|
ديروز روز جهاني كتاب و كپي‌رايت بود، هر سال در 23 آوريل به منظور بهبود و ارتقاي اوضاع كتاب و كتابخواني، بهبود كيفيت نشر كتاب‌هاي مختلف و تاكيد بر حق كپي‌رايت در سراسر جهان، جشن گرفته مي‌شود. به اين بهانه نگاهي گذرا بر برنامه‌هاي روزجهاني كتاب در گوشه و كنار جهان انداخته‌ايم./
ارتباط تنگاتنگ كتاب و 23 آوريل براي اولين بار در سال1923 ميلادي مورد توجه كتاب‌فروشان "كاتالونيا"ي اسپانيا قرار گرفت. اين روز كه با مرگ نويسنده محبوب آنها يعني "ميگوئل سروانتس"، خالق رمان جذاب و دوست داشتني "دون كيشوت" مقارن شده است، اين گروه را بر آن داشت تا فرصت را غنيمت شمرده و در آن، ياد و خاطره اين نويسنده نامدار اسپانيايي را زنده نگاه دارند.
از سويي ديگر، اين روز با برگزاري يكي از جشن هاي مذهبي اسپانيا به نام روز "سنت جورج" يا "جورج مقدس" مصادف است كه خود، زمينه ارزش نهادن به كتاب و كتابخواني را هموار مي كرد. از گذشته هاي دور و دوران قرون وسطي، رسم بود كه مردان در اين روز خاص به همسران خود شاخه‌هاي گل رز هديه كنند كه البته از سال 1925 ميلادي تاكنون رسم زيباي ديگري به اين جشن اضافه شده. در اين مراسم، زنان نيز در پاسخ به محبت همسران خود، يك جلد كتاب به آنها اهدا مي كنند. آمار نشان مي دهد بيش از نيمي از فروش سالانه كتاب در كاتالونيا درست به همين مقطع زماني اختصاص دارد و به نظر مي رسد در اين روز، بيش از 400 هزار نسخه كتاب و حدود 4 ميليون شاخه گل رز در كاتالونيا رد و بدل شود.
البته اين روز خاص از جهات ديگري نيز قابل توجه و تامل است كه از نظر سازمان جهاني يونسكو دور نماند. 23 آوريل، روز درگذشت نويسندگان بزرگي مانند "ميگوئل سروانتس"، "ويليام شكسپير»" سرشناس‌ترين نمايشنامه‌نويس و شاعر انگليسي و "اينكا گارسيلاسو دولاگا" نويسنده پرويي است و از سويي ديگر، روز تولد "ويليام شكسپير"، "موريس درون"، "ولاديمير نابوكوف"، "مانوئل والاجو" و "هالدور لكسنس" نيز هست. البته اگرچه زمان مرگ سروانتس و شكسپير در يك روز بيان مي شود، ولي اين گفته صحيح نيست و شكسپير 10 روز پس از سروانتس ديده از جهان فرو بست. اين مغايرت نيز از تقويم قديمي (گريگوريان) و تقويم جديد (جوليان) ناشي مي شود.
در هر حال يونسكو اين اتفاقات و هم‌زماني‌ها را به فال نيك گرفت و در سال 1995ميلادي، روز 23 آوريل را روز جهاني "كتاب و قانون كپي رايت" نامگذاري كرد. در اين روز خاص، از مولفان و نويسندگان تجليل مي شود و كتاب هاي برتر مورد تشويق قرار مي گيرند. يكي از اهداف اصلي اين سازمان، آشنا كردن هرچه بيشتر مردم، خصوصا جوانان با كتاب هاي مختلف و تشويق
آنان به كتابخواني است. در اين روز تلاش مي شود مردم از كتابخواني لذت ببرند و بيشتر از قبل به مطالعه و كتابخواني علاقه مند شوند. در اين روز، طلايه‌داران كمك به بشر در عرصه پيشرفت فرهنگي و اجتماعي نيز مورد توجه قرار مي‌گيرند و از آنها تقدير مي شود. موفقيت اين روز با تلاش بسياري از مردم و سازمان‌ها از جمله مولفان، ناشران، آموزگاران، كتابداران، موسسه هاي خصوصي و عمومي، سازمان‌هاي غيردولتي و رسانه هاي جمعي گره خورده و بدون همكاري آنها نتيجه رضايت بخشي حاصل نخواهد شد.
امسال نيز اين روز براي سيزدهمين بار در بيش از 100 كشور جهان جشن گرفته شد و كتابفروشي ها، ناشران، مدارس، كتابخانه ها، موسسات فرهنگي و مجامع نويسندگان در سراسر جهان بر اهميت كتاب و كتابخواني صحه گذاشتند.
از آنجا كه مجمع عمومي سازمان ملل متحد، سال 2008 را "سال زبان‌ها" نامگذاري كرده است، يونسكو نيز امسال بر جنبه زبان شناسي بازار نشر تاكيد دارد. "كوئي چيرو ماتسورا"، دبير يونسكو در پيام بزرگداشت اين روز با اشاره به اين موضوع گفت: "وقتي يك زبان خاص در جهان، به دنياي چاپ و نشر دسترسي نداشته باشد، كم كم از زندگي مردم فاصله مي‌گيرد و با از بين رفتن افراد محدودي كه با آن زبان تكلم مي كنند، به سمت زوال و نابودي پيش مي رود. بنابراين لازم و ضروري است كه راه ورود اين زبان ها را به دنياي نشر هموارتر و براي تبادل كتاب هايي كه به اين زبان‌ها نوشته شده، بيشتر از گذشته تلاش كنيم."
از سال 2001 تاكنون هر سال يكي از كشورها از سوي سازمان يونسكو به عنوان پايتخت جهاني كتاب در نظر گرفته مي شود كه امسال نيز قرعه به نام آمستردام درآمد و سال آينده نيز، بيروت اين نام فرهنگي را با خود يدك خواهد كشيد.
برنامه هاي روز جهاني كتاب در سراسر جهان
مردم سراسر جهان با برنامه‌ريزي هاي از پيش مشخص شده اين روز را جشن مي گيرند. به عنوان مثال در اسپانيا مردم دون كيشوت رمان مشهور سروانتس را در 2 روز مي خوانند و پادشاه اسپانيا هم جايزه ادبي سروانتس را به برگزيده سال اهدا مي‌كند.
بريتانيا و ايرلند
مردم بريتانيا و ايرلند نيز در اين جشن بزرگ شركت مي كنند. سال 1998دولت براي جشن كتاب در گلوب تئاتر لندن، به ابتكار تازه‌اي دست زد و براي ميليون ها دانش آموز در بريتانيا، نشانه هاي 1 پوندي، مخصوص روز جهاني كتاب تهيه كرد. با اين نشانه يك پوندي، كودكان مي توانند هر كتابي را در هر كتابفروشي بريتانيا خريداري كنند و از خواندن آن لذت ببرند. به‌علاوه، يك منتخب و گلچين برنامه هاي روز جهاني كتاب نيز هر سال به بهاي 1 پوند در اختيار مردم قرار مي گيرد. از آن زمان تاكنون، تلاش براي ابتكارهاي تازه همچنان ادامه دارد، طوري كه در 2007 ميلادي، 10 عنوان كتاب 1 پوندي در
اختيار كودكان قرار گرفت. عوايد اين روز جهاني نيز صرف كمك به تحصيل كودكاني مي شود كه شانس كمتري براي باسواد شدن و تحصيل دارند. از كتاب هاي 1 پوندي منتشر شده تاكنون مي توان به خلبان سنگي، گرگ ابري، هفت كوتوله و ... اشاره كرد. از سويي ديگر، مردم بريتانيا و ايرلند از مي 2008، در طرحي جديد براي اهداي كتاب به بيمارستان ها شركت كردند. مردم، كتاب‌هايي را به كتابفروشي هاي شركت كننده در طرح اهدا مي كردند و كتابفروشي ها نيز در روز جهاني كتاب، به ازاي هر 10 كتاب اهدا شده از سوي مردم، يك كتاب اضافي روي هديه ها قرار دادند و آنها را به بيمارستان ها يا محل هاي از پيش معين شده فرستادند تا شاهد گسترش هرچه بيشتر فرهنگ مطالعه در كشورشان باشند.
هندوستان
كودكان اهل "آمريتسار" امسال جشني باشكوه تر از هميشه داشتند. آنها در يك گردهمايي و اجتماع بزرگ، كتابي در ابعاد 3 متر را با اتوبوس مدرسه خود بدرقه كردند. اين كتاب كه به نام "كتاب بزرگ" بين كودكان معروف است، با نقل قول ها، جملات دلنشين و پوسترهايي زيبا براي گسترش پيام لزوم سوادآموزي و توجه به كتاب تزئين شده است. در بخشي نوشته شده "كتاب بهترين دوست شماست " و در گوشه اي ديگر مي خوانيد: "زندگي بدون كتاب مانند اتاقي خالي، سرد و بدون دوست است."
در جشن روز كتاب، كودكان كه در كنار اين كتاب راه مي رفتند ، با شادي و خوشحالي بين مردم شهر، تعدادي كتاب توزيع كردند. پس از آن نيز تمام دانش آموزان آوازي با مضمون لزوم ريشه كني بي‌سوادي از جهان سر دادند. معلمان و آموزگاران نيز همراه با ساير مردم اين روز را جشن گرفتند، نسبت به استفاده مردم از اينترنت و فاصله گرفتن آنها از كتاب و كتابخواني هشدار دادند و از مردم خواستند لذت و تفريح كتابخواني را تجربه كنند.
آمريتسار در ايالت پنجاب و در 51 كيلومتري شرق لاهور پاكستان و در هندوستان قرار دارد.
اسكاتلند
مردم اسكاتلند نيز براي اين روز برنامه هاي خاصي را تدارك ديدند. يكي از اين برنامه ها رونمايي از يك كتاب تصويري بزرگ از هيماليا بود. اين كتاب 150 سانتي متري در كتابخانه ملي اسكاتلند در معرض ديد قرار گرفت. باغ وحش ادينبورگ نيز به كودكان اجازه داد حيوان مورد نظر خود را انتخاب و نقاشي كنند تا خاطره اين روز براي آنها به يادماندني تر شود. در گوشه و كنار اسكاتلند نيز براي ترويج كتابخواني، هزاران نسخه كتاب به كودكان و نوجوانان اهدا شد.
آفريقاي جنوبي
مردم آفريقاي جنوبي نيز از سال 1998همراه با ساير مردم در سراسر جهان اين روز را جشن مي گيرند. امسال نيز 50 هزار پوستر مخصوص روز جهاني كتاب طراحي و چاپ شد و در اختيار مدارس و كتابخانه هاي عمومي سراسر كشور قرار گرفت. در بيشتر پوستر ها شعاري با مضمون "كتاب ها حرف مي زنند: آيا گوش مي كني؟" ديده مي شد. بيشتر نويسندگان آفريقايي در نقاط مختلف شهر ساكن مي‌شوند و نوشته هايشان را براي عموم مي خوانند. قصه گويي، برپايي كارگاه‌هاي نوشتن خلاقانه، بحث و تبادل نظر درباره كتاب‌هاي مختلف و چاپ و نشر آنها و برگزاري نمايشگاه هاي كتاب از ديگر برنامه هاي اين روز خاص، در آفريقاي جنوبي است.
مترجم: ميتراجليلي
ایبنا
| 
