به گزارش خبرنگار مهر، ویلیام فرانكلین كه در زمان جعفر زند - پسر برادر كریم خان - به ایران آمد در سفرنامه خود می‌نویسد: «‌اگر به شاهی بتوان لقب كبیر داد، ‌آن شاه حتما كریم خان بود، به طوری كه كارهای او امروز هم شاهد این مدعی است. پادشاهی كه ایرانیان هنوز از او به نیكی یاد می‌كنند.»

همیشه در تاریخ نام‌های جاودانی هستند كه با خود آبادانی و ارزش را برای یك كشور یا قوم به ارمغان می‌آورند. در تاریخ پر رمز و راز ایران نیز نامدارانی توانستند با فراست و توانمندی خود، برای این خاك قدم بردارند و نامی جاودان و بلند مرتبه از خود برجای گذارند. در این بین باید نامی از كریم خان زند برد تا عیار او نیز به درستی شناخته شود. می توان به جرات گفت كریم خان توانست یك بار دیگر كشور از هم پاشیده را سامان داده و با برقراری نظم و امنیت به اقتصاد و بازرگانی جانی تازه بخشد.

حكومت او به یك دوره سقوط 200 ساله پایان می‌بخشد و به ورشكستگی تاریخ ایران و ایرانیان رنگی دیگر می‌دهد و در آن وقفه‌ ایجاد می‌كند؛ درست زمانی كه ایران در آشفتگی و ناامنی به سر می برد و قسمت‌هایی از خاكش را از دست می‌دهد و پایه‌های استقلال سیاسی و اقتصادی و اجتماعی لرزانی دارد.

آنچنان كه در پیشگفتار كتاب آمده است: در این تاریخچه كوشش شده تا جایی كه منابع اجازه می‌دهد جسته گریخته هنگام شرح رویداد‌های تاریخی و سپس در بخشی جداگانه، ‌اندكی به اوضاع اجتماعی ایران نیز پرداخته شود زیرا تاریخ اجتماعی و فرهنگی ایران پس از اسلام در زمان كریم خان زند - به حكم جبر زمان - به طور رنگ باخته‌ای آخرین مظاهر خود را نشان می‌دهد.

همان طور كه در كتاب اشاره شده، كریم خان تقریبا دوسوم از حیات سیاسی خود را در حال دست و پنجه نرم كردن با دشمنان داخلی بود و زمانی كه قدرت مطلق بر ایران را در دست ‌‌گرفت، مشكلات اقتصادی نظام از هم پاشیده‌ اجتماعات ایران آن قدر زیاد بود كه بیشتر و پیش از هر چیز میل به درمان زخم‌ها و رفع این مشكلات داشت.

این كتاب در شش فصل به نگارش درآمده و در آن به بخش‌هایی از زندگی كریم خان زند اشاره شده كه می توان به صورت مختصر به این موارد اشاره كرد؛ جوانی كریم خان زند،‌ حكومت كریم خان، فرزندان كریم خان و جانشینان او، ‌شخصیت كریم خان، ‌آثار كریم خان، اوضاع اجتماعی ایران در زمان كریم خان زند و حكومت.

در فصل ششم كتاب به این مطلب اشاره شده است كه اطلاعات ما درباره‌ سازمان اداری زندیه بسیار ناچیز است اما آنچه مسلم است،‌ كریم خان مانند شاهان پیشین، ‌دم و دستگاه عریض و طویلی نداشته و دربار او را می توان یكی از ساده‌ترین دربارهای تمام تاریخ ایران به شمار آورد و حكومت او را می توان یك نوع حكومت «‌وكالتی متمركز» ‌نامید.

آنچنان كه به شخصیت كریم خان اشاره شده می توان گفت، او مرد متظاهری نبود و هرگز نكوشید با تظاهر به دینداری بر میزان محبوبیت خود بیفزاید. تمام كارهای مذهبی او، كارهایی بی شائبه بود. بردن نام امام‌ها روی سكه‌ها و این حقیقت كه كریم خان بناهای اسلامی شیعی زیادی ساخت و مرمت كرد، نشان می‌دهد كه او شیعی مذهب بود. ویلیام فرانكلین درباره وی می نویسد:« او از نظر مذهبی متعصب نبود و همه‌ اقلیت‌های مذهبی در زمان او در نهایت آسودگی و راحت خیال به سر می بردند و مذهب خود او كوچك ترین تاثیری در وضع دیگران نداشت.»

از دیگر مواردی كه در چند جای كتاب به آن اشاره شده بی سوادی كریم خان است :«هر چند كریم خان از یك تربیت خانوادگی صحیح برخوردار نبود و خواندن و نوشتن نمی دانست، از این رو بسیار جالب توجه است كه قادر بود در كشوری بزرگ حكومت كند‌ كه پس از آشفتگی‌های ناشی از سقوط صفویه و حكومت نادرشاه، احتیاج به رهبری خردمند و توانا داشت.»

مطالب كتاب با اینكه با دقت زیاد برای استفاده دانش پژوهان دانشگاهی تهیه شده،‌ به گونه ای تنظیم شده و به نگارش در آمده كه می‌تواند مورد استفاده همگان قرار گیرد.

"كریم خان زند و زمان او" توسط نشر اختران در شمارگان 2000 نسخه در اختیار علاقمندان قرار گرفته است.

خبرگزاری مهر