چكيده :
اين مجموعه در باب فضايل و مصائب و شفاعت حضرت ابوالفضل نوشته شده است. بخش نخست كتاب درباره‌ي پدر، مادر، برادران و خواهران آن حضرت است. سپس اسم و القاب وي ذكر گرديده و سرانجام مطالبي درباره‌ي تولد، زندگي و شهادت آن حضرت بازگو شده است.
-----------
اين اثر مي‌كوشد با استناد به منابع موجود، شمه‌اي از زندگاني، مقام و منزلت، شهامت و شجاعت، گذشت و ايثار، جانبازي و شهادت و همچنين مقام شفاعت و عنايت حضرت قمر بني‌هاشم ابوالفضل العباس(ع) را به رشته تحرير در آورد.
كتاب حاضر، در چهار بخش به زواياي مختلف زندگي اين جوانمرد مي‌پردازد. بخش اول كتاب، به معرفي پدر، مادر، برادران و خواهران آن حضرت اشاره دارد و درباره حضرت ابوطالب(ع) فضايل و شهادت حضرت علي(ع) مطالبي را عنوان مي‌كند. سپس به توصيف ام‌البنين(س) و ازدواج وي با حضرت علي(ع) مي‌پردازد.
مولف كتاب در بخش دوم، به ولادت آن حضرت مي‌پردازد و مي‌نويسد: «بنابر آنچه كه از مجموع كتاب‌هاي انساب و تاريخ به دست مي‌آيد، ابوالفضل(ع)، پنجمين پسر حضرت اميرالمومنين علي(ع) است كه بر حسب ميلاد(تولد) عبارت‌اند از: 1ـ امام حسن مجتبي(ع) 2ـ امام حسين(ع) 3ـ حضرت محسن(ع) 4ـ محمدبن حنفيه 5ـ حضرت عباس اكبر(ع) متولد بين سال‌هاي 24 تا 26 هجري قمري».
اسم، كنيه، القاب و مناصب، عنوان بخش سوم كتاب را تشكيل مي‌دهد. در كتاب «منتهي‌الارب» در اين باره نوشته شده است: «عباس را به صيغه مبالغه گفتند، براي شدت شجاعت و صولت او بود و عباس به معناي شير بيشه نيز آمده است. از اين‌رو اكثرا در ميدان او را به شير غضبناك تعبير كرده‌اند و اباالفضل به اين جهت گويند كه او را پسري بوده فضل نام كه داراي كمالات صوري و معنوي بوده است و اباالقربه به اين جهت گويند كه از كودكي سقايي مي‌كرد.»
حضرت عباس(ع) شباهت‌هايي به پدرش اميرالمومنين علي(ع) داشت. در بخشي از كتاب در اين باره نوشته شده است كه عباس پشت و پناه امام حسين(ع) بود و پدرش پشت و پناه حضرت رسول(ص). عباس(ع) در جنگ‌ها همان استقامت و پافشاري و شجاعت و قوت بازو و ايمان‌اراده و پشت نكردن به دشمن و فريب دادن و بيم نداشتن از عظمت حريف را كه پدرش در جنگ‌هاي احد، بدر، خندق، خيبر و ... نشان داد؛ در كربلا از خود نشان داد. عباس(ع) همان‌طور كه علي(ع) هميان نان و خرما به دوش مي‌گرفت و براي ايتام و مساكين مي‌برد، او به امر برادرش(ع)، بسياري از گرسنگان مكه و مدينه را به همين ترتيب اطعام مي‌كرد.
در بين 17 منصبي هم كه براي اباالفضل(ع) مي‌نويسند، يكي علمداري ايشان است. پيغمبر(ص) در جنگ‌ها علم را به دست علي(ع) مي‌سپرد كه از آن موارد يكي جنگ خيبر بود كه فرمود: فردا «رايت» را به دست كسی خواهم سپرد كه خدا و رسول خدا او را دوست دارند و تا پيروز نشود بازنگردد و بردشمن حمله برد و از حمله دشمن نگريزد.
در روز تاسوعا(نهم محرم) نيز از امام حسين(ع) سوال كردند: پرچم را به دست چه كسي خواهي داد؟ فرمود: به دست بزرگترين و ارجمندترين كسان پرچم سپرده مي‌شود.
مولف در بخش چهارم كتاب به شهادت آن حضرت اشاره مي‌كند و در آن از شجاعت، صبر و بردباري آن حضرت مي‌نويسد.
بخش پنجم كتاب، به كرامت و مقام شفاعت آن حضرت پرداخته است.
زيارتنامه حضرت ابوالفضل‌العباس(ع) و زيارت جامعه كبيره، به عنوان بخش پيوست در انتهاي اين اثر آمده است.
قرآن كريم، ارشاد، حديقه‌‌الشيعه، خصائص‌الشيعه، خصائص‌العباسيه، مجالس‌الشيعه، مجالس‌المواعظ يا چهارده مجلس (دربردارنده سخنراني‌هاي آيت‌الله العظمي شيخ‌جعفر شوشتري) و مفاتيح‌الجنان، از منابع مورد استفاده در تدوين اين اثر به شمار مي‌روند.
فهرست:
مقدمه*بخش اول: پدر، مادر، برادران و خواهران آن حضرت*پدر*ميلاديّه شمس ولايت علي(ع)*حضرت ابوطالب(ع)*فضايل حضرت علي(ع)*شهادت حضرت علي(ع)*مادر*ازدواج حضرت علي(ع) با حضرت امّ البنين(س)*امام حسن مجتبي(ع)*امام حسين(ع)*گريه مخصوص شهيد كربلاست*حضرت زينب كبري(س)*كلام حضرت آية الله قزويني1*حضرت ام كلثوم(س)*دفاع ام كلثوم(س) از پدر بزرگوارش علي(ع)*حضرت ام كلثوم(س) هنگام حركت از مدينه*خطبه امّ كلثوم(س) در كوفه*آخرين فرزند فاطمه(س) محسن بن علي8*فرزندي راكه قبلاً رسول خدا9 او را نامگذاري كرده بود*بخش دوم: ولادت*ولادت*ميلاديّه حضرت عبّاس(ع)*با زباني كه يك گفته ام، دو نمي گويم*بخش سوم: اسم، كنيت، القاب و مناصب*اسم، كنيت، القاب و مناصب*كلام حضرت آية الله العظمي شوشتري1*مقام سقّايي حضرت عبّاس(ع)*موقعيت جغرافيايي شبه جزيره عربستان*سقايي حضرت عبّاس(ع)*حضرت عبّاس(ع) شباهت تامّ به پدر داشت*لياقت و برازندگي حضرت عبّاس(ع)*سپهسالاري حضرت عبّاس(ع)*علمداري حضرت عبّاس(ع)*استقامت حضرت عبّاس(ع)*غيرت و حميّت حضرت ابوالفضل(ع)*غيرت حضرت ابوالفضل العبّاس(ع)*اولاد حضرت عبّاس(ع)*در مدح و مصيبت قمر بني هاشم(ع)*بخش چهارم: شهادت*شجاعت*صبر بر سه قِسم است*صبر و بردباري اباالفضل(ع)*در خاندان بني هاشم سه نفر نام عبّاس داشتند*اختلاف ارباب مقاتل در وقت شهادت عبّاس(ع)*در خصوص حالات و روحيات امام حسين(ع)*اباالفضل(ع) در ميان شريعه*بخش پنجم: كرامت و شفاعت*مقام شفاعت*بخش پيوست: زيارتنامه حضرت ابوالفضل و زيارت جامعه كبيره*زيارتنامه حضرت ابوالفضل العبّاس(ع)*وداع حضرت عبّاس(ع)*زيارت جامعه كبيره*كتابنامه*
