کتاب :: نگاهي به «در روياي بابل» نوشته ريچارد براتيگان
نگاهي به «در روياي بابل» نوشته ريچارد براتيگان
10تير 1389
يك طنز نوآر عالي
وقتي يك كتاب ناشر خصوصي به چاپ سوم و چهارم مي‌رسد، يعني اينكه اقبال خود را در جذب خواننده پيدا كرده است ولو اينكه تيراژ نهايي آن در حد چهار يا پنج هزار در مجموع چاپ‌ها باشد. «در روياي بابل» كاري متفاوت از ريچارد براتيگان، نويسنده آمريكايي است كه در ظاهر، قالب آن در ژانر كارآگاهي قرار مي‌گيرد. داستان تمام عناصر لازم يك اثر نوآر – رمان سياه كارآگاهي- را دارد: يك كارآگاه خصوصي بي‌پول به فلاكت افتاده،يك افسر پليس خشن بزن بهادر، ماموران رشوه‌بگير ادارات دولتي، چند نزاع خطرناك، جسدهاي بي‌نام و نشان و شخصيت اصلي زن داستان كه تداعي‌گر زنان حيله‌گر و سنگدل قصه‌هاي نوآر در پس‌زمينه‌هاي اجتماعي و اقتصادي روزهاي آغازين جنگ جهاني دوم در آمريكا به‌درستي يك داستان كلاسيك كارآگاهي را تداعي مي‌كند. با اين حال، داستان تفاوت‌هاي چشمگيري دارد كه عمده آن به قلم طناز براتيگان و نوع زاويه ديد متفاوت وي نسبت به حوادث باز‌مي‌گردد. براتيگان بدترين موقعيت‌هاي موجود داستان را كه در آن نياز به تعليق و گره‌افكني وجود دارد با طنز خاص خودش پر مي‌كند و از اين رو به متن همتاياني نظير ويتر چي ني (لمي كوشن) و فردريك دارد (سان آنتونيو) نزديك مي‌شود. وي در نمايش تعارضات اجتماعي و سياسي موجود حاكم بر آن دوران، به قلم نويسندگاني چون وودي آلن (در سلسله داستان‌هاي طنز كارآگاهي) يا چارلز بوكرفسكي (در رمان عامه‌پسند) نزديك مي‌شود. با اين حال «در روياي بابل» مولفه‌هاي خاص خودش را دارد كه در بدترين شرايط و خطرناك‌ترين حوادث روي داده در داستان، لبخند را بر لبان خواننده مي‌نشاند و نشاط مي‌آفريند. نام كتاب از تخيلات منحصر به فرد سي. كارد (كارآگاه داستان) گرفته شده است كه در آن وي به شهر خيالي بابل مي‌رود و در 500 سال قبل از ميلاد به شكار آدم‌هاي فضايي‌ها مي‌پردازد! براتيگان در اين كتاب سعي مي‌كند تا سريال‌هاي تلويزيوني قهرمان‌پردازي چون فلاش گوردون يا مجموعه‌هاي بازاري پليسي را زير سوال ببرد و بي‌مايگي آنها را به رخ خواننده بكشد. تصورات غيرقابل باور شخصيت اصلي داستان، بهانه‌اي براي نقد اجتماعي است كه در بدترين شرايط اجتماعي سياسي، درگير جنگي است كه ژاپني‌ها در پرل هار بر آغاز كرده‌اند. نكته خاص ديگري كه در كتاب ديده مي‌شود ديالوگ‌هاي آن است كه همگي متاثر از سبك ابداعي دشيل همت و پس از آن چندلر و راس مك دانلد هستند. وي با استفاده از گفتارهاي محاوره‌اي خاص عامه‌پسند، اداي ديني به رمان واقع‌گرايانه پليسي و به‌خصوص شاهين مالت (دشيل همت) مي‌كند. اين موضوع از توجه وي به بازيگران فيلمي كه توسط جان هيوستن از روي اين داستان اقتباس شد، مشهور است چرا كه سيدني گرين استريت و پيتر لوره نقش ويژه‌اي را در روياهاي سي كارد برعهده دارند. خود سي كارد نيز كاراكتر كاريكتاتور‌يزه‌اي از سام اسپيد همت است. وي براي دستيابي به پول دست به هر عمل ناجوانمردانه‌اي مي‌زند به‌طوري كه با ديدن هم‌رزم قديمي خود در جنگ‌هاي داخلي اسپانيا، پس از 15 سال پنج دلار تيغ مي‌زند. كتاب از سويي، تشبيهات فوق‌العاده‌اي دارد. براي مثال صداي زن صاحبخانه به حمله هواپيما‌هاي ژاپني در بندر پرل‌هاربر تشبيه مي‌شود. در تمام توصيفات نيز به نوعي ردپايي از يك نويسنده، بازيگر يا به‌طور كلي هنرمند ديده مي‌شود كه گاهي براي هجو و گاه براي تاييد است. «در روياي بابل» روي هم رفته، اثري خواندني و جذاب است كه خواننده تا آن را تمام نكند، دچار درگيري ذهني پايان آن خواهد بود.
يك طنز نوآر عالي 
