روز عرفه، نماد معرفت و نماد ابراز عشق به خداوند يكتاست. تمامي برنامه ريزيهاي اين روز، براي تحقق همين گوهر يعني شناخت ذات اقدس ربوبي و عشق خالصانه به اوست.

تأكيد فوق العاده اي كه معصومين(ع) براي دعاي اين روز دارند، به خوبي گوياي اين واقعيت است كه ظرف اين روز، ظرف «معرفة ا...» است. با وجود اينكه براي روزه گرفتن در روز عرفه فضايل و ثواب بي شماري ذكر شده و در روايات صحيحه اي آمده است كه روزه در اين روز، كفاره نود سال گناه محسوب مي شود، با اين همه فرموده اند اگر كسي با روزه گرفتن در روز عرفه، حال دعا و مناجاتش به تحليل مي رود و از دعا باز مي ماند، بهتر آن است كه روزه نگيرد و فقط به خواندن دعا اهتمام ورزد؛ آن هم دعاهايي كه عمدتاً از زبان معصومين(ع) وارد شده و به ما رسيده است. دعاي عرفه سالارشهيدان(ع) كه يك دوره عرفان ناب اسلامي است، يا دعاي عرفه حضرت سيدالساجدين زين العابدين(ع) كه كانون عشق به خداست، از جمله دعاهايي هستند كه فضايل بي شماري بر آنها مترتب است.

از زيباترين اعمال در روز عرفه، زيارت مطهر «معرفة ا...» يعني سالارشهيدان حسين بن علي(ع) است. خداوند در روز عرفه ابتدا به زايران تربت سالار شهيدان عالم ابي عبدا...(ع) نظر مي كند و آن گاه به آنانكه در عرفات به دعا نشسته اند...
روز عيد قربان هم در حقيقت تجلي عملي اين معرفت است. عارف بالله، عاشق خداست و عاشق خدا، هستي اش را فداي او مي كند، مال كه سهل است. عيد قربان عيد ابراهيم(ع) است؛ او كه در امتحاني بزرگ، از فرزند گذشت و مدال امامت گرفت. به پاس اين پيروزي بزرگ، قربان عيد است. نماز و مناجات دارد به خاطر شكر ذات مقدس ربوبي.

عيد قربان مي گويد عشق به خدا شعار نيست، بلكه عشق به او عمل است و برآمدن از عهده آزمايشهايي سخت !بنابراين، مجموعه عرفه و قربان، نماد معرفت و تجلي عمل به آن است و اين هر دو الهام بخش آن است كه بايد درپي اين گوهر نفيس بود و از رهگذر آن، در راستاي تحقق اين معرفت گام برداشت.
 
* آية ا... سيد احمد خاتمي