كارگاه نمايش، مركزي تئاتري بود كه سال 1348 آغاز به كار كرد. اين نهاد سعي كرد تمامي كساني كه گرايش‌هاي نو و نامتعارف را در حوزه تئاتر دنبال مي‌‌كنند، كشف كند و امكان تمرين و اجرا را براي آنها فراهم سازد. از همين رهگذر، جوانان بسيار خلاق و مبتكري به كارگاه راه يافتند و مطابق انتظار، سنگ بناي تئاتر را پيش‌روي ايران نهادند.
آثار كارگاه نمايش به اصول و قواعد كلاسيك تئاتر پايبند نبودند و همواره شيوه‌هاي نو و تعاريف جديد را در حوزه تئاتر جستجو مي‌‌كردند. در مقابل، اداره تئاتر نماينده اتكا به اصول و قواعد تئاتر كلاسيك بود. اداره تئاتر پس از تشكيل كارگاه نمايش به انتقادهاي بسيار كوبنده عليه كارگاه پرداخت و در مقابل اعضاي كارگاه نمايش، اداره تئاتر را نهادي ارتجاعي ‌‌دانست.

اين درگيري شايد پرحاشيه‌ترين و معروف‌ترين مباحثه‌ها را در حوزه تئاتر رقم زده باشد. شگفتا كه با وجود چنين مباحث داغي در مورد كارگاه نمايش و خط‌شكني‌هايش، هيچ كتابي كه منحصرا به كارگاه بپردازد منتشر نشد.

حميدرضا ري‌شهري، نخستين نويسنده‌اي است كه اولين كتاب نظري خود را در حوزه تئاتر به كارگاه نمايش اختصاص داده است. او در كتابي مفصل با عنوان «كارگاه نمايش» اين نهاد تئاتري را مورد بررسي قرار داده و سعي كرده با توصيف فضاي تئاتري پيش از شكل‌گيري كارگاه نمايش، بستر و دلايل پيدايش آن را روشن كند.

او براي بررسي دقيق‌تر، به زندگي وآثار همه افراد تاثيرگذار در كارگاه نمايش پرداخته و براي نويسندگان، كارگردانان، بازيگران و طراحان صحنه فصولي جداگانه اختصاص داده است. چگونگي افول و نقد‌هاي نويسنده نسبت به كارگاه نمايش، بخش‌هاي ديگري از كتاب را تشكيل مي‌‌دهد.

يكي ازمهم‌ترين ويژگي‌هاي كتاب اين است كه در جهت برچيدن فضاي غوغاسالاري گام برمي‌دارد. در شرايطي كه مدعيان و اعقاب بحق يا ناحق كارگاه نمايش و اداره تئاتر يكديگر را متهم مي‌‌كنند، كتاب كارگاه نمايش تلاش كرده با بررسي علمي و منطقي هويت كارگاه نمايش، نسبت آن را با افكار و عقايد همعصرش نشان دهد.

احسان استيري

جام جم آنلاين