اين اثر كه عظمت شأن نماز را بيان مي‌كند، با شرح اهميت حضور قلب در نماز، اسرار مقصوده از نماز را معرفي مي‌كند. همچنين نتايج مترتبه بر نماز حقيقي را يادآور مي‌شود، طريق پيدا كردن اقبال قلبي را بر خداي تعالي در همه عبادات به ويژه در نماز كه معراج مومن و ستون دين است، نشان مي‌دهد. 

اثر حاضر، ترجمه‌اي از متن عربي كتاب «تنبيهات عليه» معروف به «اسرارالصلاة»، تاليف نحرير اجل، تاج‌المجتهدين، زين‌الدين معروف به شهيد ثاني(ره) است كه جلالت شان او و نفاست آثار و تاليفاتش مستغني از شرح، بيان و بي‌نياز از اقامه دليل و برهان‌اند. به دليل آن كه اصل كتاب كه از مشاهير تاليفات شهيد(ره) است به زبان عربي به رشته تحرير درآمده و در اواخر دوره سلاطين صفويه، يكي از فضلاء موسوم به محمدصالح‌بن صادق واعظ(ره) به ترجمه آن پرداخته و در پاره‌اي موارد چيزي بر ترجمه اصل كتاب افزوده است.

شهيد ثاني در آغاز كتاب خود نوشته است: «ما در اين رساله، اندكي از اسرار نماز و منتخبي از آداب آن را ذكر مي‌كنيم و اكثر آنها در اخبار اهل‌بيت عصمت و طهارت(عليهم‌السلام) سِمَت ورود يافته است. لكن پوشيده نماند كه اين اندك، نمونه و سرمشقي است كه نمازگزار دقيقه‌شناس و مومن خرده‌بين با رعايت آنها در خور استعداد خود از مدارج نازله فهم اسرار به معارج عاليه آن ترقي مي‌كند و به همان نسبت، ابواب فيوضات نامتناهي و درهاي تجليات انوار الهي بر روي دلش باز مي‌شود.
امور نامبرده اگر چه در تضاعيف نصوص از آيات و اخبار و كلمات عالمان عامل و فاضلان كامل از اجلاء اخيار، به طور تفرق ذكر شده بود؛ لكن به حال اجتماع به دست نمي‌آيد، مگر در نزد عده‌اي از مردان خدا كه اهل علاقه به آن اسرار و طالب و راغب آن قبيل آثار هستند و من به وسيله جمع و تاليف اين رساله و نظم و ترتيب مطالب آن، در ثواب كساني كه از آن فايده برند و عمل كنند، شريك هستم زيرا من ايشان را به آن فوايد رهبري كرده‌ام و "الدال علي الخير كفاعله"».

يادكري از نويسنده

او زين‌الدين‌بن نور‌الدين‌علي‌بن احمد شامي عاملي (965-911 هجري قمري) معروف به «ابن‌الحجة» و مشهور به شهيد ثاني از ستارگان درخشان آسمان فقاهت و از مفاخر اسلام و برجسته‌ترين علماي اماميه در قرن دهم هجري است كه در اكثر علوم متداول، از فقه و اصول و تفسير و كلام و فلسفه و عرفان و نجوم و طب تبحر داشته در ورع و تقوا و تحقيق و تدقيق شهره آفاق است. زندگي علمي پرنشاط و سراسر تكاپوي او بركاتي را براي دنياي اسلام به ارمغان آورده است. از ايشان كرامات و خوارق عاداتي در كتاب‌هاي مربوطه جاي دارد.

او در دهكده «جبع» در منطقه جبل عالم در لبنان جنوبي در خانواده‌اي روحاني متولد شد. نياكانش از پدر تا جد ششم و نيز فرزندان و بسياري از نوادگان در شمار عالمان بزرگ شيعه بوده‌اند.

در 9 سالگي پس از آن كه روخواني قرآن را فرا گرفت، تحصيلات خود را در مسقط‌الراس آغاز كرد و در روستاي ميس لبنان ادامه داد. پس از آن در اواخر سال 933 هجري قمري به دنبال ارتحال استادش(شيخ علي‌بن عبدالعالي ميسي) به «كرك نوح» رفت و تا سال 934 هجري قمري در آن جا ماند. سپس از آن جا به زادگاهش بازگشت و تا سال 937 هجري قمري به كارهاي علمي ـ ديني اشتغال داشت در اين سال، عشق به دانش، او را به سوي دمشق رهسپار كرد و در آن ديار برخي از متون فلسفي و هيات را نزد شمس‌الدين محمد مكي ـ‌ كه همنام شهيد اول است ‌ـ و كتاب الشاطبية و قرائات مختلف را نزد شيخ احمدبن جابر آموخت. وي مجددا به زادگاه خود برگشت و سال‌هاي 938 تا 941 هجري قمري را به سر برد و در آن جا به مطالعه و درس و بحث علوم اشتغال داشت. سپس سال 942 هجري قمري عازم دمشق شد و نزد شيخ شمس‌الدين محمدبن طولون دمشقي حنفي به كسب فيض پرداخت. سپس از دمشق راهي مصر شد و پس از 18 ماه توقف و بهره‌گيري علمي از رجال برجسته آن ديار به حج مشرف شد و آن گاه به زادبوم خود بازگشت.

نبوغ علمي و دانش سرشار وي سبب شد سال 944 هجري قمري، جواني صاحب‌نظر و برخودار از استقلال در استدلال و استنباط و اجتهاد شد. از سال 948 هجري قمري به بعد شهرت بيشتري يافت و به رتبه استادي رسيد و توانست شاگردان بسياري پرورش دهد. او براي حج و زيارت ائمه اطهار(ع) به عربستان و عراق و نيز بيت‌المقدس سفر كرد و در اين سفرها با بعضي از دانشمندان شيعه و سني ملاقات كرد و از مصاحبت با آنان استفاده برد. او در اواخر سال 951 هجري قمري به تركيه رفت و مدت سه ماه و نيم در آن جا اقامت كرد. در آن جا رساله‌اي فقهي در ظرف 18 روز نوشت كه مورد توجه قاضي عسكر تركيه (قاضي‌زاده رومي) واقع شد و به رياست مدرسه علميه نوريه شهر بعلبك برگزيده شد و پنج سال به تدريس فقه پنج مذهب پرداخت و مشهور خاص و عام و محسود دشمنان شد.

او در زندگاني خود، هيچ‌گاه از كوشش و جهد باز نايستاد و در پرتو سعي فراوان و با پشتكار شايسته، توانست با قلم موشكافانه‌اش، مشكلات فراوان علمي را بگشايد و پرده ابهام از چهره مطالب برگيرد و در زمينه‌هاي گوناگون تاثير عميقي در جهات عملي و فرهنگي جهان اسلام به جا گذارد و دانش‌پژوهان را مرهون خدمات علمي خود سازد. 

رجال شناسان و تذكره ‌نويسان در كتاب‌هاي خود از او فراوان تجليل كرده و مقام فضل و علم و ديانت و تقواي آن شهيد والامقام را وصف و بيان كرده‌اند و موقعيت او را در جهان تشيع، شرح داده‌اند و از آثار علمي و تاليفات بي‌شمار او سخن گفته‌اند.

ميراث علمي و قلمي

اشتغالات مهم شهيد ثاني، نوشتن كتاب بود. وي قلمي توانا و متين و نثري زيبا و شعري لطيف داشت. در طول عمر كوتاه و پربركت خود، حدود 70 كتاب و رساله در موضوعات مختلف فقه و اصول و كلام و نحو... نوشت كه همه از نبوغ، دانش فراوان، دقت‌نظر، احاطه، ابتكار و حسن سليقه او حكايت مي‌كنند. غالب اين آثار از زمان تاليف تاكنون مورد استفاده بوده و ‌اكنون نيز مورد بهره‌برداري قرار مي‌گيرند. خلق اين همه اثر، با وجود سفرها و سپري شدن بيشتر اوقات شهيد ثاني در افتاء و قيام به امور مهم ديني و اجتماعي، اعجاب برانگيز است.

چاپ نخست كتاب «اسرار نماز» در شمارگان 1200 نسخه، 224 صفحه و بهاي 40000 ريال راهي بازار نشر شده است.

 

 

 

 

 

ایبنا