اين كتاب علاوه بر شرح اصطلاحات خوشنويسي، جزئيات و روابط اجزاي هر بيت را بررسي كرده و با مقايسه آن‌ها با ابيات مشابه، درك زيبايي‌هاي نهفته در شعر كهن را آسان‌تر مي‌كند. همچنين با بررسي چگونگي استفاده شاعران از اين اصطلاحات و نيز بسامد هر اصطلاح، به نقد شعر و راه‌يابي به شيوه تفكر شاعران كمك مي كند.

«اصطلاحات خوشنويسي در شعر شاعران بزرگ ايران» علاوه بر پيش‌گفتار، مقدمه، شرح اصطلاحات خوشنويسي و كتاب‌نامه، شامل 15 فصل است كه نويسنده در آن‌ها به‌تفكيك به بررسي جايگاه خوشنويسي و اصطلاحات آن در شعر شاعراني چون فردوسي، فرخي، منوچهري، ناصر خسرو و مسعود سعد پرداخته است.

از ديگر شاعراني كه در اين كتاب، اصطلاحات خوشنويسي در اشعار آن‌ها بررسي شده‌اند مي‌توان سنايي، خاقاني، مولوي، سعدي، خواجوي كرماني، حافظ، جامي، كليم كاشاني، صائب و ملك‌الشعراي بهار را نام برد.

نويسنده در مقدمه كتاب در مقايسه شعر با خوشنويسي، به شباهت‌‌هاي فراوان ميان سبك هندي در شعر و قلم شكسته نستعليق در خوشنويسي اشاره كرده و مي‌نويسد: «اين شباهت‌ها به حدي است كه اگر شعر صائب و خط درويش عبدالمجيد، نمايندگان ممتاز اين دو گروه را در كنار هم قرار دهيم، آن‌ها را آيينه تمام‌نماي يكديگر خواهيم يافت.»

وي در ادامه سه نمونه از اين تشابهات را ذكر كرده است كه يكي آزادي عمل در بيان موضوعي واحد در مضمون‌هاي متعدد در شعر سبك هندي و همچنين امكان نوشتن جمله‌اي واحد در تركيب‌هاي گوناگون در شكسته نستعليق است.

نويسنده تشابه دوم سبك هندي و شكسته نستعليق را در ريزه‌كاري‌ها و روابط باريك و پنهان در شعر سبك هندي و اتصالات نازك و فراوان قلم شكسته نستعليق دانسته و تشابه سوم را در موجز بودن بيان در سبك هندي و فرم ايجازگونه حروف در نستعليق شكسته ذكر كرده است.

محمودي در ادامه اين بحث می‌نويسد: «افزون بر اين شباهت‌هاي ساختاري، از حيث محتوايي نيز ميان ادبيات و خوشنويسي پيوندهايي نزديك برقرار است. مثلا پس از گسترش و رواج ادبيات صوفيانه در ايران خوشنويسان نيز به سلسله‌هاي مختلف صوفيانه متمايل شدند؛ اگر به رساله‌هاي خوشنويسي- به‌ويژه به ديباچه آن‌ها- نظري افكنيم، نزديكي و ارتباط عميق آنان را با ادبيات تعليمي و اخلاق‌گراي شاعران و نويسندگان صوفي مشرب ايران به‌وضوح خواهيم ديد.»

در فصل اول كتاب با نام «فردوسي» نويسنده به استفاده فردوسي از واژه‌هايي چون ديوان، دبير، نويسنده، نامه، دفتر و نوشته به جاي واژه‌هايي چون تحرير و كتابت و انشاءكردن اشاره مي‌كند و از كاربرد كلماتي چون حرير سپيد، مهره، مهر نهادن به‌جاي طغرا، توقيع (به معناي فرمان)، كلك (به معناي ني توخالي)، سيمين‌قلم، دبير (با صفاتي چون فرخ، جهانديده، خردمند، پژوهنده، بزرگ و كهن) سخن می‌گوید.

محمودی به همين ترتيب در فصل دوم به شعر فرخي پرداخته و نسبت‌هاي خارق‌العاده‌اي كه فرخي به ابزار كار نوشتن داده و همچنين معاني عاشقانه و غنايي كه از اصطلاحات خوشنويسي برآورده است را بررسي مي كند.

در فصل سوم مربوط به منوچهري، تشبيه لاله به دوات، برق ابر به نوشته زرين، نرگس به عشر، رخ به طومار، مژگان به وراق، قطره باران به نقطه سفيداب و برگ ياسمن به طومار در شعر او بررسي شده است.

نويسنده درباره مسعود سعد نيز معتقد است او واژه‌هاي خوشنويسي را در توصيف وحشت و تنهايي و فرياد و درد و پريشاني و اشك و شكايت و ترس و سكوت و ستوه و خستگي و ناله و خاموشي خود در لحظه‌هاي تلخ و تاريك در بند بودنش به كار برده است. براي مثال در تصاوير شعر مسعود سعد، قلمي كه به هنگام نوشتن در دست قرار مي گيرد مانند انساني است كه به دار آويخته شده و از اين به دار آويخته شدن قدر و منزلتش بيشتر می‌شود.

همچنين سنايي در اين كتاب نخستين شاعري شناخته شده كه نام قلم‌هاي خوشنويسي چون نسخ و محقق و طغرا را به كار برده است و به اعتقاد نويسنده توصيفات سنايي از اصطلاحات خوشنويسي از سوي شاعران پس از او بسيار استفاده شده است.

در اين فصل درباره تشبيهات حروفي سنایی مي خوانيم كه این تشبیهات نيز از ديگر زمينه‌هايي است كه ذهن خلاق سنايي در آن مجال هنرنمايي يافته و توانسته است با افزودن عناصري تازه به تصاوير تكراري گذشته تا حدودي آن‌ها را از تكرار برهاند.

در فصل بعد درباره خاقاني و ارتباط آثار او با اصطلاحات خوشنويسي آمده است: «خاقاني از آگاهي‌هاي علمي گسترده در آفرينش تصاوير و مضامين شعري بكر و بديع استفاده كرده است...خاقاني افزون بر آن‌كه نام قلم‌هاي مختلف خوشنويسي چون نسخ و ثلث و رقاع و ديواني و مغربي و طغرا را در مضامين شعري خود به‌كار برده، به‌گونه‌اي آن‌ها را توصيف نيز كرده است كه نشان‌دهنده آشنايي كامل او با قلم‌هاي خوشنويسي است.»

در بخش «شرح اصطلاحات خوشنويسي» نيز اصطلاحات خط معقلي، خط كوفي، خط ثلث، خط محقق، خط ريحان،‌ خط مسلسل، خط غبار، خط نسخ، خط طومار، خط توقيع، خط رقاع، خط كوفي مغربي، خط تعليق، خط ديواني، خط طغرا، خط شكسته، خط تحرير، سياه مشق،‌ خط زنگاري، رقم كردن، صرير، طره، شق و قط، وراق، ليقه و دوات، ماهي كلك، شان و صفا و مسطر توضيح داده شده‌اند.‌

كتاب «اصطلاحات خوشنويسي در شعر شاعران بزرگ ايران» به كوشش آزاد محمودي زمستان 87 توسط مركز تاليف، ترجمه و نشر آثار هنري با طراحي جلد محمدرضا عبدالعلي در 248 صفحه در قطع وزيري در شمارگان 2000 نسخه چاپ و به‌تازگي با قيمت 5000 تومان عرضه شده است.