مجموعه داستان «عبور از بودن» برنده سومين دوره جايزه كتاب فصل در زمينه ادبيات داستاني است.

حسين مهكام نويسنده جستجوگر جواني است كه بيشتر به عنوان نمايشنامه‌نويس مطرح است و داستان‌هاي كوتاه او با همه قابليت‌ها تا كنون آن گونه كه بايد و شايد ديده و معرفي نشده‌اند. 

مهكام در آخرين كتابش يعني مجموعه داستان «عبور از بودن» چهارده داستان كوتاه به چاپ رسانده كه تا حدودي با كارهاي گذشته‌اش متفاوتند. 

نكته جالب توجهي كه اغلب منتقدان آثار مهكام به آن اشاره مي‌كنند چند وجهي بودن شخصيت‌هاي نمايشي و داستاني اوست كه اين رويكرد در آخرين مجموعه داستان‌اش هم نمودي بارز دارد. 

حسين مهكام نويسنده‌اي است كه دغدغه‌هاي انساني دارد و همواره در تلاش است ذات انسان را در معناي كلي آن مد نظر داشته باشد و شايد به همين دليل است كه بسياري از شخصيت‌هاي او با داشتن مليتي ديگر به راحتي با مخاطب ايراني ارتباط بر قرار مي‌كنند و آكنده از حس همذات‌پنداري هستند. 

گرچه اين نويسنده در دنياي داستان‌نويسي هم به گونه‌اي در پي يافتن كنش و واكنش‌هاي نمايشي است و به نظر مي‌رسد كه نوشتن نمايشنامه

 

برايش جدي‌تر از نوشتن داستان است اما در مجموعه حاضر چند داستان قابل توجه دارد كه مي‌توان از آن‌ها به عنوان كشف‌هاي تازه يك نويسنده نام برد. 

يكي ديگر از مشخصات آثار حسين مهكام رگه‌اي موثر از مذهب است كه تقريبا در همه آثارش يافت مي‌شود و خوشبختانه بايد گفت كه اين رويكرد با تمام تجربه‌هاي گوناگون فني در عالم نويسندگي او هرگز رنگ نباخته و جايگاه‌اش را به خوبي حفظ كرده است. 

حسين مهكام نويسنده‌اي پرسش‌گر است و شخصيت‌هايي هم كه مي‌آفريند خواه ناخواه اين حس را در وجود خود دارند و اين حس پرسش‌گري در شخصيت‌هاي داستاني او بيشتر به چشم مي‌خورد. 

مهكام در داستان‌هايش خيلي رو راست‌تر از نوشته‌هاي نمايشي با آدم‌ها برخورد مي‌كند و مستقيم و بدون واسطه به اهميت آن‌ها اشاره دارد، كه اين مسئله در داستان‌هايي چون «پلاك 18»، «تاريخ شفاهي»، «بيداري»، «يك جرعه نگاه» و «عبور از بودن» بيشتر رخ نمايانده است.

حسين مهكام تا كنون در عرصه نمايشنامه‌نويسي به تجربه‌هاي گوناگوني دست زده كه در نوع خود قابل مطالعه‌اند اما تكرار يك زاويه ديد يعني زاويه ديد اول شخص در بيشتر داستان‌هايش نشان دهنده اين واقعيت است كه مطالعه او در زمينه داستان‌نويسي

 

امروز به حد كافي نيست و بايد هرچه سريعتر در پي رفع اين نقيصه آشكار باشد. 

مجموعه داستان «عبور از بودن» بدون شك يكي از كتاب‌هاي مهكام است كه در خلال تك تك داستان‌هايش رگه‌اي از تمايل به تجربه‌هاي جديد مشهود است. اما اين تمايل به تجربه به دلايلي كه پيشتر به آن‌ها اشاره شد دچار حالتي از ايستائي هستند و انگار يك دغدغه مشترك را يدك مي‌كشند. 

نويسنده گويي در اين مجموعه هيچ باور ديگري به جز رسيدن به مرزهايي نه چندان دور ندارد و همه فضاها و شخصيت‌ها به جز مواردي معدود ياد آور يكديگرند. 

مجموعه داستان «عبور از بودن» مانند تمام آثاري از اين دست كاري خالي از اشكال نيست اما كاري هم نيست كه به راحتي بتوان از خير خواندنش گذشت. 

بدون اغراق مي‌توان گفت كه مجموعه مورد بحث از چند زاويه نسبت به مجموعه ديگر نويسنده يعني «چشمان زندگي» برتري‌هائي دارد و خارج از حوزه انصاف است كه گام رو به جلو مهكام در كتاب تازه را منكر شويم. 

مهكام در اين كار هم همان دغدغه‌هاي پيشين را از منظري ديگر مورد كنكاش قرار داده و يك بار ديگر نگاه اجتماعي و مذهبي خود را با خواننده‌اش تقسيم كرده است و تنها اشكال كار او همان گونه كه قبلا اشاره شد تكرار خود در لايه‌هاي فني است. 

چاپ اول مجموعه داستان «عبور از بودن» به تازگي توسط انتشارات نيستان عرضه شده است.