9 آبان 1389

كتاب‌های جامعه‌شناسی در ایران معمولا با استقبال خوبی روبه‌رو می‌شوند و شاید به همین علت، كتاب‌های خوبی از جامعه‌شناسان و روشنفكران بزرگ جهان تاكنون در سطح‌های مختلف ترجمه شده و برخی، بسیار هم معروف شده‌اند؛ از جمله كتاب «مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه‌شناسی» نوشته ریمون آرون كه به‌عنوان یكی از مهم‌ترین كتاب‌های مرجع جامعه‌شناسی در ایران، در طول 25سال گذشته، همواره مورد توجه دانشجویان و دیگر علاقه‌مندان به جامعه‌شناسی بوده است.

علاقه‌مندان به جامعه‌شناسی كه تعدادشان در كشور بسیار زیاد است، این كتاب را با ترجمه ستایش‌انگیز باقر پرهام، سال‌های سال همراه‌شان این سو و آن سو برده‌اند تا نشان دهند كه آن را می‌شناسند؛ حتی اگر دانشجوی این رشته نباشند.
به جز این كتاب، به ویژه پس از آن، یعنی از سال64 به این طرف، ایران یك ربع قرن قابل توجه را در حوزه آثار جامعه‌شناختی پشت سر گذاشته است. ترجمه كتاب آرون كه یكی از مطرح‌ترین جامعه‌شناسان جهان محسوب می‌شود، در واقع آغازگر دوره‌ای طلایی و تأثیرگذار در حوزه جامعه‌شناسی در كشور است.

خلأ آثار جدید و جدی این حوزه، تا پیش از این كتاب، به وضوح حس می‌شد؛ نه به این علت كه پیش از آن كتاب دیگری نبود، بلكه بیش از هر چیز به این علت تاریخی- جامعه‌شناختی كه 7سال پیش از آن، رویدادی كاملا اجتماعی در كشور رخ داده بود و جامعه به شدت عطش درك بهتر، عمیق‌تر و علمی‌تر آن را حس می‌كرد. انقلاب سال57 كه تقریبا همه مردم را درگیر و در همه سطوح جامعه رسوخ كرد، دانش جامعه‌شناسی را ناگهان در مركز توجه اهالی كتاب و مطالعه و فرهنگ قرار داد. روشنفكران جوان و آنها كه در دانشگاه یا خارج از آن به سیر تحولات جامعه ایران علاقه‌مند بودند، خودآگاه یا ناخودآگاه نیاز بیشتری به مطالعه متون دقیق جامعه‌شناختی حس كردند و این تقاضا، عرضه كتاب‌های این حوزه را به سرعت بالا برد. نتیجه این فرایند، رشد قابل ملاحظه دانش جامعه‌شناسی در كشور بود كه متأسفانه، بیش از آنكه در بخش تولید باشد، در مرحله واردات متوقف ماند.

واردات كتاب‌های جامعه‌شناسی اما به علت ماهیت دانشگاهی و جدی كار، خوشبختانه به سرنوشت آثار روانشناسی دچار نشد. آثار روانشناسی وارداتی، اگرچه این بخش آكادمیك را نیز دارد، اما خیلی زود به حوزه آثار عامه‌پسند و بازاری كشیده شد و هر روز بیشتر از آثار دانشگاهی فاصله می‌گیرد. اما تقریبا همه كتاب‌های جامعه‌شناسی وارداتی در طول 25سال گذشته، ماهیت جدی و علمی‌شان را حفظ كرده‌اند و تقریبا همه آنها كه این آثار را ترجمه می‌كنند، استادان صاحب اندیشه و كرسی‌اند. «مبانی جامعه‌شناسی سیاسی» یكی از آثار و «عبدالحسین نیك‌گهر» یكی از این استادان است.

عبدالحسین نیك‌گهر كه حالا هشتمین دهه از زندگی‌اش را پشت سر می‌گذارد، یكی از استادانی است كه در همین 25سال طلایی جامعه‌شناسی در ایران، 15كتاب قابل تامل و مهم این حوزه را ترجمه كرده است. البته كار او تنها به این 25سال و این 15ترجمه خلاصه نمی‌شود، اما كمیت و كیفیت آثار او در این دوره، به شكل روشنی، رشد جامعه‌شناسی را نشان می‌دهد.

نیك‌گهر 2سال پس از كتاب پرهام، خاطرات ریمون آرون را در 2 جلد منتشر كرد تا پدیده آرون را در ایران آن روزها تكمیل كند. او پس از آن، كتاب‌های قابل توجهی از بزرگان جامعه‌شناسی نظیر ماكس وبر، ژاك دو فرانس و ژان ماری گنو را ترجمه كرد كه ویژگی بارزشان، توجه مترجم به جنبه‌های مختلف جامعه‌شناسی به عوض توجه به یك نویسنده خاص است.

در واقع نیك‌گهر بیش از آنكه به گرایش و علایق شخصی‌اش در این حوزه بپردازد، به نیاز جامعه توجه داشته است و ماحصل این توجه، ترجمه كتاب‌های جامعه‌شناسی شهر، نوشته یانكل فیالكوف(۱۳۸۳)، جامعه‌شناسی هنر، نوشته ناتالی هنینك(۱۳۸۴)، جامعه‌شناسی‌ورزش، نوشته ژاك دو فرانس (۱۳۸۵) و حالا جامعه‌شناسی سیاسی، نوشته ژان‌ایو دورماگن و دانیل موشار بوده است.مبانی جامعه‌شناسی سیاسی مثل هر كتاب درسی مقدماتی دیگری، با یك مقدمه شروع می‌شود؛ مقدمه‌ای كه در آن جامعه‌شناسی سیاسی‌به‌عنوان یك رشته علمی مستقل و متمایز تعریف می‌شود.

در این مقدمه، نویسندگان كتاب تصویری از آنچه قرار است در طول كتاب ارائه شود، ترسیم و سپس در 3بخش و 13فصل، همه آنچه را كه دانشجویان و علاقه‌مندان تازه‌كار این رشته لازم است بدانند، ارائه می‌كنند. چارچوب‌های فعالیت سیاسی، كنشگران زندگی سیاسی و رفتارهای سیاسی در دمكراسی، بخش‌های این كتابند كه هر یك به فصل‌های كوچك‌تری خرد شده‌اند. ازجمله بخش اول كه با حركت از كل به جزء، با مفهوم قدرت سیاسی در فصل اول آغاز می‌كند و سپس در فصل‌های دیگر، به دولت، دمكراسی، توتالیتاریسم و رژیم‌های اقتدارگرا می‌پردازد. بخش دوم نیز نقش شهروندان و احزاب سیاسی را همراه با 2مفهوم حرفه‌ای شدن سیاست و افكار عمومی مورد بررسی قرار می‌دهد.

در بخش سوم، رفتارهای انتخاباتی، جنبش‌های اجتماعی و عمل دولت زیر عنوان كلی این بخش یعنی رفتارهای سیاسی موضوع بحث نویسندگان است.به این شكل، همانطور كه از بخش‌بندی كتاب، برمی‌آید، نویسندگان كتاب مبانی جامعه‌شناسی سیاسی و سیاست را بیشتر از 2منظر دمكراسی و توتالیتاریسم بررسی كرده‌اند و كنش‌ها و كنشگران سیاست را در قالب این دو مفهوم مورد توجه قرار می‌دهند. از این دو، نقش توتالیتاریسم به شدت اندك است و حجم اصلی كتاب، سیاست را در بافت دمكراتیك غربی تشریح می‌كند. این نكته به‌نظر كاملا آگاهانه می‌رسد، چرا كه آنها خود در مقدمه كتاب می‌نویسند: «جا دارد خاطرنشان كنیم كه این كتاب درسی، محدودیت دوگانه‌ای را آگاهانه رعایت كرده است: از یك طرف، اساس روی نظام‌های دمكراتیك (به استثنای فصل‌های4 و 5) متمركز شده است و از طرف دیگر، بیشتر مثال‌هایش را از دمكراسی‌های غربی به ویژه از فرانسه وام گرفته است.»

البته همانطور كه هر كتاب درسی مهمی باید مخاطبانش را با اصلی‌ترین مفاهیم و پژوهش‌ها آشنا كند، مبانی جامعه‌شناسی سیاسی نیز سعی كرده به شكل كاملا علمی، «عمده‌ترین دستاوردهای جامعه‌شناسی سیاسی را مطرح كند». در بخش دیگری از مقدمه كتاب آمده است: «كتاب بنا دارد مدخلی باشد به مهم‌ترین نظریه‌ها، به عمده‌ترین مسائل و مفاهیمی كه در این رشته مطرح شده‌اند... . به هیچ عنوان ادعای كامل بودن را ندارد، نه از لحاظ مفاهیم و مضامینی كه مطرح شده‌اند و نه از لحاظ كتاب‌هایی كه به آنها مراجعه شده است.»كتاب مبانی جامعه‌شناسی سیاسی را نشر آگه در 325صفحه وزیری با قیمت 7800تومان منتشر كرده است.

همشهری آنلاین

درخواست کتاب	راهنماي خريد	سبد خريد	چاپ صفحه	ارسال به دوست