فقط ادبيات است كه اندوه را، اندوه كشنده چندروزه را، چندماهه را تاب مي آورد. اندوهي كه از سر صبح، وقتي چشم باز مي كني و با خودت مي گويي لعنت به اين زندگي شروع مي شود، وقتي پتو را از روي خودت كنار مي زني و از تخت پايين مي آيي و پاهايت، سنگ سرد را لمس مي كند. وقتي به سمت توالت راه مي افتي و خودت را در آينه نگاه مي كني و به صورت خودت دست مي كشي. ادبيات صبور و دست و دلباز است. حتي مي گذارد ساعت ها توي رختخواب بماني و به سقف زل بزني. مي گذارد با چشمان بسته بيدار باشي و مي گذارد غلت زدن، پتو را به كناري انداختن و پايين آمدن،هرچند صفحه كه خواستي طول بكشد. سلام مارسل پروست. فقط ادبيات است كه مي تواند با كمترين واسطه از اين اندوه بگويد و به عمقش برسد. توي فيلم حتماً بايد اشكي بريزي، حتماً بايد حرفي بزني، حتماً بايد خطوط چهره ات در هم باشد، حتماً بايد توي گريم، زير چشمت را سياه كرده باشند و سايه هايي به صورتت اضافه كرده باشند و از همه مهم تر اينكه توي فيلم، توي تئاتر كسي دارد اندوه را برايت بازي مي كند. زور مي زند آن چيزي كه مربوط به درون آدم هاست نه بيرون شان بياورد و بنشاند روي چهره اش، روي حركات دست و صورتش تا تو كه داري تماشايش مي كني از اين اندوه چيزي دستگيرت شود. اما ادبيات شوآف ندارد و بي اغراق است. بازي نمي كند و اندوه را نمايش نمي دهد و مي گذارد سر جاي خودش، به حياتش ادامه دهد و ردي روي همه چيز بگذارد بي اينكه ديده شود. فيلم ها كم طاقتند، وقتي بيدار مي شوي حتماً بايد چشمت را باز كني يا حتماً بايد جوري تكان بخوري كه معلوم باشد بيدار شده يي. فيلم ها كم طاقتند، نبايد لفتش بدهي و نمي گذارند دوساعتي را كه وقت هست به تو و بيدارشدنت و پتو را كنارزدنت و لمس كردن سنگ سرد زير پايت اختصاص پيدا كند و بعد بگويند خانم ها آقايان، فيلم ما همين بود و تمام شد. تئاترها هم مثل فيلم ها وقت ندارند و نقاشي ها و عكس ها محدودند و بيروني، و موسيقي اشاره مستقيم نمي كند. ادبيات نه محدوديتي دارد و نه پروايي. مي گذارد ناديدني ها همان طور بمانند و مي گذارد تا هرجا خواستند خودشان را پهن كنند. ادبيات مي تواند در سكوت از اندوه بگويد. اندوهي كه نتيجه آني اتفاقي كه ديروز افتاده يا هفته پيش و ماه پيش افتاده نيست. شش ماه و يك روز است كه همراهت آمده و حالاحالاها دست بردار نيست و نمي گذارد فراموشش كني. توي آينه، توي خيابان، توي مترو، توي صفحه هاي روزنامه، در اخبار تلويزيون، توي مغازه، روي كيوسك هاي تلفن و ديوارنوشته ها، سلام صفحه «جهان اندوه» سه شنبه هاي جهان اقتصاد.

كتاب هاي تازه

هيچ مغازه يي تغيير كاربري نداده و از قنادي و سوپرماركت تبديل نشده به كتابفروشي اما احتمالاً برعكس اش زياد اتفاق مي افتد يا صاحب مغازه تنها كاري كه مي تواند براي اينكه بماند و كتابش را بفروشد اين است كه يك پيشخوان هم براي فروش سي دي موسيقي بگذارد و قسمت بيشتري از فضا را اختصاص بدهد به فروش لوازم التحرير و چيز ميزهاي ريز دست ساز. گفتم در جريان باشيد. خلاصه اگر در راسته كتابفروشي هاي انقلاب نباشي كه آن هم بيشتر فضايشان مختص كتاب هاي دانشگاهي است، مشقتي است پيدا كردن كتاب هاي تازه در اين فضاي چندمنظوره.بنابراين فقط بايد بروي سراغ كتابفروشي هايي كه همان كتابفروشي باقي مانده اند و كتاب هاي غيردرسي برايشان در اولويت است. من هم هميشه همين كار را مي كنم.

«پايان هاليوودي» فيلمنامه يي از وودي آلن است كه اميد روحاني ترجمه اش كرده و ناشرش انتشارات نيلا است. «پايان هاليوودي» سي و دومين فيلم وودي آلن است. فيلمنامه 168 صفحه و 3500 تومان است.

سه كتاب هم از آگاتا كريستي منتشر شده. «جيب پر از چاودار» و «شرارتي زير آفتاب» ترجمه مجتبي عبدالله نژاد كه اولي 253 صفحه است و 3500 تومان و دومي با همين تعداد صفحه 3800 تومان. كتاب سوم «قتل در قطار سريع السير شرقي» است كه محمد گذرآبادي ترجمه اش كرده و 279 صفحه است و چهار هزار تومان. ناشر هر سه كتاب هرمس است.

هرمس يك كتاب ديگر هم منتشر كرده كه سفرنامه عباس كازروني است به اسم «مرد كوچولو» كه در اصل به زبان انگليسي نوشته شده و سارا آهني و پوريا پارسي آن را به فارسي ترجمه كرده اند. كتاب 326 صفحه است و 4800 تومان.

«نيچه» نوشته اشتفان تسوايگ مروري بر زندگي اين فيلسوف است كه ليلي گلستان به فارسي برگردانده و ناشرش، نشر مركز است. كتاب 112 صفحه است و سه هزار تومان.

يك رمان ديگر از دوريس لسينگ برنده نوبل ادبيات سال 2007 به فارسي ترجمه شد. «تروريست خوب» را الهه مرعشي به فارسي ترجمه كرده و ناشرش مرواريد است. رمان پرحجم 498 صفحه يي با قيمت 8800 تومان.

نشر چشمه دو كتاب منتشر كرده. يكي مجموعه داستان عليرضا محمودي ايرانمهر به اسم «ابر صورتي» كه شامل 9 داستان است. كتاب 107 صفحه است و 2200 تومان قيمت دارد.

«چرخ دنده ها» داستان بلند امير احمدي آريان هم كتاب بعدي است. 99 صفحه است و 2200 تومان.

«آفتاب پرست نازنين» هم رماني است از محمدرضا كاتب كه نشر هيلا با قيمت 5500 تومان منتشر كرده است.

در دانشكده هاي ادبيات چه مي گذرد

روزنامه كيهان از دستش در رفته و گزارشي چاپ كرده با تيتر «در دانشكده هاي ادبيات چه مي گذرد» كه گزارش بيشتر شامل دوره كارشناسي ارشد اين رشته است. نويسنده گزارش درباره كارشناسي ارشد ادبيات نوشته وقتي قبول مي شوي و برگه انتخاب واحد را نگاه مي كني، دو واحد نقد ادبي، دو واحد ادبيات تطبيقي، حتي شده يك واحد ادبيات معاصري، چيزي به چشمت نمي خورد. و همه درس ها همان درس هاي دوره كارشناسي است.

بعد نويسنده مي رسد به كلاس درس كه از واحدهاي درسي نه استادش حوصله درس و بحث دارد، نه دانشجو انگيزه اش را. 12 دانشجوي خسته و كوفته، هر كدام با كوله يي پر از گير و گرفت زندگي، سر كلاس مي نشينند. يكي كه اسطوره انگيزه و مثبت انديشي است، بقيه هم، همه شاغلند و نصف متاهل و صاحب فرزند و به جز يك نفر همه اجاره نشين. دو سه تايي دبيرند و مستقيم از مدرسه مي آيند دانشگاه، چندتايي كارمند و يكي نويسنده راديو و يكي هم هست كه صادقانه مي گويد صبح تا بعدازظهر مسافركشي مي كند و بعد مي آيد سر كلاس. چون استاد مطالبش را در كتاب خودش نوشته و اگر كتاب ديگري باشد، نمي تواند درس بدهد. يكي جزوه ها را مي گيرد و براي همه كپي مي كند و كمتر كسي پولي بابت اصل كتاب درسي مي دهد. «جلوي در ورودي دانشكده، يك بابايي با رنگ اسپري مشكي، خيلي بزرگ(حدود 3متر) شماره همراهش را داده و كف زمين نوشته؛ «انواع تحقيق، رساله و پايان نامه ارشد و دكترا در تمامي رشته ها پذيرفته مي شود با نازل ترين قيمت،» دو خيابان بالاتر هم كافي نتي هست كه در هر موضوعي مطلب بخواهي، سرچ مي كند و تحويل مي دهد. تحقيق آماده هم دارد، مثل فست فود، »

تكنيكي ها و متفاوت ها

30 اثر كه خودشان را متفاوت مي دانند به ششمين دوره جايزه ادبي رمان متفاوت سال (واو) ارسال شده اند. اما هنوز تاريخ اهداي جايزه ها به رمان متفاوت اعلام نشده است.

داوران بايد تا اواخر دي ماه آثاري را كه متفاوت و در عين حال داراي ارزش ادبي هستند انتخاب و به دبيرخانه جايزه معرفي كنند. جايزه ادبي «واو» هر سال علاوه بر انتخاب «متفاوت ترين رمان سال» به بهترين ناشر رمان متفاوت نيز لوح و تنديس جايزه را اهدا مي كند.

سال گذشته كتاب «بوي خوش تاريكي» نوشته قاسم شكري به عنوان بهترين رمان متفاوت و نشر مركز به عنوان بهترين ناشر رمان متفاوت انتخاب شدند.

از آن طرف تكنيكي ترين رمان سال را هم داريم كه با اينكه هنوز فراخوان رسمي خود را اعلام نكرده تاكنون 50 اثر به دبيرخانه اين جايزه رسيده و نشان مي دهد چه ولعي در شهر براي گرفتن جايزه وجود دارد.

15 داور براي ارزيابي آثار (رمان و داستان بلند) منتشر شده در سال 1387 انتخاب شده اند كه در دو بخش آثار را ارزيابي خواهند كرد. در بخش نخست 10 اثر به مرحله نهايي راه خواهند يافت و در نهايت سه اثر (يا رمان يا داستان بلند) به عنوان تكنيكي ترين آثار برتر معرفي مي شوند.

شهرداري تهران حامي اصلي اين جايزه خصوصي است و هنوز مكاني براي برپايي آن به مسوولان جايزه اعلام نشده است.

كتاب و مواد مخدر

لايحه ساماندهي ناشران، توزيع كنندگان و كتابفروشان تهران در كميسيون فرهنگي اجتماعي شوراي شهر تهران دوباره بررسي مي شود. بعضي از اعضاي شوراي شهر با اين لايحه مخالفند و عليرضا طلايي رئيس كميسيون فرهنگي به مهر گفته؛ «حرف دوستان درباره ايجاد مزاحمت كتابفروشي ها براي واحدهاي مسكوني بود در حالي كه نه ما و نه متن لايحه چنين اختيار و اجازه يي را به هيچ ناشر و موزع كتابي نداده و نمي دهد و ما نيز بر اين مشكلات واقف هستيم.»

او هم مثل بقيه كتاب را با مواد مخدر مقايسه كرده در حالي كه اگر مواد مخدري نبود معلوم نبود قرار است فعاليت هاي فرهنگي با چه چيز مقايسه شوند و از آنها پيشي بگيرند. شايد به روال سال هاي قبل با پفك و چيپس و ساندويچ. طلايي گفته؛ «متاسفانه امروزه دسترسي به مواد مخدر در تهران به مراتب راحت تر از دسترسي به كتاب و در كمين آن است. اين در حالي است كه كار توليد و فروش كتاب هيچ توجيه اقتصادي ندارد و برخي از همين ناشران فعلي ما به درستي معتقدند اگر به جاي اين كار سيگارفروشي بكنند صرفه اقتصادي بيشتر برايشان دارد.به دليل همين مسائل ما به دنبال ايجاد و فراهم كردن تسهيلاتي براي كتابفروشان هستيم تا اين مشكل را حل كنيم. چرا كه بايد هر شهروندي در تهران بتواند به راحتي در محله خود و بدون رفتن به راسته هايي مانند روبه روي دانشگاه تهران و خيابان كريمخان كتاب و هر محصول فرهنگي ديگر مورد نياز خود را تامين كند. حالا لايحه ساماندهي كتابفروشي ها قرار است اين چيزها را هم دربر بگيرد.» يعني اگر مواد مخدري وجود نداشت، چه دستاويز ديگري مي خواست كتاب را بالا بكشد؟

روزنامه اعتماد