تا 4-3 دهه پیش، ادبیات پلیسی و جنایی یكی از گونههای بسیار پرمخاطب در میان علاقه‌مندان ادبیات داستانی در ایران بود و نه‌تنها ناشرانی به‌صورت متمركز به چاپ چنین آثاری میپرداختند بلكه در میان پاورقی‌های داستانی- كه انتشار آنها در نشریات رونق بسیار داشت- هم پاورقی‌های جنایی و پلیسی سهم ویژهای داشتند.
بهگونهای كه نویسندگان ایرانی هم به‌طور حرفهای وارد گود شدند. در این سال‌ها اگر چه بودند مترجمانی كه با عنایت به آثار ارزشمند و شاخص ادبیات پلیسی و جنایی دست به ترجمههایی قابل‌قبول از نویسندگانی چون ژرژسیمنون و آگاتا كریستی زدند اما در عین حال اغلب ترجمههایی كه در قالب كتاب‌های جیبی، از سوی ناشران لالهزاری منتشر میشدند از كیفیت نازلی برخوردار بودند ولی همچنان از سوی مخاطبان با استقبال روبه‌رو میشدند.
اما در دو دهه اخیر یك ارتقای كیفی در ترجمه چنین آثاری شكل گرفت و حتی آثار نویسندگان معتبری چون ریموند چندلر و دشیل همت كه در گذشته با غفلت مواجه شده بودند، منتشر شدند و برخی ناشران هم با رویكردی حرفهای دست به ترجمه و انتشار متداوم آثار شاخص این‌گونه ادبی، در سریهایی با عناوین مختلف زدند اما با وجود این در سال‌های پس از انقلاب، ادبیات پلیسی جنایی هیچ‌گاه از آن استقبالی كه در گذشته شاهد بودیم برخوردار نشد؛ هرچند كه هنوز انتشار این دست آثار در سریهای مختلف ادامه دارد.
مجموعه افكار سیاه، یكی از تازهترین عناوین سری كتاب‌های جنایی است كه نشر افكار در قطع جیبی انتشار آن را با اثری تحت عنوان «مرگ همین دوروبرهاست» آغاز كرده است. سحر قدیمی مترجم این مجموعه داستان كه خود از علاقه‌مندان این ژانر ادبی است در مقدمه كتاب با ابراز تأسف از اینكه تا‌كنون مجموعهای از بهترین آثار ادبیات پلیسی جنایی به فارسی منتشر شده اما خوانندگان ایرانی برخلاف كشورهای دیگر استقبالی از آن نكردهاند، به این نكته اشاره دارد كه چنین داستان‌هایی امروزه دیگر محدود به ماجرای قاتلی زیرك و كارآگاهی در پی او نیست؛ بلكه گسترهای وسیع و ابعاد گوناگونی یافته كه از ماجرای پلیسهای فاسد، قاتلان سریالی، نابسامانیهای اجتماعی، خشونتهای خانوادگی و... را در بر میگیرد و آن هم نه صرفا در قالب رمان كه داستان‌های كوتاه پلیسی كه برخلاف كشور ما، مخاطبان فراوانی دارد.
به این ترتیب مترجم كتاب كوشیده است به گزینش آثاری بپردازد كه در مجموع نشان‌دهنده تنوع و گوناگونی ادبیات پلیسی امروز جهان باشد. منبع استخراج داستان‌ها قریب به 100 سایت مطرحی است كه به این‌گونه از ادبیات اختصاص دارد. نویسندگان داستان‌ها از چهرههای اخیر ادبیات پلیسی هستند كه اغلب در ایران نام‌های ناشناختهای محسوب میشوند كه برای نخستین بار اثری از آنها به فارسی برگردانده میشود و حتی در مورد برخی از آنها خود مترجم نیز نتوانسته اطلاعات چندانی پیدا كند.
در مجموع باید گفت انتشار مجموعهای از داستان‌های پلیسی آن هم در زمانی كه رمان‌های این ژانر نیز در ایران با استقبال چندانی روبه‌رو نمیشوند، جسورانه و در خور تقدیر مینماید اما در نهایت میماند اشاره به دو نكته به ظاهر حاشیهای اما در عین حال مهم كه متأسفانه مترجم و ناشر از كنار آن به‌سادگی رد شدهاند؛ نخست اینكه در پیشگفتار كتاب هیچ توضیحی درباره كم و كیف مجموعه افكار سیاه نیامده كه بالاخره این مجموعه چیست و قرار است به چه شكل و ترتیبی به انتشار آثار پلیسی بپردازد و دیگری اغلاط فراوان در متن و لغزشهایی است كه در صفحه‌آرایی كتاب دیده میشود. این كتاب در 295صفحه با قطع جیبی و به قیمت 2500تومان به بازار آمده است.
حمید‌رضا امیدی‌سرور:روزنامه همشهری
