تصحيح انتقادي رساله عرض اثر محمدبن اسعد دواني، همراه با شرح لغات و اصطلاحات به كوشش محمود ريحاني منتشر شده است.
اين كتاب شامل چهار فصل مجزا است كه در آن‌ها به سرگذشتنامه و انديشه و آثار اين انديشمند و اديب قرن 9 و 10 پرداخته است.
فصل اول اين كتاب عنوان پيشينه عروض و نويسنده رساله را بر عهده دارد كه شامل بخش‌هايي چون عرض و پيشينه آن، مدت و شيوه اجراي سان، سان از آغاز تاريخ ايران تا روزگار ساسانيان، زندگي و عصر دواني، انديشه‌هاي سياسي او، جايگاه علمي دواني، آثار استادان و شاگردان دواني است.
فصل دوم اين كتاب به تحليل رساله عرض مي‌پردازد. روش تصحيح، معرفي نسخه‌ها، مختصات سبكي رساله عرض، ويژگي‌هاي سبكي، ويژگي‌هاي دستوري، صناعات ادبي، مقايسه از نظر ساختار ادبي، مقايسه جنبه‌هاي سياسي و نظامي، نمونه‌هاي نسخه‌هاي خطي از بخش‌هاي فصل دوم اين كتاب انتقادي است.
فصل سوم اين كتاب، متن تصحيح شده رساله عروض را ارائه مي‌دهد. از بخش‌هاي اين فصل مي‌توان به فصل، صفت چهل‌ستون، صفت بند امير، آغاز عرض، صفت روز دوم عرض و صفت روز سوم عرض اشاره كرد. در فصل چهارم اين كتاب كه فهرست‌ها و تعليقات نام دارد، به معرفي فهرست آيات و احاديث، فهرست اشعار و عبارات عربي، فهرست اشعار فارسي، واژه‌نامه فارسي مي‌پردازد.
در بخش مقدمه اين كتاب آمده است: علامه جلال‌الدين دواني، فيلسوف و اديب مشهور قرن نهم است. وي در زمينه‌هاي گوناگون چون كلام، فلسفه، فقه، اصول، حديث، تفسير، عرفان و تصوف، اخلاق، شعر فارسي و عربي، شرح شعرهاي حافظ و شيخ محمود شبستري، حكمت، سياست، هيأت و هندسه، علم حروف و تدوين دايرة‌المعارف صاحب‌نظر بوده و داراي آثار گوناگون است.
از دلايل اهميت اين رساله يكي آن است كه از نظر تاريخي مي‌تواند معرف اوضاع سياسي و اجتماعي آن روزگار باشد، هم‌چنين آرايش نظامي سپاه و رسوم عرض را به روشني بيان مي‌كند. ارزش اين رساله چنان است كه ولاديمير مينورسكي ايران‌شناس روس رساله‌اي در حواشي آن نوشته و آن‌را ترجمه كرده است.
تصحيح انتقادي رساله عرض توسط انتشارات تحقيقات نظري اصفهان در 216 صفحه، شمارگان 500 نسخه و قيمت 3900 تومان منتشر شده است.

 

 

 

خبرگزاری فارس