد فرضیه خود میآیند و اثبات میكنند كه ایالات متحده آمریكا، سیاستگذاران و سیاستمداران آن با دنبال كردن اهداف و منافع خود بر مبنای زور به جوامع و دولتهای دیگر نگاه میكنند. در این میان هر دولت و كشوری كه برای آنها نفعی داشته باشد یا صرفا دولت و هیات حاكمه آن كشور برای آمریكا مهم باشد حتی اگر قوانین و حقوق بینالملل را رعایت نكند و با اتباع خود ظالمانه و خصمانه برخورد كند هیچ سیاست و اقدامی علیه آن صورت نمیگیرد؛ حتی ممكن است كمك هم بشود. ولی اگر دولت و كشوری برای آمریكا نفعی نداشته باشد یا آن كشور و دولت با سیاستهای آمریكا مخالف باشد، حتی اگر قواعد و قوانین و حقوق بینالملل را مراعات كند و با اتباع خود خصمانه برخورد نكند و مردمی باشد، در مقابل آن رویكرد خصمانهای اتخاذ میشود. سعید و چامسكی هم دولتهای مورد حمایت ایالات متحده را كه ناقض قوانین بینالملل هستند و هم خود دولت ایالات متحده را «دولتهای سركش» مینامند. مسئله دیگری كه بهخصوص در مقاله چامسكی مطرح شده، این است كه سازمانها و نهادهای بینالمللی بدون ایالات متحده آمریكا به عنوان قدرت برتر جهانی در جهت پیشبرد حقوق و قواعد انسانی بینالملل و اجرای احكام و قوانین آن و در نتیجه تحقق عدالت جهانی، نمیتوانند كاری از پیش ببرند و اگر در این میان ایالات متحده بخواهد خلاف قوانین و حقوق بینالملل قدمبردارد و مثلا به دولتهایی كه ناقض قوانین و حقوق بینالمللی هستند و به اتباع خود ظلم میكنند و با قساوت تمام آنها را میكشند، با آنها برخورد نكند هیچ، به آنها كمك هم بكند، ضمانت اجرایی قواعد و قوانین بینالمللی از بین میرود. نویسنده در مقاله «دولتهای سركش» با بررسی استقرایی نشان میدهد كه نخست، ایالات متحده آمریكا از خیلی دولتهای ظالم نسبت به اتباع خود و ناقض حقوق بینالملل مثل دولتهای اندونزی، عراق، كلمبیا، تركیه، اسرائیل و... با وجود قتل و كشتار اتباع خود و نقض قوانین بینالملل حمایت كرده و برای آنها تسلیحات هم فرستاده است و حتی به نیروهای نظامی آنها آموزشهای تكاوری و... داده است. دوم آنكه، ایالات متحده آمریكا خود نیز به برخی دولتها به طور مستقیم مثل دولتهای پاناما، ویتنام، كوبا، نیكاراگوا، هائیتی و... از بعد از جنگ جهانی دوم حمله كرده و رژیمهای دموكراتیك و مردمی آنها را ساقط كرده است. همچنین آمریكا برای برخی كشورها قطعنامههای تحریمی تصویب كرده؛ مثل تحریمهایی علیه كوبا كه مخالف قوانین و قواعد و حقوق بینالملل بوده است و دیگر آنكه ایالات متحده در خیلی موارد قوانین و حقوق بینالملل را نقض كرده و خود سیاستمداران و كارگزاران حكومتی در سخنان و اظهارات خود به این امر صراحتا اذعان داشتهاند. نویسنده با توجه به موارد فوقالذكر نتیجه میگیرد از آنجا كه خود قدرت برتر جهانی پایبند قوانین جهانی و بینالمللی نیست و اگر هم پایبند باشد، صرفا در لفظ و سیاستهای اعلامی است نه سیاستهای اعمالی، لذا قوانین، قواعد و حقوق بینالملل در عرصه جهانی اجرا نمیشود و «عدالتی» كه در قوانین بینالمللی كه با اجرای آنها در عرصه جهانی پیشبینی شده بود با تخلف از آنها تحقق نمییابد و در این میان در عرصه جهانی حاكمیت زور و قدرت «بالاترین دولت» یعنی «ایالات متحده آمریكا» حاكم است و اهداف این حاكمیت برخلاف مسیر عدالت، مساوات و حقوق بشر است. نوام چامسكی در بخش دیگری از مقالهاش ابتدا اصطلاح «دولت سركش» را ذكر میكند. از نوشته او چنین برمیآید كه چامسكی برای این اصطلاح دو كاربرد قائل است. یكی، كاربرد تبلیغاتی و اطلاق آن بر دشمنان گوناگون و دیگری، كاربرد اطلاق آن بر دولتهایی كه خود را پایبند هنجارهای بینالمللی نمیدانند كه از نظر نویسنده این كاربرد دقیقتر است. با توجه به اطلاق اصطلاح «دولت سركش» بر دولتهایی كه به هنجارهای بینالمللی پایبند نیستند، چامسكی ایالات متحده آمریكا را اولین نمود دولتهای سركش میداند. استناد او در این زمینه اظهارات سیاستمداران و كارگزاران حكومتی آمریكا و اقدامات و سیاستهای آمریكا در عرصه جهانی است. اقداماتی كه ایالات متحده علیه كشورهایی چون كوبا، ویتنام، اندونزی، كاستاریكا و... كرده بود یا اقداماتی كه ایالات متحده در وتوی قطعنامههای سازمان ملل از سال 1960 انجام داده بود؛ همه مشتی است از خروار از نقض هنجارهای بینالمللی از جانب آمریكا. نویسنده با این مقدمه كه امروزه مفهوم دولت سركش در برنامهریزی و تحلیل سیاسی نقشی برجسته بازی میكند، مصداق «دولت سركش» را ذكر میكند: اولین مصداق دولت سركش با توجه به روند سیاستها و اعمال ایالات متحده كه در جهت مخالفت قطعنامههای سازمان ملل و شورای امنیت و دیگر سازمانهای بینالمللی است را ایالات متحده آمریكا میداند و بعد مصداقهایی چون دولت اندونزی و قتلعامهای فراوان مردم در تیمور شرقی از سال 1965 تا 1999 كه در این مدت صدها هزار نفر كشته و به همین تعداد آواره شدند. رژیم صدام، تركیه و قتلعام كردها، دولت كلمبیا از سال 1989، اسرائیل و حمله به لبنان: نویسنده در این زمینه اظهار میدارد كه شمار قربانیان حملات اسرائیل به لبنان در سال 1982 به مراتب از شمار قربانیان حمله عراق به كویت بیشتر بود، دولت آفریقای جنوبی كه بنابر گزارش یكی از كمیسیونهای سازمان ملل متحد موجب وارد آمدن 60 میلیارد دلار خسارت و قتل 5/1 میلیون نفر در كشورهای همسایه شد و... را از دیگر مصداقهای «دولت سركش» به شمار میآورد كه البته نقض هنجارهای بینالمللی از جانب آنها به حمایت و پشتیبانی ایالات متحده بوده است. البته نوام چامسكی ذكر میكند كه از جانب دولتهای بزرگ معیار «دولت سركش» به جنایتكار یا سالم بودن آنها نیست، بلكه سرپیچی از فرمان دولتهای قدرتمند است. مثلا آمریكا كوبا را شایسته لقب دولت سركش میداند، در حالیكه آفریقای جنوبی یا اندونزی را خیر.
روز بازپسین دولتهای سركش روزنامه كارگزارن نوام چامسكی، ادوارد سعید، رمزی كلارك ترجمه: مسعود خیرخواه علی بزرگیان انتشارات نقش و نگار قیمت: 1250 تومان