کتاب :: نگاهي به رمان (عذاب وجدان) نوشته آلبا دسس‌پدس
نگاهي به رمان (عذاب وجدان) نوشته آلبا دسس‌پدس
14 شهريور 1389
خيلي از ما بنا به يك عادت آزار دهنده ذهني در هر متن ادبي به دنبال فلسفه مي‌گرديم يعني اينكه انتظار داريم كلمه به كلمه از يك متن داراي مفاهيمي والا باشد حالا اگر اين متن متعلق به نويسنده‌اي نام‌آشنا باشد مشكل صدچندان مي‌شود، همان‌گونه كه شامل نويسنده‌اي چون دسس پدس شده است.
رمان عذاب وجدان نوشته اين نويسنده برخلاف يادداشت‌هايي كه بر آن نوشته شده هرگز يك كار پيچيده با مضموني فراانساني نيست بلكه كاري در رديف ادبيات عامه‌پسند است، عذاب وجدان يك كار نسبتا عشقي است كه به شيوه «نامه‌ها» نوشته شده است و اين نامه‌ها در دل خود به نكاتي اشاره دارند كه مستقيما به احساسات خواننده تلنگر مي‌زنند و نه حدود عقل وانديشه.
آلبا دسس پدس نويسنده‌اي است كه در كشور ما پذيرفته شده و اين مسئله را بايد بيش از هر مورد ديگربه نام و آوازه مترجم مرتبط دانست زيرا جهان بيني داستاني اين نويسنده به گونه‌اي نيست كه نبود كتاب هايش به‌عنوان يك خلأ مطرح باشد اما آن چه كارهاي او را قابل قبول مي‌كند نوع نگاه او به روابط انساني در جهان مدرن است، مسئله‌اي كه در رمان عذاب وجدان بيشتر رخ نمايانده است.
يكي از مشخصات بارز كارهاي پدس نوع شخصيت‌پردازي‌هاي منحصر به فرد است و قدرت او در ساختن شخصيت‌هاي زن در نوع خود مثال زدني است، همان گونه كه در رمان عذاب وجدان هم شاهديم پدس به يك نوع گذر از وضعيت حال معتقد است يعني اينكه شخصيت‌هاي زن در كارهاي او اغلب روحيه‌اي عصيان گر دارند و مدام در حال گشتن به دنبال خويشتن خويشند نكته‌اي كه نمي‌توان گفت منحصر به ذهنيت اوست اما مي‌توان ادعا كرد كه او توانسته ساختن اين نوع از شخصيت‌ها را به كمال خود نزديك كند.
مي‌توان گفت كه داستان‌نويسي در شيوه‌نامه‌ها به‌دليل محدوديت‌هايي كه براي نويسنده ايجاد مي‌كند كاري دشوار است اما پدس در رمان عذاب وجدان توانسته اوج بهره برداري از اين شيوه را داشته باشد به‌گونه‌اي كه خواننده مي‌تواند از دل اين نامه‌ها به شخصيت‌هاي غايبي برسد كه باتمام عدم حضورشان چشمگير به‌نظر مي‌آيند، يكي از اين شخصيت‌هاي غايب روزنامه‌نگاري است كه عمده تفكر كار بر محور حضور او مي‌چرخد به‌گونه‌اي كه مي‌توان گفت اين شخصيت، شخصيتي ماندگار در نوع شخصيت‌هاي غايب در عرصه داستان‌نويسي است.
همان‌گونه كه گفته شد درونمايه رمان عذاب وجدان به جذب خواننده عام توجه دارد يعني اينكه نمي‌توان گفت پدس در اين كار به كشفي بزرگ دست يافته وجهي ديگر از درون انسان‌ها را نمايان كرده است، آنچه در طول اين رمان با آن مواجهيم يك نوع تعليق پيچيده در تكرار است به‌گونه‌اي كه مي‌توان كل كار را در يك داستان كوتاه هم گنجاند و نتيجه گرفت، نامه‌هاي طويل و نگاه نويسنده به جزئيات نالازم نكته‌اي است كه تا حدودي خواننده را دچار كسالت مي‌كند، نكته‌اي كه در كارهاي ديگر نويسنده كمتر به چشم مي‌آيد.
يكي ديگر از مشكلاتي كه اين كار از آن رنج مي‌برد نبود انگيزه روايت است، به اين معنا كه خواننده در چند داستان موازي مجبور است روند رشد آدم‌هايي را تحمل كند كه هيچ ارتباطي با فكر اوليه ندارند، به‌نظر مي‌رسد كه پدس در اين كار حساسيت‌هاي آثار ديگرش را نداشته و حتي براي خودش مشخص نكرده كه قرار است براي چه تيپ خواننده‌اي بنويسد.
تعليقي كه در اين كار با آن مواجهيم ما را به ياد كارهاي عامه‌پسند و راحت‌ياب مي‌اندازد اما اصرار نويسنده در مشكل نويسي غيراصولي در بعضي از جاهاي رمان به دو پارگي كار مي‌انجامد يعني باعث مي‌شود كه همان خواننده بدون حساسيت ادبيات هم دچار سردر گمي شود، پدس نشان داده كه در جذب مخاطب عام تبحر دارد و اين فكر را در بسياري از كارهاي پيشينش عملي كرده اما اصرار او درنوشتن دشوار از سويي و سهل از سوي ديگر حد عذاب وجدان را نسبت به كارهاي ديگرش پايين آورده.
رمان عذاب وجدان به‌جز همان رويه ظاهري‌اش يعني يك مثلث عشقي فكر ديگري را يدك نمي‌كشد و برخلاف نظر بسياري از ما داراي هيچ فلسفه و جهان بيني خاصي نيست كه البته همين نكته را مي‌توان به‌عنوان نكته قوت اين كار به حساب آورد، وسوسه ديگرگونه نويسي كه در بسياري موارد به سراغ نويسنده آمده نه تنها عذاب وجدان را نجات نداده بلكه روند منطقي آن را هم دچار تزلزل كرده است.
نثر زيبايي كه در ترجمه به‌كار رفته يكي از نكات اساسي درتوجه به اين اثر است، يكي از منتقدان درباره اين رمان مي‌نويسد: آلبا دسس پدس، داستان‌نويس ايتاليايي، نمايندهزنان نسل خويش است. موضوع مشترك همه آثار او زن ايتاليايي سال‌هاي مياني قرن بيستم است؛ يعني سال‌هاي جنگ جهاني دوم و چندين سال پس از پايان جنگ. كشمكش پنهان و آشكار زنان اين آثار با فضاي ناهمگون زندگي خانوادگي و زندگي اجتماعي، يكي از جذابيت‌هاي درونمايه‌اي رمان‌هاي اين نويسنده است. هر چند تقابل تاريخي زن با جهان پيرامون، مسئله‌اي حل ناشده و جهاني است، اما اين تقابل در فرهنگ‌ها و مليت‌هاي مختلف با درجه تيرگي و روشني متفاوتي آشكار مي‌شود. اشتراك در برخي خرده‌فرهنگ‌ها و شباهت اوضاع سال‌هاي پس از جنگ، خواننده ايراني را به اين نويسندهايتاليايي نزديك مي‌كند. زبان و ساختار ساده، پرهيز از پيچيدگي‌هاي روايي و به كارگيري سوژه‌هاي داستاني جذاب و پركشش از ديگر علل استقبال خوانندهفارسي زبان از آثار اين نويسنده است.
جدا از ويژگي‌هاي ساختاري، شخصيت‌هاي داستاني آلبا دسس پدس، به علت چندگانگي و درگيري‌هاي پيچيدهذهني، مي‌توانند محور و موضوع بحث‌ها و بررسي‌هاي روان‌شناختي نيز باشند....»
به هر شكل رمان عذاب وجدان كاري است كه خواندن آن احساس هدر دادن وقت را در خواننده ايجاد نمي‌كند و مي‌توان آن را درست مانند ديگر كارهاي عامه پسند مطالعه كرد و از آن لذت برد به شرطي كه حد انتظاراتمان از اين كار را در حد خودش كوك كنيم.
رمان عذاب وجدان درشمارگان 3000نسخه و قيمت 2800 تومان توسط انتشارات ققنوس عرضه شده است.
است. 
