|
20 دی 1389
هنوز زمان زيادي نمي‌گذشت كه اورسن ولز در سال 1943 خواندن كتاب آنتوان دو سنت اگزوپري را تمام كرده بود كه از كارگزار خود درخواست كرد نسبت به خريد حقوق كتاب اقدام كند. او شروع به نوشتن فيلمنامهاي كرد كه در آن خودش نقش خلبان را برعهده داشت. براي نشان دادن سفرهاي بين خرد سياره‌ها او به تصاويري انيميشني فكر كرد و به همين منظور با والت ديزني، امپراتوري بي‌چون و چراي اين ژانر تماس گرفت 
چرا سنت ـ اكس هرگز نسخه فرانسوي «شازده كوچولو» را نديد؟ گوسفند مشهور داستان از چه كسي الهام گرفته شده است؟ چرا اورسن ولز از اقتباس سينمايي داستان صرف نظر كرد؟ در حالي كه جشن‌هاي سال نو ميلادي با پخش نخستين مجموعه از انيميشن شازده كوچولو از تلويزيون فرانسه آغاز شده است، اكسپرس در مطلبي به 10 راز خلبان و كتاب جهاني او «شازده كوچولو» پرداخته است.
چرا «شازده كوچولو» پيش از اينكه در پاريس منتشر شود در نيويورك به دست چاپ سپرده شد؟
آنتوان دو سنت اگزوپري در دسامبر 1940 در ايالات متحده از هواپيماي خود پياده شد. در تابستان 1942 در هنگام صرف ناهار در كافه آرنولد، كافه معروف نيويورك توجه ناشر آثارش اوژن رينال و همسرش اليزابت به شخصيت كوچكي جلب شد كه رمان‌نويس بر روي دستمال سفره خود سرسري كشيده بود.
آنها به او پيشنهاد كردند كه از اين چهره به عنوان شخصيت اصلي كتابي براي كودكان استفاده كند. سنت ـ اكس به اين كار مشغول شد و در پايان سال كتاب «شازده كوچولو» خلق شد. اين داستان در آوريل 1943 در انتشارات رينال و هيچكاك و در دو روايت، يكي به زبان انگليسي و ديگري به زبان فرانسه منتشر شد. نسخه فرانسوي آن را انتشارات گاليمارد در سال 1946 منتشر كرد و اين در حالي بود كه نويسنده اثر كه در سال 1944 در اوج آسمان ناپديد شد هرگز چاپ كتاب خود را در فرانسه نديد.
چرا سنت اگزوپري خود تصويرگر اين كتاب بوده است؟
امروز نقاشي‌هاي آبرنگ سنت ـ اكس جزئي از حافظه جمعي ناخودآگاه ما شده‌اند. با اين حال در اصل دوست قديمي‌اش برنار لاموت كه پيش از اين كتاب «خلبان جنگ» را تصويرگري كرده بود براي تصويرگري «شازده كوچولو» هم انتخاب شده بود. لاموت شخصيت بوالهوسي كه به نيويورك پناهنده شده بود طرح‌هايي را كشيد كه ويژگي مشتركي داشتند: واقع گرايي. در واقع اطرافيان سنت اگزوپري اعتقاد داشتند اين طرح‌ها براي داستاني چنين ساده بيش از حد واقع‌گرا (رئاليستي) هستند. «چرا خودت تصاوير آن را نمي‌كشي؟» اين پيشنهادي بود كه روزي سيلويا رينهارت مطرح كرد اما باز هم بايد منتظر ماند تا سر و كله پل ـ اميل ويكتور يكي از دوستانش پيدا شود و با اصرارهايش خلبان را به كشيدن نقاشي‌هاي آبرنگ مشهور وادار كند.
چرا داستان به لئون ورث تقديم شده است؟
« به لئون ورث وقتي پسر كوچكي بود»: داستان اين اهدا نامه عجيب در آغاز «شازده كوچولو» قصه جالبي دارد. ورث نويسنده‌اي مخالف نظامي‌گري كه گرايش‌هاي چپ داشت به خاطر كتابش كه «33 روز» نام دارد مشهور است. اوايل سال‌هاي 1930 ورث دوستي خود را با
سنت ـ اكس آغاز كرد اما از 1940 او مجبور شد به خاطر اصليت يهودي‌اش به صورت مخفيانه زندگي كند. در كل دوران جنگ، اگزوپري نگران جان دوستش بود. در نتيجه در لحظه‌اي كه به فكر كسي بود تا «شازده كوچولو» را به او تقديم كند، پس از اينكه مدت‌ها به همسر تند مزاجش فكر كرد سرانجام لئون ورث را برگزيد. طنز روزگار اما اينجاست: ورث پس از جنگ زنده ماند اما سنت ـ اكس نه...
كليدهاي «شازده كوچولو» چه هستند؟
اين داستان فرا زماني در خرد سياره بي612 مي‌گذرد. با اين حال داستان سنت ـ اكس پر است از اشاره‌هايي به زندگي نويسنده. روباه يادآور روباهي صحرايي است كه رمان‌نويس در منطقه كاپ جوبي در صحراي ساهارا رام كرده بود؛ گوسفند مشهور داستان از سگ پشمالوي سيلويا رينهارت الهام گرفته شده است؛ مرد تاجر بي‌شك بسيار مديون شخصيت پي ير لاتكوئر، مرد صاحب‌قدرت صنعت هوايي است كه سنت ـ اكس در ابتدا براي او كار مي‌كرد؛ سرانجام پس از بحث‌هاي طولاني امروز به اين فكر مي‌كنيم كه گل سرخ دقيقا كونسوئلو، همسر تند مزاج او را ترسيم مي‌كند. به علاوه اين گل سرخ سرفه مي‌كند، دقيقا مثل كونسوئلو كه مبتلا به آسم بود...
چرا اورسن ولز و والت ديزني براي اقتباس سينمايي «شازده كوچولو» به توافق نرسيدند؟
هنوز زمان زيادي نمي‌گذشت كه اورسن ولز در سال 1943 خواندن كتاب آنتوان دو سنت اگزوپري را تمام كرده بود كه از كارگزار خود درخواست كرد نسبت به خريد حقوق كتاب اقدام كند. او شروع به نوشتن فيلمنامهاي كرد كه در آن خودش نقش خلبان را برعهده داشت. براي نشان دادن سفرهاي بين خرد سياره‌ها او به تصاويري انيميشني فكر كرد و به همين منظور با والت ديزني، امپراتوري بي‌چون و چراي اين ژانر تماس گرفت. قرار شد حرف‌ها با صرف ناهاري در استوديوهاي خالق ميكي ماوس زده شود. و همينجا بود كه همه چيز از مسير خود خارج شد. ولز با هيجان فراوان از پروژه خود حرف زد اما ديزني خونسرد باقي ماند و حتي قبل از پايان گردهمايي به چاك زد: « اينجا جايي براي دو نابغه وجود ندارد!» پايان پروژه.
جيمز دين خود را شازده كوچولو مي‌دانست؟
وقتي آقاي بازيگر كه هنوز شناخته نشده بود تصميم گرفت به سراغ سينما برود و با موسيقيدان نيويوركي الك وايلدر تماس گرفت، تلفني به او گفت: « سلام آقاي وايلدر، من شازده كوچولو هستم...» در واقع او با خواندن داستان
سنت ـ اكس تحت تاثير قرار گرفته بود و با پسرك مو طلايي حساس كه از ناكجا آباد آمده هم‌ذات پنداري كرده بود. او حتي قصد داشت اين داستان را به فيلم هم درآورد اما سرنوشت خواب ديگري در سر داشت.
مي‌توان از «شازده كوچولو» بد هم گفت؟
بله، حتي اگر اين كتاب اثري باشد كه ده‌ها هزار ميليون نسخه از آن در سرتاسر دنيا به فروش رفته است و معمولا در راس كتاب‌هاي مورد علاقه فرانسوي‌ها قرار مي‌گيرد. از بين چند منتقدي كه شهامت اين را داشته‌اند كه با شاخ غول در بيفتند،بي‌شك بايد از ژان ـ فرانسوا ريول نام برد كه در اين كتاب «عقب مانده‌اي را ديده است كه در اطاقك خلبان ژست فرزانگي به خود گرفته است.»
«شازده كوچولو» و موسيقي راك؟
خواننده گروه فرهيخته The Smiths در ابتداي كليپي از اين گروه نسخه‌اي از «شازده كوچولو» را در دست دارد.
چرا مجله Elle «بخش‌هاي زيبايي» از «شازده كوچولو» را منتشر كرد؟
اين مجله زنانه كه تازه انتشار خود را آغاز كرده بود در شماره دوم خود در نوامبر 1945، چكيده‌هايي از كتاب سنت ـ اكس را به شيوه داستاني مخصوص كريسمس به خوانندگان خود تقديم مي‌كند. حقيقت اين است كه هلن لازارف، مدير مسئول مجله و همسر روزنامه‌نگار مشهور پي‌ير لازارف در زمان ورود سنت ـ اكس به نيويورك ميزبان او بوده است. قطعا او اين كتاب را به محض انتشارش در سال 1943 خوانده است.
در چه شرايطي ژرار فيليپ نسخه صوتي كتاب را ضبط كرد؟
در سال 1954، به مناسبت دهمين سالگرد مرگ سنت اگزوپري، او به تنظيم اين كتاب پرداخت. اين سي دي را كه كمپاني فستيوال منتشر كرده است در واقع فقط برگزيده‌اي 34 دقيقه‌اي از متن است كه چيزي حدود يك سوم داستان را شامل مي‌شود.در اين سي دي ژوژ پوژولي كه حدودا 14ساله است به جاي شازده كوچولو حرف مي‌زند. او بعدها با نقش خود در «بازي‌هاي ممنوعه» ميشل رو و پي‌ير لاركي مشهور شد.
ابوالفضل الله‌دادي
تهران‌امروز
| 
