28 خرداد 1387

  ۲۹ خرداد، سی‌ویكمین سالگرد عروج اندیشمند انقلابی دكتر علی شریعتی (1312ـ 1356) است.تا كنون 36 مجموعه آثار ازدكتر علي شريعتي توسط موسسه حسينيه ارشاد منتشر شده اند./

علي شريعتي سال 1312 در روستاي مزينان از حوالي شهرستان سبزوار متولد شد. پدر بزرگ وي، ملاقربانعلي، معروف به آخوند حكيم، مردي فيلسوف و فقيه بود كه در مدارس قديم بخارا و مشهد و سبزوار تحصيل كرد و از شاگردان برگزيده حكيم اسرار (حاج ملاهادي سبزواري) محسوب مي شد.

پدرش استاد محمد تقي شريعتي (موسس كانون حقايق اسلامي در مشهد) و مادرش زهرا اميني زني روستايي بود.

علی شريعتي به سال 1319 در سن هفت سالگي در دبستان ابن‌يمين ثبت‌نام كرد و پس از اتمام تحصيلات مقدماتي در 16 سالگي سيكل اول دبيرستان (كلاس نهم نظام قديم) را به پايان رساند و وارد دانشسراي مقدماتي شد. 

در سال 1331، اولين بازداشت علی شريعتي ـ كه در واقع نخستين رويارويي مستقيم وي با حكومت و طرفداري همه جانبه او از نهضت ملي بود ـ اتفاق افتاد. در همين زمان ،وي كه در سال آخر دانشسرا بود به پيشنهاد پدرش شروع به ترجمه كتاب ابوذر (نوشته عبدالحميد جوده السحار) كرد. 

اواسط سال 1331 تحصيلات علی شريعتي در دانشسرا تمام شد و پس از مدتي شروع به تدريس در مدرسه كاتب‌پور احمدآباد كرد و همزمان به فعاليت‌هاي سياسي‌اش ادامه داد. كتاب «مكتب واسطه» نيز در همين دوره نوشته شده است.

سال 1334 و پس از تاسيس دانشكده علوم و ادبيات انساني مشهد وارد آن دانشكده شد. در دانشكده مسوول انجمن ادبي دانشجويان بود. در همين سال‌ها بود كه آثاري از اخوان ثالث مانند كتاب ارغنون (1330) و كتاب زمستان (1335) و آخر شاهنامه (1328) او را سخت تحت تاثير قرار داد. 

فعاليت‌هاي سياسي ـ اجتماعي شريعتي در نهضت (جمعيتي كه پس از كودتاي 28 مرداد توسط جمعي از مليون خراسان ايجاد شد) شكل گرفت. آشنايي او با پوران شريعت رضوي در دانشكده ادبيات منجر به ازدواج آن دو در سال 1337 شد و پس از چند ماه زندگي مشترك به علت موافقت با بورسيه تحصيلي او در اوايل خرداد ماه 1338 براي ادامه تحصيل به فرانسه رفت. 

در طول دوران تحصيل در اروپا علاوه بر نهضت آزاديبخش الجزاير با ديگر نهضت‌هاي ملي آفريقا و آسيا، آشنايي پيدا كرد. به دنبال افشاي قتل پاتريس لومومبا در 1961 تظاهرات وسيعي از سوي سياهپوستان در مقابل سفارت بلژيك در پاريس سازمان يافته بود كه منجر به حمله پليس و دستگيري عده زيادي از جمله دكتر علي شريعتي شد. 

دولت فرانسه با بررسي وضع سياسي او، تصميم به اخراج وي گرفت. اما با حمايت قاضي سوسياليست دادگاه، دولت مجبور ‌شد اجراي حكم را معوق گذارد. وي در سال 1963 با درجه دكتري يونيورسيته فارغ‌التحصيل شد و پس از مدتي همراه خانواده و سه فرزندش به ايران بازگشت. اما علی شريعتي در مرز بازرگان توسط مأموران ساواك دستگير شد.

پس از پنج سال تحصيل و آموختن و فعاليت سياسي در اروپا، بازگشت به فضاي راكد و بسته جامعه ايران آن روزگار و آن هم تدريس در دبيرستان ،بسيار رنج‌آور بود. سال بعد، وي پس از قبولي در امتحان به عنوان كارشناس كتب درسي به تهران منتقل شد و با آقايان برقعي و شهيدباهنر و شهيددكتر بهشتي كه از مسوولان بررسي كتب ديني بودند، همكاري كرد. ترجمه كتاب «سلمان پاك» اثر لويي ماسينيون حاصل تلاش او در اين دوره است. 

از سال 1345 به عنوان استاديار رشته تاريخ در دانشكده مشهد استخدام شد. موضوعات اساسي تدريس او را مي‌توان به چند بخش تقسيم كرد؛ تاريخ ايران، تاريخ و تمدن اسلامي و تاريخ تمدن‌هاي غيراسلامي. 

از همان آغاز روش تدريس، برخوردش با مقررات متداول در دانشكده و رفتارش با دانشجويان، او را از ديگر استادان متمايز كرد. چاپ كتاب اسلام‌شناسي و موفقيت درس‌هاي دكتر علي شريعتي در دانشكده مشهد و ايراد سخنراني‌هاي او در حسينيه ارشاد در تهران موجب شد كه دانشكده‌هاي ديگر ايران از او تقاضاي سخنراني كنند. اين سخنراني‌ها از نيمه دوم سال 1347 آغاز شد. 

مجموعه اين فعاليت‌ها ،مسوولان دانشگاهی را بر آن داشت كه ارتباط او را با دانشجويان قطع كنند و به كلاس‌هاي وي كه در واقع به جلسات سياسي ـ فرهنگي بيشتر شباهت داشت، خاتمه دهند. در پي اين كشمكش‌ها و دستور شفاهي ساواك به دانشگاه مشهد كلاس‌هاي درس او، از مهرماه 1350 رسماً تعطيل شد.

از اواخر آبان ماه 1351 به خاطر سخنراني‌هاي ضد رژيم پهلوی، زندگي مخفي علی شريعتي آغاز شد و پس از چند ماه زندگي مخفي ،در مهرماه سال 1352 خود را به ساواك معرفي كرد. او 18 ماه در سلول انفرادي زنداني و در نهايت اواخر اسفند ماه سال 1353 آزاد شد و بدين ترتيب مهم‌ترين فصل زندگي اجتماعي و سياسي وي پايان يافت. 

در اين دوران كه مجبور به خانه‌نشيني بودٰ فرصت يافت تا به فرزندانش توجه بيشتري كند. در سال 1355، با فرستادن پسرش (احسان) به خارج از كشور، فرصت يافت تا مقدمات هجرت خود را فراهم كند و در   26 ارديبهشت سال 1356 از ايران، به مقصد بلژيك خارج و پس از اقامتي سه روزه در بروكسل عازم انگلستان شد و در منزل يكي از بستگان نزديك همسر خود اقامت گزيد. اما پس از گذشت يك ماه و در 29 خرداد همان سال به نحو مشكوكی درگذشت . با مشورت استاد محمد‌تقي شريعتي و كمك دوستان و ياران او از جمله شهيد دكتر مصطفی چمران و امام موسي صدر در سوريه به خاك سپرده شد.

از جمله سال‌شمارهایی كه برای زندگی دكتر علی شریعتی منتشر شده اند، یكی چنین نوشته شده است:
۱۳۱۲: تولد ۳ آذر ماه
۱۳۱۹: ورود به دبستان «ابن‌یمین»
۱۳۲۵: ورود به دبیرستان «فردوسی مشهد»
۱۳۲۷: عضویت در كانون نشر حقایق اسلامی
۱۳۲۹: ورود به دانش‌سرای مقدماتی مشهد
۱۳۳۱: اشتغال در اداره فرهنگ به عنوان آموزگار. شركت در تظاهرات خیابانی علیه حكومت موقت قوام السلطنه ‌و دستگیری كوتاه مدت. اتمام دوره دانش‌سرا. بنیانگذاری ‌انجمن اسلامی دانش آموزان.
۱۳۳۲: عضویت در نهضت مقاومت ملی
۱۳۳۳: گرفتن دیپلم كامل ادبی
۱۳۳۵: ورود به دانشكده ادبیات مشهد و ترجمه كتاب ابوذر ‌غفاری
۱۳۳۶: دستگیری به همراه ۱۶‌ نفر از اعضاء نهضت مقاومت
۱۳۳۷: فارغ‌‌التحصیلی از دانشكده ادبیات با رتبه اول
۱۳۳۸: اعزام به فرانسه با بورس دولتی
۱۳۴۰: همكاری با كنفدراسیون‌ دانشجویان ‌ایرانی، جبهه ملی، نشریه‌ ایران ‌آزاد
۱۳۴۲: اتمام تحصیلات ‌و ‌اخذ مدرك ‌دكترا در رشته تاریخ و گذراندن كلاس‌های جامعه‌شناسی
۱۳۴۳: بازگشت به ایران و دستگیری در مرز
۱۳۴۵: استادیاری تاریخ در دانشگاه مشهد
۱۳۴۷: آغاز سخنرانی‌ها در حسینیه ارشاد
۱۳۵۱: تعطیلی حسینیه ارشاد و ممنوعیت سخنرانی
۱۳۵۲: دستگیری و ۱۸ ماه زندان انفرادی
۱۳۵۴: خانه‌نشینی و آغاز زندگی سخت در تهران و مشهد
۱۳۵۶: هجرت به اروپا و درگذشت.

عناوین مهم‌ترین كتاب‌های دكتر علی شریعتی كه اكثر نوشته‌ها و گفته‌های وی را در برمی‌گیرد و توسط مؤسسه حسینیه ارشاد چاپ و منتشر شده‌اند، عبارتند از:
ـ مجموعه آثار 1 (با مخاطب‌هاي آشنا: با پدر (استاد و مرادش)، همسر و فرزند، با دوستان، برادران و خواهران، از شما دو تن شهيد شاهد و با شما دو تن نيز، اي خواهر، اي بردار، دو وصيت، آخرين نوشته‌ها، آخرين حرف با تو اي مهربان، جاودان آسيب‌ناپذير‌، عكس برخي از نامه‌ها). 

ـ مجموعه آثار 2 (خودسازي انقلابي: چگونه ماندن، عرفان، برابري، آزادي، عشق- توحيد، آزادي، خجسته آزادي، خودسازي انقلابي، بر در حق كوفتن حلقه‌ وجود، سلام‌هاي نماز، حر، شب قدر، معراج). 

ـ مجموعه آثار 3 (ابوذر: دفتر اول ابوذر غفاري ، دفتر دوم: يك‌بار ديگر ابوذر). 

ـ مجموعه آثار 4 (خودسازي انقلابي: بازگشت؛ دفتر اول: بازگشت به خويشتن: وقتي صف‌ها مشخص‌اند، معجزه‌ ايمان و آگاهي، به كدام خويشتن برگرديم؟؛ دفتر دوم: بازگشت به كدام خويش: سرنوشت انديشه‌ها، مصلحان متجدد، چپگرايان انقلابي سياسي، جامعه و تاريخ، ما در كجاي تاريخيم؟، فلسفه و علم تاريخ، ماركسيسم و مسير تاريخ، مسووليت روشنفكران، جبر تاريخ، رسالت روشنفكر، آسيميله، انقطاع تاريخي، وجدان تاريخي، احساس گذشته و شناخت خويش تاريخي در شرق، تجدد بازي، استعمار و آسيميلاسيون، خدمت و اصلاح، روشنفكر و انتلكتوئل، استعمار آفريقا، عجز بينش غربي ماركسيستي از تحليل استعمار، ماركسيسم و تحليل زيربنا، ناسيوناليسم و ماركسيسم، تلقي از مذهب، جامعه‌شناس و تعهد، تكنيك روشنفكر شدن، سه پايگاه، رابطه‌ علم و عمل، سال‌هاي تصميم ـ چه بايد كرد؟، بينش انتقادي روشنفكر، سيانتيسم، جغرافياي حرف، مسووليت روشنفكر در جامعه‌ كنوني ما، خلاصه‌ بحث، ما داراي چند خويشتن تاريخي، فرهنگي هستيم، روشنفكر: متفكر آگاه، صاحب ايدئولوژي، ترتيب طرح مكتب‌ها، ماترياليسم، ماركس، سوسياليسم و ماترياليسم، جهان‌بيني من مبتني بر يك تفسير معنوي از جهان است، وصيت‌نامه‌ فانون). 

ـ مجموعه‌آثار 5 (ما و اقبال). 

ـ مجموعه آثار 6 (تحليل از مناسك حج: پوستين وارونه، بيست و سه سال در بيست و سه روز، ميعاد با ابراهيم، مناسك، حج، حج بزرگتر، بزرگتر از حج: شهادت). 

ـ مجموعه‌آثار 7 (شيعه: دفتر اول: شيعه يك حزب تمام(بخش اول و دوم)، دفتر دوم: نقش انقلابي ياد و يادآوران در تاريخ تشيع، دفتر سوم: مسووليت شيعه بودن). 

ـ مجموعه‌آثار 8 (نيايش: دفتر اول: نيايش از الكسيس كار، ‌دفتر دوم: مكتب سجاد، دفتر سوم: نيايش: متن، دفتر چهارم: زيباترين روح پرستنده). 

ـ مجموعه‌آثار 9 (تشيع سرخ و تشيع سياه، تشيع علوي و تشيع صفوي). 

ـ مجموعه‌آثار 10 (جهت‌گيري طبقاتي در اسلام: دفتر اول، دفتر دوم، دفتر سوم). 

ـ مجموعه‌آثار 11 (تاريخ تمدن جلد1: تمدن چيست؟، بحث كلي راجع به تمدن و فرهنگ، تعريف تاريخ، مكاتب تاريخ و روش تحقيق آن، چرا اساطير، روح همه‌ تمدن‌هاي دنياست؟، تاريخ تمدن چين، بينش زرد (نگاه چيني)). 

ـ مجموعه‌آثار 12 (تاريخ تمدن جلد2: حادثه‌ شگرف در تاريخ، خصوصيات قرون معاصر، بحث عمومي راجع‌به جهان‌بيني و فرهنگ، جهان‌بيني و محيط، گرايش‌هاي سياسي در قرون معاصر، مساله‌ خوديابي، ويژگي‌هاي تمدن امروز). 

ـ مجموعه‌آثار 13 (هبوط در كوير: هبوط، كوير، ‌ضميمه‌ها: توضيحي درباره‌ سرود آفرينش، توتم‌پرستي، دوستان عزيزم). 

ـ مجموعه‌آثار 14 (تاريخ و شناخت اديان جلد 1: درس اول، درس دوم، درس سوم، درس چهارم، درس پنجم، درس ششم، درس هفتم). 

ـ مجموعه‌آثار 15 (تاريخ و شناخت اديان جلد 2: درس هشتم، درس نهم، درس دهم، درس يازدهم، درس دوازدهم، درس سيزدهم، درس چهاردهم). 

ـ مجموعه‌آثار 16 (اسلام‌شناسي1 ـ درس‌هاي حسينه‌ ارشاد: درس اول و دوم، درس سوم، درس چهارم، درس پنجم، درس ششم، درس هفتم، درس هشتم، درس نهم). 

ـ مجموعه‌آثار 17 (اسلام‌شناسي2 ـ درس‌هاي حسينه‌ ارشاد:درس دهم، درس يازدهم، درس دوازدهم، درس سيزدهم، درس چهاردهم، درس پانزدهم، درس شانزدهم، درس هفدهم). 

ـ مجموعه‌آثار 18 (اسلام‌شناسي3 ـ درس‌هاي حسينه‌ ارشاد: درس نوزدهم، درس بيستم، درس بيست و يكم، درس بيست و دوم، درس بيست و سوم، درس بيست و چهارم، درس بيست و پنجم، درس بيست و ششم،‌ درس بيست و هفتم). 

ـ مجموعه‌آثار 19 (حسين وارث آدم: حسين وارث آدم، ثار، شهادت، پس از شهادت، بحثي راجع‌ به شهيد، بينش تاريخي شيعه،‌ انتظار، مذهب اعتراض، ضميمه‌ها: فلسفه‌ تاريخ در اسلام، مقدمه معلم شهيد بر كتاب حجربن عدي). 

ـ مجموعه‌آثار 20 (چه بايد كرد؟: پيام اميد به روشنفكر مسوول (تفسير سوره‌ي روم)، روشنفكر و مسووليت او در جامعه، مخروط جامعه‌شناسي فرهنگي، راه سوم، خودآگاهي و استحمار، از كجا آغاز كنيم؟، استخراج و تصفيه‌ منابع فرهنگي، چه بايد كرد؟، روشنفكر مسوول كيست؟، ضميمه‌ها: رابطه‌ روشنفكر با جامعه، پرسش و پاسخ). 

ـ مجموعه‌آثار 21 (زن: فاطمه، فاطمه است، انتظار عصر حاضر از زن مسلمان، سمينار زن، ضميمه:حجاب). 

ـ مجموعه‌آثار 22 (مذهب، عليه مذهب: پدر! مادر! ما متهميم، آري اين‌چنين بود برادر، ضميمه‌ها: تمدن، مذهب، خداحافظ شهر شهادت، اگر پاپ و ماركس نبودند، ميزگرد: پاسخ به سوالات و انتقادات). 

ـ مجموعه‌آثار 23 (جهان‌بيني و ايدئولوژي: جهان‌بيني، انواع جهان‌بيني‌ها، طبقات هابيلي و طبقات قابيلي، جهان‌بيني توحيد و جهان‌بيني شرك، طبقه بورژوا و جهان‌بيني مادي، توحيد و شرك، شناخت توحيد، اهميت توحيد، ايدئولوژي 1: فرق ايدئولوژي با علم و فلسفه، فرق ايدئولوژي با مذهب، دو نوع مذهب، نقش ايدئولوژي در قرون جديد، ايدئولوژي، شاخصه‌ روشنفكر است، ايدئولوژي 2: پرسش و پاسخ،‌ ايدئولوژي 3: فرهنگ و ايدئولوژي‌، فرهنگ، تمدن،‌ فرهنگ و تمدن جهاني، فرهنگ و تمدن قومي، سرمايه‌ فرهنگي، بينش فلسفي، بينش علمي،‌ بينش تكنيكي،‌ بينش سياسي و اجتماعي، وجدان هنري، وجدان عرفاني و مذهبي، كيفيت و ارزش اين خودآگاهي، طرح مسئله به صورتي ديگر، ايدئولوژي چيست؟، جامعه اسلامي، تمدن در مدينه، خودآگاهي، حكمت چيست؟، ايدئولوژي 4 و 5: انتظار، جبر تاريخ و اراده‌ انساني، ديالكتيك و رابطه‌ آن با جهان‌بيني ماترياليستي و جهان‌بيني توحيدي، جايگاه مفاهيم ايدئولوژيك در دو جهان‌بيني متضاد، استخدام تصاوير مادي براي بيان مفاهيم معنوي و ايدئولوژيك، مبارزه با «بت» ارتجاع، توطئه‌هاي رنگارنگ بر عليه اسلام انقلابي، ضميمه‌ها: پرسش و پاسخ، شفاعت تابويي و شفاعت ايدئولوژيك، هجرت و تمدن، نقش عامل هجرت در تكوين تمدن‌هاي بشري، نقش «مهاجرت صليبي» و نهضت جهانگردي در دگرگوني جامعه غربي قرون وسطايي، اسلام، مكتبي با زيربناي عيني و روبناي معنوي، تاثير مهاجرت در جهان‌بيني انسان، مفهوم و انواع مهاجرت در قرآن). 

ـ مجموعه‌آثار 24 (انسان: انسان و اسلام، آزادي، انسان، اسلام و مكتب‌هاي مغرب زمين، انسان آزاد- آزادي انسان، انسان و تاريخ، اگزيستانسياليسم، ضميمه‌ها: تنهايي، فلسفه‌ خلقت انسان). 

ـ مجموعه‌آثار 25 (انسان بي‌خود: اومانيسم در غرب و شرق، عصيان انسان،‌چهار زندان انسان (كنفرانس دانشكده نفت آبادان)، چهار زندان انسان (سخنراني در مدرسه عالي خدمات اجتماعي)، انسان بي‌خود، انسان تمام، ارتجاع نو، نيازهاي انسان امروز، سخني درباره‌ كتاب، آرزوها، ضميمه‌:پايان غم‌انگيز زندگي يونگ). 

ـ مجموعه‌آثار 26 (علي(ع): ترجمه و تفسير خطبه 32 نهج‌البلاغه، علي(ع) حقيقتي برگونه‌ اساطير، قرن ما در جستجوي علي(ع)، علي(ع) تنهاست، چه نيازي است به علي(ع)؟، علي(ع) بنيانگذار وحدت، قاسطين، مارقين، ناكثين، پيروان علي(ع) و رنج‌هايشان، علي(ع)،حيات باورش پس از مرگ، امت و امامت، ضميمه: تاريخ و علي(ع)). 

ـ مجموعه‌آثار 27 (بازشناسي هويت ايراني ـ اسلامي: تاريخ ايران اسلامي تا صفويه، بازگشت به خويش، تولد دوباره‌ اسلام، Renaisance در نگاهي سريع بر فراز يك قرن، دريغ‌ها، ضميمه‌ها: تشيع: ميعادگاه روح سامي و روح آريايي، ممالك همجوار). 

ـ مجموعه‌آثار 28 (روش شناخت اسلام: دفتر اول: (عرب پيش از اسلام)، دفتر دوم: (روش شناخت اسلام)، برخي ويژگي‌هاي شخصيت پيامبر، از هجرت تا وفات، بررسي پاره‌اي از وقايع صدر اسلام، سلمان پاك و…، بررسي كوتاه مساله ولايتعهدي امام رضا(ع) دفتر سوم: (مكتب تعليم و تربيت اسلامي)، ضميمه‌ها: ضرورت شناخت تاريخ تمدن اسلام، خدا در مذاهب مختلف، مفهوم جهان‌بيني در جوامع باز و بسته، قرآن و كامپيوتر، اصول تقليد، صالحات و حسنات در قرآن، جغرافياي فرهنگي عربستان، نگاهي به قرآن). 

ـ مجموعه‌آثار 29 (ميعاد با ابراهيم: سخنراني‌هاي سفر حج در سال 1349، سخنراني‌هاي سفر حج در سال 1350، ضميمه‌ها: تاريخ و ارزش آن در اسلام، تاريخ خطٰ سير تكوين طبيعي آدم، كتاب علي: كتاب فردا، كتاب هميشه، استانداردهاي ثابت در تعليم و تربيت، معارف اسلامي، ضرورت تيپ‌شناسي در نوشتن بيوگرافي، مرگ پيغامي به زندگي). 

ـ مجموعه‌آثار 30 (اسلام‌شناسي). 

ـ مجموعه‌آثار 31 (ويژگي‌هاي قرون جديد: تاريخ تكامل فلسفه، متدلوژي علم، ريشه‌هاي اقتصادي رنسانس، نگاهي به ويژگي‌هاي قرون قديم، قرون وسطي و قرون جديد، مروري كوتاه بر خصوصيات قرون وسطي و قرون جديد، نگاهي به تاريخ فردا، اسكولاستيك جديد، ماشين در اسارت ماشينيسم، تمدن و تجدد، وضع آگاهي طبقاتي، برخي پيشتازان «بازگشت به خويش» در جهان سوم، ضميمه‌ها: جهان‌بيني بسته و جهان‌بيني باز، هجرت زمينه‌ساز جهان‌بيني باز، جامعه‌شناسي سيانتيستي، داروينيسم در تبديل انواع تمدن‌ها به يكديگر، دنياي سوم خود به زبان آمده است، تلقي مذهب از ديد روشنفكر واقع‌بين و روشنفكر مقلد، نمونه‌هاي عالي اخلاقي در اسلام است، مقدمه‌اي بركنفرانس حسن‌الامين). 

ـ مجموعه‌آثار 32 (هنر: هنر در انتظار موعود، مذهب «دري» است و هنر «پنجره»‌اي، هنر، گريزي از «آنچه هست»، در نقد و ادب، نمايشنامه: ظلم برپايه‌ عدل، گزيده‌اي از اشعار، ضميمه‌ها: شعر چيست، عبرتي و حكايتي). 

ـ مجموعه‌آثار 33 (گفت وگوهاي تنهايي: مجموعه‌آثار 33 داراي دو بخش اصلي و ضميمه‌ها و حاوي دست‌نويس‌هاي منتشر ناشده است كه غالباً و چنانچه از بعضي از تاريخ‌هاي موجود در متن بر‌مي‌آيد در خلال سال‌هاي 46 تا 48 نگاشته شده‌اند. نگارش سوال و جواب‌هاي بخش «ضميمه‌ها» متعلق به دوران فعاليت معلم شهيد در حسينيه‌ ارشاد است. در بخش «اصلي»، آنچه را كه در زمينه‌ بيوگرافي و شرح زندگي خانوادگي، علمي، سياسي و اجتماعي وي است، در آغاز و پس از آن مطالبي درباره تاملات تنهايي و شكوائيه‌هاي فردي و خصوصي، خطاب‌هايي به مخاطب‌هاي آشنا و ناآشنا، نوشته‌هاي محاوره‌اي، نقد و بررسي شخصيت و افكار و آثار و احوال اشخاصي چون شاندل و در آخر نقد و بررسي يا توصيف بعضي مسايل و مفاهيم اجتماعي، فرهنگي، فكري و انساني، از قبيل معبد، ايمان و انتظار آمده است. موضوعات بخش ضميمه‌ها بدين صورت تقسيم‌بندي شده است: دست‌نوشته‌هايي كه از انتها ناقصند در مرتبه‌ نخست و به دنبال آن‌ها دست‌نوشته‌هايي كه از ابتدا و يا هم از ابتدا و هم از وسط داراي كمبودند، آورده شده‌اند. قسمت نهايي اين بخش متشكل از پرسش‌هايي است كه توسط خود دكتر علی شريعتي طرح و سپس پاسخ داده شده‌اند  يا در مواردي بدون پاسخ مانده‌اند. عنوان اصلي كتاب از نام فرانسوي يكي از كتب مورد اشاره در متن، الهام گرفته شده است.) 

ـ مجموعه‌آثار 34 (نامه‌ها: نامه به همسر، نامه به فرزند، نامه به عمو، پيام به همايون، نامه به كاظم، نامه به دوست، نامه به دوست: مهندس عبدالعلي بازرگان، نامه به دوستان، نامه به صندوق خيريه، نامه به هيئت مديره مجله‌ مكتب اسلام، نامه به آيت‌ا… ميلاني، نامه به آقاي ابراهيم ميلاني، نامه به نويسنده نقد و بررسي، نامه به رييس دانشكده‌ ادبيات، سرسيد احمدخان، برادر ناديده، و خويشاوند ناشناسم). 

ـ مجموعه‌آثار 35 (آثار گونه‌گون؛ بخش اول: تاريخ ـ جامعه، انسان، شناخت اسلام، قرون وسطي ـ قرون جديد، مذهب ـ عرفان ـ آرمانگرايي، هنر، گفت‌وگوهاي تنهايي، حسينيه ارشاد، نامه‌ها؛ بخش دوم: كودك و نوجوان، يك، جلويش تابينهايت، صفرها!، مقالات، نوشته‌هاي متفرقه، ترجمه‌ها، فيش‌ها و يادداشت‌ها، عكس برخي از دست‌نوشته‌ها، پيوست‌ها). 

ـ مجموعه‌آثار 36 (آثار جوانی: بخش اول: آثار دوره‌ جوانی، مقالاتی از روزنامه خراسان، اخلاق شریعتی، مقالاتی از ایران آزاد، مقالاتی از نامه‌ پارسی، راهنمای خراسان؛ بخش اول: سرزمین خراسان و مردم آن؛ بخش دوم: شهر مشهد؛ بخش سوم: حومه مشهد و مناطق ییلاقی آن، سدهای اطراف مشهد، چشمه‌های معروف؛ بخش چهارم: شهرستان‌های خراسان؛ بخش دوم: آثار دوره‌ میانسالی؛ مقدمه دكتر علی شریعتی بر كتاب خلافت و ولایت از نظر قرآن و سنت اثر استاد محمدتقی شریعتی، سه سخنرانی، ضمایم: عهد زن، مرغ آبشار، گل ابریشم، جنایت فجیع، شهادت كاظم، عراق، سرزمین شورش‌ها، شناخت كتاب، طوفان سیاه، نامه‌ دكتر علی شریعتی به استاد مطهری).

ایبنا

درخواست کتاب	راهنماي خريد	سبد خريد	چاپ صفحه	ارسال به دوست